55
лады. Әдетте сабақ жоспарының тақырыптан бастап жазылатындары жиі
ұшырасады. Ал жоғарыда айтылған жүйемен бірізділікті сақтау үшін сабақ
жоспарына ең алдымен сабақ типін анық кӛрсеткен орынды. Олай дейтініміз,
сабақ кезеңдері сабақ типіне қарай анықталады, ал сабақ түрін жазу
жоспардың құрылымын айқындауға кӛмектеседі. Сабақтың дәстүрлі түріне
жасалған үлгісін ұсынайық:
Жаңа білім беретін сабақ типіне сабақ жоспары. Қазақ әдебиеті
пәні (7- сынып).
Сабақтың түрі: Дәстүрлі сабақ.
Сабақтың типі: Жаңа білім беретін сабақ
Сабақтың тақырыбы: С. Торайғыров «Бір адамға».
Сабақтың мақсаты: Ақынның ӛмірі мен шығармашылығынан
мағлұмат бере отырып, «Бір адамға» ӛлеңінің идеялық мазмұнын таныту.
Білімділік міндеттері: а) Оқушыларға қазақ халқының ХХ ғасыр
басындағы аса кӛрнекті ақын С. Торайғыровтың ӛмірі туралы мағлұмат беру.
ә) «Бір адамға» ӛлеңінің жазылу тарихынан мағлұмат беру.
б) Ӛлең мәтініндегі «қымбат қып, арзан емес кемге алыпты», «артында
қалдырмас па жақсы даңқын», «нақақ кӛз» т.б. ӛлең идеясын айқындауға
қызмет жасап тұрған сӛздердің қолданылу мақсаты мен мәнін ашу. Сол
арқылы ӛлеңнің тақырыптық, идеялық астарына үңілту.
в) Әдебиет теориясынан ирония ұғымын қалыптастыру, ӛлеңдегі
ирониялық ойды таныту.
Дамытушылық міндеті: а) Әр оқушының ӛзіндік ой-қиялын, сӛздік
қорын дамыту, сӛйлеу тілін дамыту.
ә) Шығармашылықпен жұмыс жасауға жұмылдыру арқылы таным
түсініктерін дамыту.
Тәрбиелік міндеттері: а) Ақынның ӛмір жолы арқылы оқушыларды
адамгершілік пен парасаттылыққа баулу;
ә) Оқушыларды елін, Отанын сүюге, патриоттық рухта тәрбелеу.
Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, әңгімелеу.
Кӛрнекілік: Ақынның портреті, плакаттар, буклет, ақынның кітаптары,
тақта, оқулық, сӛзжұмбақ.
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі: Сыныппен сабақ үдерісін бастауға даярлық
жұмыстары.
2. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі: Ӛткен материал бойынша анықта-
малық сұрақтар негізінде оқушы білімін тексеру. Жеке тапсырмалар арқылы
ӛткен материал бойынша оқушы білімін жан-жақты тексеру.
3. Жаңа оқу материалын белсенді әрі саналы түрде қабылдауға
даярлық кезеңі: Оқу материалына кіріспе сұрақтар:
С. Торайғыров кім?
56
Ақынның қандай ӛлеңдерін білесің?
4. Жаңа сабақты оқып-білу кезеңі
Түсіндіру әдісімен С.Торайғыровтың ӛмірі мен шығармашылығынан
мәлімет беріледі:
С. Торайғыров – қазақ халқының ХХ ғасыр басындағы аса кӛрнекті
ақыны, ұлы Абай дәстүрін жалғастырушы. Ол ӛзі ӛмір сүрген қоғам
шындығын, қайшылығын бейнелей білген ақын. Ӛмір сүрген сол дәуірдің
айрықша ірі тұлғасы.
С.Торайғыров 1893 жылдың 29 қазанында қазіргі Кӛкшетау
облысының Қызылту ауданында дүниеге келген. Ол алты жасынан бастап
әкесінен хат таниды. Кейін 1902 – 1903 жылдары Әлі деген молдада, 1904 –
1905 жылдары Тортай деген молдада, 1906 – 1907 жылдары Мұқан молдадан,
1908-1910 жылдары Баянауыл қаласында, 1911 жылы Нұрғали деген
молдалардан дәріс алады. Сұлтанмахмұт Мұқан молдаға еліктеп он үш
жасынан бастап ӛлең жаза бастайды. Оның ең алғаш жазған ӛлеңі – «Секілді
ӛмір қысқа жарты тұтам» деп аталады.
1913-1914 жылдары «Айқап» редакциясында жұмыс істейді. 1914-1916
жылдары ӛз ауылы Баянауылға қайтады. Ондағы мақсаты ел жастарын
оятпақ, оқуға, мәдениетке талпындырмақ еді.
С.Торайғыров Шідертіде сырқаттанғаннан үйінде ауырып жатып, 1920
жылдың 21 мамыр күні 27 жасында қайтыс болды.
Ол – әдебиеттің әр жанрында жазатын қабілетті, талантты қаламгер.
Білім жолындағы тынымсыз ізденіспен, қиыншылықпен ӛткізген «жарты
тұтам» қысқа ӛмірінде ол 110-дай ӛлең, 5-6 поэма, 2 роман, 7-8 мақала,
очерк, әңгіме жазды.
«Бір адамға» ӛлеңін мәнерлеп оқу.
Ӛлеңнің шығу тарихын туралы мәлімет беру.
Екі оқушыға мәнерлеп оқыту.
5.Жаңа білім және іс-әрекет амалдарын алғашқы тексеру кезеңі:
Мәтінмен жұмыс.
1) Осы ӛлеңде оқиға бар ма? Ақынның кӛңіл күйі сезіле ме?
2) Ӛлеңге қанша кейіпкер қатысып отыр?
3) Ӛлең қандай адамға, кімге арналған деп ойлайсыңдар?
4) Шал байлығын қалай таныстырады?
5) Осы берілген ӛлеңде қандай әдеби кӛркемдеуіш құралдар бар?
Сӛздікпен жұмыс:
Оқа - әшекей зат.
Бұлды түйме – бағалы ілгек.
Нақақ – адал, бейкүнә.
Шекпен – түйенің жүнінен тігілген сырт киім.
Алтын аяқ – қымбат ыдыс.
6. Жаңа білімді және іс-әрекет амалдарын бекіту кезеңі:
«Даңқ» деген ұғымды қалай түсінесіңдер? Осы ұғымға кластер
түзіңдер. Оқушылардың «даңқ» сӛзіне жазған түсініктерін тыңдай отырып,
57
адамға абырой, атақ, даңқ әкелетін игілікті істер мен әрекеттерді саралап
сабақты бекіту.
8. Үй тапсырмасын беру кезеңі.
Қайталау, пысықтау типіндегі сабақ жоспары. Қазақ әдебиеті пәні
5 - сынып.
Сабақтың түрі: Дәстүрлі сабақ.
Сабақтың типі: Пысықтау сабағы
Сабақтың тақырыбы: «Ақын қонақтар» («Абай жолы» романынан)
Сабақтың мақсаты: Жас Абайдың ӛздері сияқты жасӛспірім
болғанына назар аударту. Ӛнер адамдарының (Барлас, Байкӛкше) бойындағы
ұлттық құндылықтарды бағалауды үйрету. Сӛз ӛнерінің адам тұлғасын
қалыптастыруда ұлы күш екенін байқату.
Міндеттері:
а) Танымдық міндет:
1. М. Әуезовтің «Абай жолы»романынан алынған үзіндісінің мазмұнын
талдау.
2. Мәтіндегі күрделі ұғымдар мен сӛздерді тану.
3. Кӛркем сӛз айшықтарын тану.
4. Авторлық ойды, идеяны ашу.
ә) Тәрбиелік міндет:
1. Болашақ ұлы ақынның халық ӛнерін, ауыз әдебиетіне ден қойып,
бала кезден кісіге құрметпен қарағаныңа мән беру.
2. Адамгершілікке, мейірімділікке, сезімталдыққа тәрбиелеу.
б) Дамытушылық міндет:
1. Шығармашылықты дамыту.
2. Тіл байлығын дамыту.
3. Ӛз ойын анық, жатық жеткізуге, мәтінмен жұмыс жасай білуге
дағдыландыру.
4. Ӛзіндік талдау, жинақтауға бейімдеу, ойын дамыту.
5. Жеке, жұптық, ұжымдық жұмыста шапшаңдық, тапқырлық таныту,
ойын әдеби тілмен ӛрнектей білуге тӛселдіру.
Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, топпен жұмыс, баяндау,
мәтіннен тауып оқыту, шығармашылық, тест.
Пәнаралық байланыс: Тарих, қазақ тілі, ауыз әдебиеті
Сабақтың кӛрнекілігі: М.Әуезов, А.Құнанбаев портреті, қанатты
сӛздер, слайдтар, музыкалық әуен, оқулық.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі:
а) сынып тазалығы
ә) оқушыларды түгелдеу
б) оқу құралдарын тексеру
в) топқа бӛлу (3 топ)
Достарыңызбен бөлісу: |
