Методические рекомендации по изучению учебного предмета «физика» (7-9 классы) в рамках обновления содержания образования

75 
 
… 
түсінеді.  
... ойланады.  
Орта  мерзімді  жоспарлауды  әзірлеу  барысында  пайдаланылатын  сабақ 
берудің  белсенді  стратегиясын,  сабақтардың  мақсатын  жазу,  оқытудың 
нәтижелерін  айқындау  үшін,  бағалаудың  әдістері  мен  әр  сабаққа  қажетті 
ресурстардың тізімін жасау үшін арнайы кестенің формасы пайдалануға болады 
(12-
кесте).  Аталған  кестені  толтыру  кезінде  сабақтарды  жоспарлаудың 
белгіленген алгоритмі тізбектеледі.  
 
12
кесте – Сабақтарды жоспарлаудың үлгілік алгоритмі  
 
 
1. Сабақ 
бойынша 
оқытудың 
тақырыбы 
және негізгі 
мақсаттары 
(Блум 
таксономияс
ы бойынша) 
2. Сіз 
жұмыстың 
қандай 
белсенді 
формасын 
пайдаланасыз? 
АКТ мен 
Модульдерді 
қалай қосуды 
жоспарлап 
отырсыз? 
3. Сіз оқыту 
процесіне 
барлық білім 
алушыларды
балаларды 
қалай 
қосасыз?  
4. Сіз қалай 
бағалайсыз 
(формативт
і және 
суммативті
)?  
5. Сіз 
оқыту 
барысын
да 
қандай 
нәтиже-
лерге 
қол 
жеткізуді 
жоспарл
айсыз?  
6. Сіз 
тілдік 
кедергіні 
қалай 
жеңесіз? 
(тіл 
үйретуші 
мұғалімде
р үшін) 
7.
Қандай 
ресурстарды 
пайдалануды 
жоспарлап 
отырсыз? 
 
 
ҚМЖ-ді  құруда  бір  жағынан  жүйелі,  стандартталған  тәсіл  керек  болса, 
екінші  жағынан  әрбір  мұғалімнің  шығармашылық  танытуына  мүмкіндік 
қалдыру  қажет.  Қысқа  мерзімді  жоспарлау  мұғалімнің  жеке-дара  жұмыс 
жасауына жағдай туғызады, себебі жоспардың тиісті бөліктерін сабақ түрі мен 
пәндік  саланың  ерекшелігіне  қарай  өзгертуге  болады.  Сонымен  бірге  ҚМЖ 
бөлінетін  сағат  санын,  мұғалім  мен  білім  алушы  өзара  қызметін 
ескеретіндіктен, сабақты ұтымды құрылымдауға, рефлексиялауға және уақытты 
үнемдеуге жәрдемдеседі. 
ҚМЖ мақсаты нақты сабақ аясындағы жұмыстың ұғымын түсіндірумен, 
аталған  сабақтың  оқыту  мақсаттарын  айқындаумен,  нәтижелерін  өлшеуді 
ұйымдастырумен  ғана  шектелмейді.  Аталған  сабақ  аясында  оқыту  прогресін 
қамтамасыз  ету  және  нақты  тапсырмаларды  орындауда  барлық  білім 
алушыларды тарту үшін, білім алушылардың түрлі типін оқытуға бағытталған 
қандай тапсырмалар жүзеге асырылатындығын алдын ала қарастыру маңызды.  
Қысқа  мерзімді  жоспарлау  сабақты  ұтымды  құруға  көмектеседі. 
Сабақтың сауатты жоспарлануы – мұғалімнің кәсібилігінің көрсеткіші. Сабақты 
жоспарлау  барысында  мұғалімнің  бүкіл  сыныптың  дайындығын,  сондай-ақ 
олардың  қызығушылықтарын  назарға  алу  үшін  әр  білім  алушының  деңгейін 
есепке  алғаны  жөн.  7-9-сыныптарға  арналған  «Физика»  пәні  бойынша  қысқа 
мерзімді жоспарлар «Физика» курсының оқу бағдарламасындағы материалдың 
құрылымдық үлестірілуі есепке алына отырып әзірленді.  
Бұл  ретте  жоспарлаудың  бірыңғай  формасын  ұстанған  маңызды. 

76 
 
Тәжірибе көрсеткендей, жоспарлау талаптарының тиісінше нақты болмауынан 
мұғалім өз қызметінің мақсаты мен мазмұнына ұғынып қарай алмайды. 
Орта  мерзімді және  қысқа  мерзімді жоспарлаудың  маңызды  басымдығы 
конструктивистік тәсілге негізделген, кіріктіріп оқыту болып табылады.  
Конструктивизмнің негізгі ережелері былайша тұжырымдалады:  
– 
негізгі идея –белсенді оқыту, құрастырмалы процес болып табылады;  
– 
білім алушылар ақпаратты құрастырушылар ретінде қарастырылады; 
– 
адамдар  нақты  шындық  арқылы  өздерінің  жеке  субъективтік 
көзқарастарын ұсынады;  
– 
жаңа  ақпарат  алдыңғы  біліммен  ұштасады,  онда  ақыл-ой  көзқарасы 
субъективті болып табылады.  
Жоғарыда  айтылғанның  негізінде,  курсты  жүзеге  асырудың  негізгі 
аспектілері білім алушылардың топта жұмыс істеу ептіліктерін қалыптастыру, 
түрлі ақпарат көздерінен, интернеттен өз бетінше іздену жұмыстарын жүргізу, 
салыстыру, фактілерді реттеу, өз бетінше зерттеу жұмыстарын жүргізу, білімін 
тәжірибеде қолдану, зерттеу жұмысын жүзеге асыру болып табылады.  
Осылайша,  сабақтарды  жоспарлауға  қатысты  барлық  жұмыс 
бағдарламаның  сабақ  беру  мен  оқытудағы  жаңа  әдістерді  есепке  ала  отырып 
жүзеге асырылады. Білім беру жүйесіндегі кез келген өзгеріс мұғалімнен бастау 
алуы  тиіс.  Әр  мұғалім  өзінің  тәжірибесіне  өзгерістер  енгізу  қажеттігі  туралы 
өзіндік сенімін қалыптастыруы тиіс.  
Мұғалім  өзінің  шеберлігіне  қарай  білім  алушыларды  түрлі  санаттарға 
бөлу,  оның  ішінде  ақыл-ой  типтері  бойынша  ыңғайластыру  арқылы  білім 
алушылардың  тапсырманы  орындау  сапасына  тікелей  тәуелділікті  нақты 
ұсынуы  қажет.  Оқытуды  мұндай  әдістемелік  тәсілі  білім  алушының  әртүрлі 
типіне  қарай  қолдануға  және  нақты  тәжірибелік  тапсырмаларды  орындауда 
барлық білім алушыларды іске тартуға мүмкіндік береді.  
Сабақтарды жобалаудың келесі алгоритмін ұсынамыз:  
1. 
Сабақтың тақырыбы айқындалады;  
2. 
Оқу  бағдарламасынан  жоспар-конспектінің  макетіне  оқытылатын 
бөлім бойынша оқу бағдарламасының мазмұнынан тікелей еске түсіру әдісімен, 
пәндік, жүйелік-әрекеттік және тұлғалық нәтижелер түрінде сабақ тақырыбына 
сәйкес мақсаты мен міндеттері жазылады;  
3. Мақсат пен міндеттерге қол жеткізу үшін оқытудың орынды белсенді 
және  интерактивті  түрі/түрлері  қолданылады  (оларға  жасалған  шолу  және 
сабақтың мақсаттарына сәйкестілігі мәтінде ұсынылған);  
4. 
Сабақтың  кезеңдері  уақытқа,  әрекет  пен  ресурстардың  түрлеріне 
қарай жоспарланады.  
Әр сабақтың құрылымы келесі жинақтардан тұрады:  
1) 
сабақтың  мақсатты  түрі,  яғни  білім  алушыға  тұжырымдалған  қол 
жетімді (нені білеміз, нені үйренеміз?) нысанның белгіленуі;  
2) 
сабақ  барысында  қажетті  білім  мен  ептіліктің  маңыздылығына 
арналған тапсырма/тапсырмалар;  
3) 
мәтіндік  және  иллюстративтік  материалдардан  тұратын,  жаңа 
мазмұнды  меңгеруге  және  оны  қолдануға  арналған  тапсырмалар  жүйесі