308
FAT F1
F2
F3
F4
F5
F6
а
FAT
F2
F3
F4
F6
б
FAT F7
1
F2
F3
F4
F7
2
F6
F7
3
в
7.5-сурет
. Дискіде файлдарды орналастыру сұлбасы
Дискіні дефрагменттеу. Бұл утилита компьютерді тездету үшін
дискідегі файлдардың физикалық орнын оңтайландыруға мүмкіндік береді.
Яғни, бір файл (оның құрамында, бағдарлама, деректер немесе мәтін
қамтылатыны маңызды емес) дискіге үздіксіз жүйелілік ретінде жазылады,
мысалы, магнит таспасындағы ән. Содан кейін келесі файл жазылады және
т.б. Жаңа таза винчесторды толтыру осылай жүргізіледі.
Пішімдеу кезінде қатты диск кластерлерге бөлінеді – дискінің
беткейінің фрагменттері, оған 32 Кбайт ақпарат жазуға болады. Әрбір
кластердің өзінің нөмірі бар. Осылайша, әрбір файлда дискідегі файл
жазфла
бастайтын өзінің мекенжайы, кластерінің нөмірі бар.
Дискіде жазылған файлдар туралы ақпарат Файлды орналастыру
кестесінде (FAT — File Allocation Table) орналасқан. Бұл кез келген
кітаптың «Мазмұн» бөлімінің толық аналогы. Егер жүйеге белгілі бір
файлға жүгіну қажет болса, ол оның атын FAT-та іздейді, оның мекен-
жайын (кітаптағы бет ретінде) табады және сол жерге винчестердің оқып
алу басын орнатады (7.5-сурет).
FAT — файлдарды орналастыру кестесі.
F1 — F6 — файлдарды дискінің трекінде бастапқы орналастыру.
Ақ аумақтар — дискідегі бос орын.
Жұмыс барысында файлдарды құру ғана емес және оларды дискіге
сақтау қажет болады, бірақ жою емес. Мысалы, F1 және F5 файлдарын
жойдық (7.5, б-суретін қарау).
Жойылған файлдардың орнында тесіктер, яғни бос, пайдаланылмайтын
дискілік кеңістік пайда болады. Әрі қарай жұмыс жасау барысында дискіге
жеткілікті үлкен өлшемді F7 файлын жазу қажеттілігі туындайды.
Операциялық жүйе қалай келіп түседі? Ол алдымен бірінші тесігін, содан
кейін келесісін толтырады, ал қалған ақпаратты дискінің қолданылған
аймағының соңына жазады.
Осылайша, F7 файлы дискінің үш түрлі бөлігіне жазылатан үш
фрагментке бөлінеді.
309
Әрине, бұл өзгерістердың барлығы
Файлдарды
орналастыру
кестесінде
көрініс табады. Мұндай файлды оқыған
кезде, FAT деректеріне бағдарлана
отырып, дискжетегінің контроллері осы
фрагменттерді бір файлға жинайды
(пайдаланушы оны тіпті байқамайды).
Дегенмен,
мұндай
фрагменттелген
файлдармен жұмыс істеу барысында
көбірек ақпарат жиналып, файлдардың
бөлшектеу дәрежесі үнемі артады. Оқу
басының позициясы дискінің бетінен
бірнеше фрагменттелген файлды оқуға
бірнеше рет ауысуы керек (файлдың
үзіндісі көп болған сайын, оқу уақыты
соғұрлым ұзағырақ болады).
Дискіні дефрагментау утилитасы бір файлға тиесілі барлық
фрагменттерді жинайды және оларды дискілік кеңістіктің басқа аймағына
үздіксіз жазба түрінде қайта жазады. Дискіге жазылған барлық
файлдармен осындай түрде орындалады. Бұл процедура өте ұзақ уақытты
талап етуі мүмкін (бірнеше ондаған минутқа дейін), бірақ дефрагментация
процедурасынан кейін компьютердің жылдамдығының артуы айтарлықтай
байқалады.
Бағдарламаны бастағаннан кейін дискіні дефрагментациялау жүргізу
үшін таңдау керек (7.6-сурет). Тізімге иілгіш дискілер кірсе де,
дефрагменттеудің қажеті жоқ – олар тым аз көлемді және төмен
жылдамдықты болады, бұл рәсімнің нәтижесі азғана болады. Физикалық
және логикалық барлық қатты дискілерді – міндетті түрде дефрагменттеу
керек. Мұны кезекпен немесе «Барлық қатты дискілер» тізім элементін
таңдаумен орындауға болады.
Диск таңдалғаннан кейін дефрагментация үрдісі басталады (7.7-сурет).
Индикатор үрдістің күйін көрсетеді. Пайдаланушыда индикатор 100%
мәнін көрсетіп, үрдіс аяқталғанын күтуден басқа ештеңе қалмайды.
Алайда, қалауыңыз бойынша дефрагменттеу үрдісінің айқын бейнесін
алуға болады – бұл үшін
Мәліметтер батырмасын басу қажет. Экранда
дискінің картасы пайда болады, онда әртүрлі аймақтар – бос аумақтар,
оқып
алу аймағы, жазбалар және т.б. белгіленеді (7.8-сурет).
Бұл
аудандар
сөзбе-сөз
өздерінің
конфигурациясын өзгертеді. Бұл үрдісте
түсінуді жеңілдету үшін, әртүрлі аумақтарды
түстер жапсырмалары шифрленетін жерде
тарихты жазуға болады.
7.7-сурет. Дефрагменттеу
үрдісінің индикаторы
7.6. Сур. Дискті
дефрагментациялау
