Программалау тілдері жоғары оқу орындарына арналған оқулық

 
65 
13. x, y, z мәндері берілген, a және b мәндерін есептеңдер. 
      
 
14. a және b нақты сандары берілген. Осы сандардың қосындысын, айырмасын және 
кӛбейтіндісін табыңдар. 
15.  Бҥтін  x,  y,  z  мәндері  берілген.  Егер  х  у-ке  қалдықсыз  бӛлінсе,  және  у  z-ке 
қалдықсыз  бӛлінсе,  онда  барлық  сандарға  1-ді  қосыңдар,  кері  жағдайда  барлық 
сандарды нӛлге теңестіріңдер. 
16. Екі  нақты  оң  сан  берілген.  Осы  сандардың  арифметикалық  және  геометриялық 
ортасын табыңдар. 
17. Екі  нақты  сан  берілген.  Осы  сандардың  абсолют  шамасының    арифметикалық 
және геометриялық ортасын табыңдар. 
18. Ҥшбҧрыштың  тӛбелерінің  координатасы  берілген.  Ҥшбҧрыштың  периметірі  мен 
ауданын табыңдар. 
19. Берілген a, d, n мәндері бойынша арифметикалық прогрессияның мҥшелерінің  
      a, a + d, … , a + ( n – 1 )d  қосындысын табыңдар. 
20. Тікбҧрышты ҥшбҧрыштың гипотенузасы мен катеті берілген. Оның екінші катеті 
мен оған іштей сызылған шеңбердің радиусын табыңдар. 
21. Бір  бірінен  r  арақашықтықта  орналасқан,  массалары  m
1
  және  m
2
  екі  дене 
арасындағы F тартылыс кҥшін анықтаңдар. 
22.   x,  y  нақты  сандары  берілген.  Тек  8  кӛбейту,  8  қосу    және  8  азайту  амалдарын 
қолданып, 3x
2
y
2
 – 2xy
2
 – 7x
2
y – 4y
2
 + 15xy + 2x
2
 – 3x + 10y + 6 есептеңдер. 
23. Тастың h биіктіктен жер бетіне қҧлау уақытын анықтаңдар. 
24. Берілген x, y, z мәндері бойынша  a, b мәндерін есептеңдер. 
       
 
25.   a,  b,  c  нақты  оң  сандары  берілген.  Ҧзындықтары    a,  b,  c-ға  тең  ҥш қабырғалары 
бойынша ҥшбҧрыш тҧрғызып, оның бҧрыштарын табу керек. 
26. Ҥшбҧрыштың  ішкі  бҧрыштары  және  сырттай  сызылған  шеңбердің  радиусы 
берілген. Оның қабырғаларының ҧзындықтарын табыңдар. 
27. Шеңбердің  ҧзындығы  белгілі.  Осы  шеңбермен  шектелген  дӛңгелектің  ауданын 
табыңдар. 
28. Ішкі  радиусы  20-ға,  ал  сыртқы  радиусы  r  (  r  >  20  )  болатын  сақинаның  ауданын 
табыңдар. 
29. R
1
,  R
2
,  R
3
  кедергілері  параллель  жалғанған.  Осы  тізбектің  жалпы  кедергісін 
табыңдар. 
30.  Берілген c, d бойынша тӛмендегі ӛрнекті есептеңдер. 
       
 
      Мҧнда  x
1
,  x
2
  x
2
 – 3x – |cd| = 0 теңдеуінің тҥбірлері. 

 
66 
Тармақталу операторына берілген есептер 
1.  Тармақты  алгоритмдерді  программалау  тәсілдерін  пайдаланып,  тӛмендегі 
функциялардың мәндерін есептейтін программа жазыңдар: 
а)  













2
  
егер
  
,
3
1
2
2
   
егер
  
,
2
sin
2
2
4
2
sin
x
x
x
x
x
e
e
y
x
x
 
 
ә)  
 
 
 
б) 














4
,
2
,
lg
4
sin
4
,
2
,
1
2
2
x
егер
x
x
x
x
егер
e
e
y
x
x
 
 
в) 















3
 
 
     
егер
  
,
sin
e
        
3
  
 
 
1
-
  
егер
  
,
cos
cos
sin
1
-
 
     
егер
  
,
lg
)
1
(sin
sinx
-
2
x
x
x
x
x
x
x
x
x
y
  
 
г) 
















4
  
егер
 ,
lg
5
4
1
  
егер
  
,
5
2
1
  
егер
 ,
cos
sin
5
2
2
y
y
y
y
e
y
y
y
y
y
z
y
 
мҧндағы 









2
,
3
2
lg
2
,
lg
x
x
x
x
x
x
y
 
 
ғ) 

















1
  
егер
  
,
lg
4
,
0
1
  
егер
 ,
cos
2
4
,
0
  
егер
 ,
sin
1
5
x
x
e
x
x
x
x
x
x
y
x
 
2.  Жазықтағы  нҥктенің  координаталары  бойынша  оның  қай  ширекте  жататындығын 
анықтайтын программа қҧрыңдар.  
3.  Жазықтықта  ҥш  нҥкте  берілген:  A(x
1
,y
1
),  B(x
2
,y
2
)  және  С(х
3
,у
3
).  Осы  ҥш  нҥкте 
арқылы  ҥшбҧрыш  қҧруға  бола  ма?  Егер  болса,  Герон  формуласын  пайдаланып 
оның ауданын есептейтін программа қҧрыңдар. 
4. Квадрат теңдеуді шешу программасын қҧрыңдар: (ах
2
+bx+c=0; a

0) 
5.Ҥшбҧрыштың  тӛбелері  координаталар  арқылы  берілген:  A(x
1
,y
1
),  B(x
2
,y
2
),  және 
C(x
3
,y
3
).  Бҧл  ҥшбҧрыш  тең  қабырғалы,  тең  бҥйірлі  болатынын  анықтау 
программасын қҧрыңдар. 
6.  Жазықтықта  екі  нҥкте  N
 
(x
1
,y
1
)  және  M(x
2
,y
2
)  берілген.  Бҧлардың  қайсысы 
координаталар басына жақын болатынын анықтайтын программа қҧрыңдар. 











66
,
1
  
егер
  
,
4
cos
4
17
61
66
,
1
  
егер
  
,
5
2
sin
2
2
2
2
x
x
x
x
x
x
x
y