307
3. К, т, і, п, а (кітап)
«Буынды тез тап ойыны »,(«қар»буынынан басталатын сөздерді жазу керек.
Мысалы: қарлығаш, қарға т.б.)
3.
Рөлдік ойындар –оқушылардың шығармашылық ойлау қабілетін дамытуға
арналған ойындар.
А) «Дүкенде» рөлдік ойынын, «Оқу құралдары», «Жеміс-жидек, көкөніс», «Азық-
түлік» және т.б. тақырыптар бойынша қолдануға болады. Ойын кейіпкерлері: сатушы мен
сатып алушылар.
Ә) «Қалада», «Ауылда», «Саябақта» тақырыптары бойынша рөлдік ойын-саяхат.
Б ) «Менің отбасым» рөлдік ойыны. Отбасы мүшелерімен таныстыру.
В ) «Бағдаршам» рөлдік ойыны. Жол жүру ережесімен таныстыру.
Қорыта келгенде, рөлдік ойын – болашағы бар оқыту тәсілі,себебі:
- сабақта қолайлы психологиялық жағдай туғызады;
- белсендіреді және қызығушылықтарын арттырады;
- дұрыс сөйлем құрастырады. -7 сөйлем құрастырады.
-бар білімдерін, тәжірибелерін және әр түрлі жағдайларда сөйлесу дағдыларын
қолдануға мүмкіндік береді.
4.
Іскерлік ойындар - оқушылардыңтүрлі жағдайда дұрыс сөйлеуін
қалыптатыратын, диалогтік және монологтік үлгілерін жетілдіретін ойын түрі
Іскерлік ойын «Өз ойыным»
Ойын шарты
Бірінші ойыншы, сұрақтың бағасын және тақырыбын таңдайды. Барлығыңыз да
жауап беруіңізге болады, бірақ сіздерде сылдырмақ бар. Егер Сіздер сұраққа жауап беруге
дайын болсаңыздар – алдымен сылдырмақты сылдырлату керек, содан кейін қана сұраққа
жауап бересіздер. Ары қарай сұраққа дұрыс жауап берген ойыншы, тақырып пен сұрақтың
бағасын таңдайды.
Ойынның екінші турына тек - 4 ойыншы өтеді, ал үшіншісіне – 2 ойыншы өтеді.
Ұлттық ойын ойнау баланың салт - дәстүріне, әдет - ғұрпына деген сүйіспеншілігін
арттырады және адамгершілік құндылықтарын қалыптастырады. Мәселен, ұнамды
әдеттер - өзара қарым - қатынастар, адамгершілік сезімдері дамиды. Еңбек ету барысында
ұйымшылдық, жауапкершілік, парыздық сезімдер сияқты қасиеттер қалыптасады.
«Орамал тастамақ» ойыны Балалар шеңбер жасап тұрады. Бастаушы(тәрбиеші)
балаларды айнала жүріп бір баланың артына орамал тастап кетеді. Артына орамалды
тастағанын сезген бала менің артымда деп жауап береді. Артына орамалдың тасталғанын
сезбесе ол өлең, тақпақ айтып немесе билеп беруі керек. Балалар шеңбер бойында
көздерін жұмып тұруы керек. Ойын осылай жалғаса береді.
«Қожанасыр қоржыны»ойыны. Ойынның мақсаты: Оқушылардың логикалық ойлау
қабілеттерін дамыту. Қазақ тіліне деген қызығушылықтарын арттыру. Ойынның шарты:
тақтаға қоржын ілінеді. Бұл қоржын Қожанасырдың қоржыны, оның іші сыйлықтармен
толы екенін айтып, оқушыларға тапсырмаларды тарату. Егер оқушы тапсырманы дұрыс
орындаса,қоржыннан сыйлық ұтып алады.
Ойынға қойылатын әдістемелік талаптар: - Ойынның мақсаты нақты және керекті
көрнекіліктер мен материалдар күн ілгері дайындалып, оңтайлы жерге қою. - Ойынға
кірісер алдында оның жүргізілу тәртібін оқушыларға әбден түсіндіру. - Ойынға
сыныптағы оқушылардың түгел қатысуын қамтамасыз ету. - Ойын үстінде шешім
қабылдай білуіне, ойлана білуіне жетелеу. - Ойын түрлерін бағдарламаға сай іріктеп алу. -
Ойынды баланың жас ерекшелігіне қарай түрлендіріп пайдалану. -Қарапайым ойыннан
қиын ойынға көшу. - Міндетті түрде ойынның қорытындысын жариялау қажет.[3]
Сондай - ақ, меңгерілген тақырыпты иә болмаса, жаңа сөзді бекіту мақсатында
әуенмен ауаға жазу арқылы да байланыстыра аламыз. Түрлі би қимылдары арқылы да
сергіту сәтін жандандыруға болады. Мысалы:«Шөжелерім», «Әйгөлөк». «Қаражорға»
Бастауыш сынып оқушыларын ойната отырып, ойландырып, балаға тәрбиелік мәні зор
308
ойындар арқылы дамытуғаболады. Бұл кезде жақсы оқушы дамып, нашар оқушы қалып
қоймайды. Жақсы оқушы мүмкіндігіне дейін дамып, нашар оқитын оқушы өз
мүмкіндігінше іс - шараларға араласып, өз үлесін қосып отырады.[4]
Қорыта айтқанда, бастауыш сыныптың оқу үрдісінде «ойын» түрлерін оның ішінде
ұлттық ойындарды пайдалану, біріншіден, оқушылардың білімін берік меңгерту құралы
болса, екіншіден, балалардың сабаққа деген қызығушылығын, белсенділігін арттырып,
білім сапасын көтеру болып табылады. Сонымен бірге оқушы ұлттық құндылықтар
туралы мағлұмат алып, халықтың өзіндік ерекшелігі мен мәдениетін құрметтеуге
талпынады, кез – келген ойын түрлерін сабақта ойнатқанда оқушыларда әрекет пайда
болады, дүниетанымы кеңейеді. Сөйтіп оқушы ой - өрісін ойын арқылы дамытады.Соңғы
нәтижеде ойнап отырып, білім көрсеткішіне өз үлесін қосады. Артта қалған, жасық
мектептен қорқатын, оқуға енжер, күшпен оқитын оқушы болмайды. Керісінше, баланың
өмірі, қоршаған ортаны танып білу, еңбекке қатынасы, психологиялық орыс
мектептерінде ойын үстінде қалыптасады.[5]
Білім беру жүйесінде үш тілді білу, орыс мектептерінде қазақ тілін оқытудың
сапасын жақсарту мідеттері қойылған. Оқушыларға қазақ тілін оқыту мәселесі олардың
қазақша сөйлей алатындай болып шығуына мүмкіндік беретіндей болуы тиіс. Бірыңғай
жазу жұмыстары, жалаң сөз, жаттау оқушыларды жалықтырады. Ал ойын технологиясы
қазақ тілі сабақтарында тиімді қолдану жақсы нәтиже берер анық.
Әдебиеттер:
1.
«Қазақстан экономикалық,әлеуметтік және саяси жаңару жолында, «Егемен
Қазақстан» газеті, 3/ІІІ-2005.№13
2.
Қазақ тілі мен әдебиеті орыс мектебінде». №1, №2, №4, 2014ж
3.Аймақаралық ғылыми – тәжірибелік конференция материалдары, 2017ж
4.Республикалық әдістемелік ғылыми –педагогикалық журнал, №6, 2017ж 5. А.
Ысқақов. «Қазіргі қазақ тілі». «Ана тілі»: 1991ж
Нравственно-духовное воспитание (самопознание) на уроках математики
Ефимова Л.А., преподаватель Павлодарского педагогического колледжа им. Б.
Ахметова
В настоящее время содержательная сторона любого школьного предмета стоит
отдельно от общечеловеческих ценностей. Поэтому главной задачей современного
образования ставится интеграция школьных предметов и самопознания – это
мировоззренческая основа, которая состоит в целостном понимании мира и человека,
обладающих не только биологической и социальной, но и духовной природой, которая в
окружающем мире проявляется как жизнь, движение, развитие, порядок, гармония.
Современные исследования показывают тесную взаимосвязь между внутренним и
внешним миром человека. Только она дает возможность увидеть целостную картину.
В настоящее время интеграция с самопознанием стала более насыщенной.
Самопознание становится метапредметом, обеспечивая целостность, человечность и
одухотворенность процесса обучения.
Казалось бы Математика – это точная, «сухая» наука, изучающая в основном
взаимодействия чисел, формулы. Включая интеграцию с самопознанием, урок становится
более интересным, усиливается ценностный смысл образования, появляется возможность
развития способности любить, творить, самосовершенствоваться. Знания из «мертвых»
становятся живыми. Практически на каждом уроке мы говорим о каких-то ценностях, о
применении математики в тех или иных областях жизни человека, обсуждаем задачи
практического содержания. Конечно, не каждый урок математики можно так проиграть,
