Мақсатым – тіл ұстартып, өнер шашпақ

54
технологиясы. 
Қазірде 
бұл 
технология 
кең 
қолдау 
тауып, 
республикамыздың  түпкір-түпкірлерінде  жүзеге  асуда. 
Назарларыңызға  жобалау  технологиясы  бойынша  Мұхтар 
Әуезовтің  «Ақын  қонақтар»  әңгімесінен  өткізілген  ашық 
сабақты ұсынамын. 
Мақсаты:  жобалау  технологиясы  негізіндегі  сабақ 
моделін жасау. 
Міндеттері:  оқушылардың  шығармашылық  белсен-
ділігін  арттыру;  іздену,  жалпыдан  жалқыға  өту  әрекетін 
ұйымдастыру;  өзгеге,  өзіне  деген  сыни  көзқарасын 
қалыптастыру;  саралаушылық,  талдаушылық  қабілеттерін 
дамыту.
Күтілетін нәтиже: жас Абайдың идеал адам емес, өздері 
сияқты  жасөспірім  екенін    түсінуі;    өнер    адамдарының  
(Барлас,  Байкөкше)  бойындағы  ұлттық  құндылықтарды 
бағалауды  үйренуі;  сөз  өнерінің  адам  тұлғасын 
қалыптастыруда ұлы күш екенін байқауы. 
өзектілігі: 
жобалау 
технологиясы 
оқушының 
ізденімпаздық,  танымдық,  өз  іс-әрекетін  жоспарлау 
қабілеттерін  дамытуымен өзекті.  
Зерттеу  нысаны:  М.Әуезовтің  «Ақын  қонақтар» 
әңгімесі.
Сабақ  5-сыныпта  өтетіндіктен  іс-әрекеттер  жас 
ерекшеліктеріне сай ұйымдастырылды, яғни, күрделі емес. 
Сынып 4 топқа бөлініп жұмыс атқарады. 
І.  Жұмыстың  мақсаты  –  алдын  ала  дайындалған 
жұмыстарды  презентациялау,  яғни,  шығармашылық  өнім-
мен  таныстыру.  Ол  буклет,  альбом,  слайд-шоу,  алғашқы 
көрсетілім, плакат, т.б. болуы мүмкін. 
1-топ. Мұхтар Әуезов – Абайды әлемге танытушы.
Мұхтар Әуезовтің туған жылы, туған жері.
Білім алған ордалары. 

55
Атқарған қызметтері:
Отбасы туралы.
Еңбектері жөнінде.
2-топ._Абай_–_дана,_Абай_–_дара_қазақта._Абайдың_туған_жері,_туған_жылы._Абай_шежіресі._Абай_өлеңдері_туралы._Абай_қара_сөздері._3-топ._«Абай_жолы»'>2-топ. Абай – дана, Абай – дара қазақта.
Абайдың туған жері, туған жылы.
Абай шежіресі.
Абай өлеңдері туралы.
Абай қара сөздері. 
3-топ.  «Абай  жолы»  –  қазақ  әдебиетіндегі  тұңғыш 
роман-эпопея:
Роман, оның эпопея түрі туралы теориялық түсінік;
Мұхтар Әуезовтің Абай туралы жазуға қалай келгендігі; 
Кітаптың атаулары, шыққан жылдары;
Осы еңбегі үшін алған марапаттаулары;
Роман туралы өзге халықтар жазушыларының пікірлері.
4-топ. Әңгіме кейіпкерлері (Барлас, Зере,Ұлжан):
Барластың  Дулат  Бабатайұлы  екендігі  туралы.  Оның 
шығармашылығы жайында  қысқаша мәлімет;
Прототип туралы теориялық түсінік;
Зеренің шын аты. Осы үзінді бойынша  мінездемесі;
Зеренің балалары туралы;
Ұлжан Құнанбайдың екінші әйелі екендігі, шыққан тегі, 
Ұлжаннан туған Абайдың бауырлары туралы. 
ІІ. Шығармашылық-ізденіс  тапсырмалары:
Әжесі  Зере,Байкөкше  айтқан  ертегілерді,жырды  оқып, 
Абай үшін қызықты болу себебіне өз пікірлерін білдіру. 
1-топ. «Еділ-Жайық»;
2-топ. «Жұпар қорығы»;
3-топ. «Құламерген»;
4-топ. «Қозы Көрпеш-Баян сұлу».
Жұмыстың бағыты (кестені толтыр).
Кім, не 
туралы
Кейіпкер- 
лері
Басты 
кейіпкері
Қалай 
аяқталады?
Абайды 
қызықтырған тұсы

56
ІІІ. Мәтінмен жұмыс.
1-топ. Мәтіндегі фразеологизмдерді табу, синонимдерін, 
антонимін жазу. 
Жұмыстың бағыты – кестені толтыру
Фразео-
логизм
Мәтіннен 
үзінді
Мағы-
насы
Синонимі
Антонимі  
Пейілін 
беру.
Сондай шеше 
әңгімелеріне 
бар пейілін 
беріп жүрген  
күндерде
Көңіл 
бөлу.
Құлақ салу, 
қызығу.
Құлақ аспау, 
құлағына 
ілмеу, 
назарына 
алмау.
Ішіне  
бүгу.
Білгенін ішіне  
бүгіп
Жасы-
ру.
Айтпау, 
жария 
етпеу, тығу, 
бүкпелеу.
Әлемге аян 
ету, жария 
қылу.
Салмақ 
салу.
Осы жолы Абай 
шешесі арқылы 
салмақ салып
Сұрау.
Бұйымтайы 
болу, өтіну, 
айту.
Тілге тиек 
етпеу, көңіл 
бөлмеу.
Пішін 
білдіру.
Ұлжан Барласқа 
қарап, бір сөз 
айтатындай 
пішін білдірді.
Белгі 
беру.
Ымдау, 
ишара 
білдіру, 
сыңай 
таныту.
Қасқайып 
тұру, 
мұрнына 
иісі бармау, 
тас боп тұру.
2-топ.  Мәтінге  сүйене  отырып  кейіпкерлерге  мінездеме 
беру. (Зере,Ұлжан,Барлас).
Жұмыс бағыты (кестені толтыр). 
Кейіп-
керлер
Мәтіннен 
мысал
Сенің берер 
мінездемең
Өмірде кездестірген 
ұқсас адам
3-топ. Мәтіндегі ұлттық нақыш көрінісі. Жұмыс бағыты 
(кестелерді толтыр).

57
Тапсырма:
1) Сен Абайға қандай бата берер едің?
2)  Ата-әже,  әке-шешеңнен  қонақты  шығарып  саларда 
қандай сый-сияпат көргеніңді жаз.
3) Сәйкес мақал-мәтел жаз. 
4-топ. Абай бейнесі. Әңгімеден Абайдың келешекте дара, 
дана болған бастау көздерін тап, дәлелде, кестені толтыр. 
Абайды ұлылыққа 
бастаған бұлақтар
Мәтіннен мысал
Өз ой-дәлелдемең
Абай бір бөлек дос 
тапты.
Онысы – әсіресе, 
әжесі... шешесі
Үлкенді тыңдап, үлгі 
тұтуы. Әр сөзіне 
құлақ салуы.
Абайдың сөз 
өнеріне деген 
қызығушылығының 
оянуы 
Әжесінің 
әңгімелерін түсте 
де, кешке де, тіпті, 
көш бойы да  Абай 
айтқыза, тыңдай  
беретін болды.
Сөз тыңдау әдебі 
қалыптасты, сөздің 
де сиқырлы, қуатты  
болатынын аңғарып 
қалды. 
IV. Сабақты қорытындылау. Тестпен жұмыс
1. Барлас  кімнің  прототипі?            
А) Дулат Бабатайұлы; Ә) Сырым Датұлы.
Салт-
дәстүрлер
Қонақ 
қарсы алу
құдайы
сый
Қыдырма
Қонақты
шығарып
салу
ақшалай
заттай
Мал атау
ас қайыру
ақ
теріс
үйленген 
жастар ға
соғымға
Батырларға
Бата беру
Атқа 
отырғызу
Тоқымқағар 
тойын жасау
Ашамайға 
отырғызу
Т
Ү
Р
Л
Е
Р
і
Т
Ү
Р
Л
Е
Р
і
С
Ы
Й
Б
Е
Р
у