129
- түрлі жағдаяттағы мәселені анықтауға, жауапты шешім қабылдауға, өз
шешімінің нәтижесін бағалауға,
- өз әрекетіне мақсат қоя білуге, оны жүзеге асыруға қажетті жағдайды
анықтауға, ондағы жету үдерісін жоспарлауға және ұйымдастыруға,
- өзіндік тұжырым жасауға, өзіндік бағалауға, өз әрекетін бағалауға,
- түрлі жағдайда өзінің шамасын білуге, қойылған міндетті орындауға
технология таңдай білуге мүмкіндік береді
Оқушыға нәтижеге бағытталған білім беруде күтілетін тұлға құзыретілігін
төмендегіше сипаттауға болады:
- өзінің даралығын сезініп, өзін-өзі дамыта білуі;
- өзінің қызметін бағалай білуі;
- түйіткіл мәселені шешудің ең тиімді жолдарын таба білу;
- өз алдына мақсат коя білуі және оны жүзеге асыра білуі;
- өз әрекетінің нәтижелерін бағалай білуі;
- өз бетінше алынған ақпаратты таңдай білуі;
- түрлі өмірлік жағдайларында пайдалы, тиімді шешім қабылдай білуі;
Зерттеудің жетекші идеясы: Құзыреттілік бірінші орынға оқушының ақпаратты
сауаттылығын емес, оның мәселені дұрыс шеше білу қасиетін қояды. Егер болашақ
педагогтың құзыреттілігінің қалыптасуын орта кәсіби білім беру жүйесінің аумағында
қарастырсақ, онда білім, білік, дағды, мүмкіншілігі, яғни, бір сөзбен педагогикалық
қызметке маманның қаншалықты дайын екендігі туралы айтуға болады. Біз кәсіби
құзіреттілікті комуникативтік, ақпараттық, регулятивтік және интеллектуалды-
педагогикалық құзіреттілік ретінде қарастырамыз.
Зерттеудің әдістері: мәселеге байланысты философиялық, педагогикалық,
әдістемелік әдебиеттерді мектепке дейінгі білім беру мекемесіне арналған оқулықтарды
талдау; педагогикалық іс-тәжірибелермен танысып, ғылыми тұрғыда сараптап, талдау;
балалармен, мұғалімдермен, ата-аналармен әңгімелесу,сауалнама жүргізу, ата-аналарға
және тәрбиешілерге арнайы семинарлар, пікір-таластар, ақыл-кеңестер, педагогикалық
сағаттар өткізу; оқу бағдарламаларын талдау және жалпы мектепке дейінгі мекеме мен
гимназия бағдарламаларын салыстыру; педагогикалық эксперимент жүргізу.
Зерттеудің деректі көздері: Философтардың,психологтардың, педагогтардың
таным, білім және жеке адам мен оның әрекеті, сабақтастық туралы, дамыта оқыту туралы
ғылыми зерттеу еңбектері, Қазақстан Республикасының Конституциясы, «Білім туралы
заңы», Қазақстан Республикасы мектепке дейінгі мекеменің білім мазмұны,
тұжырымдамасы, оқулықтар мен оқу әдістемелік құралдары, озат мұғалімдердің іс-
тәжірибелері, педагогикалық баспасөз материалдары оқытушы автордың жеке іс-
тәжірибелері.Мектепке дейінгі және жалпы білім беру стандарттары, мектепке дейінгі
және жалпы білім беру бағдарламасы, баланың бойына құзыреттілікті қалыптастыру және
дамытумен байланысты семинарлар, әдістемелік құралдар, төл оқулықтар жайындағы
ойларға арналған басылым беттері, шет елдердің дамыту мектепке дейінгі бағдарламасы
және оқулықтары, жұмыс дәптерлері,оқу-әдістемелік құралдары қолданылады.
Зерттеу базасы: Зертеу Павлодар қаласының № 21 балабақшасы, даярлық «А»
тобының балалары қатысты. Экспериментке 28 бала қатысты.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
Бүгінгі қоғамда мектеп түлегінің академиялық-энцилопедиялық білім жиынтығы
жеткілікті болғанмен, күнделікті өмірде кездесіп отырған түрлі жағдайларда икемсіздігі
байқалып жатады. Бұл оның өмір сүру үрдісінде қажетті құзыреттердің
қалыптаспағандығын дәлелдейді. 12 жылдық мектептегі жаңа мазмұнда оқыту- оқушының
осы түпкілікті құзыреттерін қалыптастыруды мақсат етеді. Демек, білім беру жүйесі
оқушы қажеттілігін, түпкілікті құзыреттерін қалыптастыруға бағытталуы тиіс. Құзыреттер
бұл пәндік білімдер жиынтығы емес, ол оқушының білімі, білігі және дағдыларының
130
үйлестірмелі сипаттарымен байланыстыратын жаңадан қалыптасқан сапа болып
табылады. [12]
Зерттеудің практикалық маңыздылығы: зерттеу нәтижелерін мектепке дейінгі
мекемелерде және жалпы орта білім беретін мектептердің бастауыш сыныптарында
пайдалануға болады.
Қорғауға ұсынылған қағидалар:
-Мектеп жасына дейінгі
баланың
құзыреттілігін
қалыптастырудың
психологиялық- педагогикалық негіздері
- Мектеп жасына дейінгі баланың құзыреттілігін қалыптастыру бағыттары және
түрлері
- Мектепке дейінгі баланың құзыреттілігін дамытуды алғы шарттары
- Мектеп жасына дейінгі баланың құзыреттілігін қалыптастыру әдістемесі
-. Мектеп жасына дейінгі
баланың құзыреттілігінің қалыптасуын зерттеу
эксперименті нәтижесі
Зерттеудің негізгі кезеңдері:
І-ші кезеңде зерттеу проблемасы бойынша педагогикалық және оқу-әдістемелік
әдебиеттерге талдау жасалынды, ғылыми ақпарат айқындалып, материалдар
жинастырылды.
ІІ-ші кезеңде қойылған мақсат, талаптарға сай мектепке дейінгі оқулықтарында
білім білім мазмұнының берілуіндегі, әдіс-тәсілдер арасындағы сабақтастық және
жүйесінің құрылысы анықталып, жағдайлар тағайындалды.
ІІІ-кезеңде жиналған материалдарды талдау, өңдеу жүйеге келтіру жұмыстары
атқарылды; алынған теориялық және практикалық нәтижелер қорытылынды.
Кіріспеде зерттеу тақырыбының көкейкестілігі, зерттелу дәрежесі, мақсаты,
нысаны мен пәні айқындалып, зерттеудің болжамы, міндеттері мен әдістері, теориялық
және практикалық маңызы, ғылыми жаңалығы негізделді және қорғауға ұсыналатын
қағидалар баяндалды.
Қорытындыда теориялық және эксперименттік жұмыстардың нәтижелеріне
негізделген тұжырымдар мен ұсыныстар берілді.
Әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы. Алматы-2008
2. Қазақстан Республикасының «Білім туралы»заны. «Егемен Қазақстан», 2009
жыл 15 тамыз, № 254-256
3. Қазақстан Республикасы президентінің халыққа Жолдауы. 2011 ж
4. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы.Астана, 2016
ж
5. Қазақстан Республикасы мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың
мемлекеттік
жалпыға міндетті стандарты. Астана,2016ж.
6. Равен Дж.Компетентность в современном обществе: выявление, развитие и
реализация. М., 2008.
7. Шишов С, Агапова А. Компетентностный подход к образованию// Лучшие
страницы педагогической прессы. 2009. № 3- 5 б
8. К.Құдайбергенова «Құзырлылық – тұлға дамуының сапалық критерийі»
(ғылыми-практикалық конференция материалдары) Алматы-2008
9. «Қазақстан мектебі» журналдары, 2010 жыл
10. Қазақстан Республикасының орта білімді дамыту тұжырымдамасы. Ана тілі:
2007 ж, 19 маусым. 16 бет.
11. Қ.Бітібаева. Қазіргі кезең әдебиеті. Семей; Үш биік, 2007 ж
