388
тағы да қандай деректер бар, осы мәселе турасында тағы да қандай мәліметтер
бар, соны жинаумен айналысады.
Эссе. Эссе – шығармашылық жұмыс. Студент эссе жазу барысында
дүниетанымын толық танытады. Эссені ерекше қабілетті студенттер тез және
мазмұнды жазуы тиіс. Эссе жазу студентті ӛз ойын түйіндеуге, ұқсас
ұғымдарды балау, салыстыру, байланыстыруға, қиялын, әсерін танытуға
мүмкіндік береді. Кейбір ӛте дарынды математик, биолог мамандар ӛз ойын
еркін, анық қағаз бетіне түсіре алмайды. Бұндай дарынды студенттерді үнемі
эссе жұмысын жаздыру арқылы ӛз ойын қағаз бетіне түсіруге дағдыландыруға
болады.
Бірнеше жауапты тестпен жҧмыс. Бұл жұмыс түрі де дарынды
студенттермен жұмыс жасауда тиімді. Бұл тапсырманы топтық жұмыс түрінде
немесе жұптық жұмыс ретінде ұйымдастырған жӛн. Студенттер бір жауапты
тестті шешу барысында кӛп қателеспейді. Бірнеше жауапты тест талдауды
қажет етеді. Бірнеше жауапты тестті орындау ойдың ұшқырлығын, студенттің
шапшаңдығын қажет етеді. Жалпы тест тапсырмасының ӛзі студентті
шапшаңдыққа жетелейді.
Ғылыми жҧмыс. Мысалы, мәнжазба, баяндама, хабарлама т.б.
Студенттердің оқушылардан ерекшелігі олардың ӛзбетінше оқуға ұмтылысы.
Ғылым – дүниенің кілті. Ғылыми жұмыс болашақты бағдарлауға, сараптама,
болжам жасауға. Бір мәселені қорыта білуге дағдыландырады. Ӛмірдің ӛзі
жоспар мен болжамнан тұрады. Үнемі жоспарлы жұмыстанған адам ӛмірде
үлкен жетістікке жетеді. Ғылыми жұмыс жазу тиянақтылыққа да үйретеді.
Жоба әзірлеу. Жоба дайындау эстетикалық талғамы мен дизайнерлер
қабілетінің ашылуы, ойының ширауына кӛмектеседі. Жоба әзірлеу ӛз ӛніміңді
кӛпшілікке ұсыну. Бұл қазіргі нарық заманының бірінші талабы.
Бұл тапсырмаларды орындау барысында инклюзивтілік мәселесі де
назардан тыс қалмауы тиіс. Дарынды студенттермен қатар В, С деңгейіндегі
студенттің бәрін қамту. Орыс топтарында ӛткізілетін қазақ тілі пәні бойынша
типтік бағдарламада деңгейлеп оқыту бойынша студенттердің ерекшелігіне
сәйкес тапсырмалар мен тақырыптар бӛлініп берілген. Біз сабақты ӛткізу
барысында типтік бағдарламаға сәйкес тақырыпты ӛткізу барысында
инклюзивтілікті қамту үшін қосымша тапсырмалар дайындап келуді жоспарлап
отырмыз. Жоғарыда аталып ӛткен тапсырмалардың ішінде саралап ӛтер болсақ,
ғылыми мақалалармен жҧмыс, бірнеше жауапты тестпен жҧмыс, жоба
топтық жҧмысқа арналған. Эссе, ғылыми жҧмыс жеке немесе жҧптық
жҧмысқа негізделеді.
Қорытындылай келе, осы бағытта жұмыс жасау арқылы тӛмендегідей
нәтижеге жетеміз деп ойлаймыз:
дарынды
балалардың
университетте
шығармашылық
дамуын
қамтамасыз етеміз;
жекелеген мәнез-құлық ерекшелігіне бар студенттерді ұжыммен жұмыс
жасауға үйретеміз;
В,С деңгейіндегі студенттердің үнемі жұмыстануын қамтамасыз етеміз;
389
оқытушы студенттердің бір деңгейден екінші деңгейге ӛтуге мүмкіндік
тудыратын тапсырмаларды мақсатты түрде бағдарлап отырады және ӛтуіне
жағдай жасайды;
кӛшбасшылардың ұжыммен жұмыс жасау, ұжым мүшелерін сыйлау,
кӛппен идея бӛлісу дағдыларын қалыптастырамыз;
инклюзивтілікті орындаймыз;
сапалы және орынды бағалауға қол жеткіземіз;
жоспармен жұмыс жасау және уақыт үнемдеуге қол жеткіземіз;
студенттер бірлесіп жұмыс жасау арқылы бірін-бірін тыңдауға, ӛз ойын
ортада қысылмай еркін баяндауға дағдыланады;
аудиторияда оңтайлы құрылған SMART мақсат негізінде ұжымдық
сана
қалыптасады; (сызба №2 қосымшада )
аудиторияда жайлы психологиялық ахуал орнайды;
студенттің де оқытушының да кәсіби мамандануына мүмкіндік
тударамыз.
Мемлекеттің дамуының басты бағытының бірі – білім саласы. Әр елдің
стратегиялық дамуы білім бағдарламасын жаңартып отыру, жас ұрпақтың
ұдайы білім алуымен байланысты. Мемлекеттің болашағы мен барлық
индустрияның даму кӛзі ғылым, біліммен ұштасатындықтан, мектеп қабырғасы
мен университет қабырғасында жас ұрпақты білім нәрімен сусындаты ең
маңызды мәселе.
Қорытындылай келе, ӛзін-ӛзі реттей алатын, шығармашылық ойлау
қабілеті дамыған, креативті ойлай алатын, метатанымы жетілген тұлғаны
тәрбиелеуде жеке тұлғаға бағдарланған оқыту әдіс-тәсілдерін пайдаланған
тиімді. Заманауи білім беру үдерісі қажеттілігінен туындайтын жаңа аспектідегі
оқыту тәсілдері «ұстаным ӛзгермей, кӛзқарас ӛзгермейді» деген концепцияның
айқындығын дәлелдейді. Сол себепті де жаһандану кезеңінде тез бейімделгіш
білімді, коммуникативті, адамдармен тез тіл табыса алатын ұрпақты
тәрбиелеуде дарынды балалардың мүмкіндігін жетілдіру оқытушының міндеті.
Оқытушы аудиториямен жұмыс жасауда инклюзивтілікті назардан тыс
қалдырмауы тиіс. Инклюзивтілікті сәтті, ұтымды орындаудың бір жолы
дарынды студенттерді қамтып жұмыс жасау.
№1 қосымша
Сауалнама мәтіні
1. Мектеп қабырғасында оқып жүргенде қандай қосымша үйірмелерге
қатыстыңыз?
2. Қандай пәндерге ерекше қызығушылықпен дайындалдыңыз?
3. Студенттермен бірлесе жұмыс жасағанды ұнатасыз ба?
4. Шығармашылық жұмыспен айналысқанды ұнатасыз ба?
5.Қандай темперамент ӛкілісіз?
6. Тапсырма орындау барысында қосымша мәліметпен қаруланасыз ба?
7. Тапсырма орындау кезінде қандай ақпарат кӛзіне жүгінесіз?ғылыми
