Абуева Кадыржана Кабиденулы 4 января Көкшетау, 2014 (5 к) с-23 с-23 сборник



жүктеу 4,5 Mb.
Pdf просмотр
бет153/156
Дата26.05.2018
өлшемі4,5 Mb.
#18006
түріСборник
1   ...   148   149   150   151   152   153   154   155   156

кітап және күмәнді қолжазбалар шығады. Ақыры патша өкіметі 

1903  жылы  шілдеде  Шаймерденге  - 5  жыл,  Науанға  - 3  жыл 

кесіп, Үркіт генерал-губернаторының бақылауына Батыс Сібірге 

жіберіледі [3: 208]. Бұл жерден оларды Якутияға жер аударады. 

Осы  заңсыздықты  Ә.Бөкейхан  мен  М.Сералин  жауапты 

орындарға,  орыс  зиялыларына  дәлелдеп  айта  жүріп,  бірнеше 

министрдің  қабылдауында  болып,  оларды  1905  жылы 

наурызда  босатып  алады.  Осы  жылы  М.Тынышбайүлы, 

С.Шипабекұлы  секілді  қайраткерлермен  бірге  Петерборға 

барып,  патша  өкіметіне  қарсы  шеруге  қатынасады.  Сонан  соң, 

Нижний  Новгородта  ашылған  жалпыресейлік  мүсылмандар 

сиезіне  қатысады.  Елге  келген  соң  күрескер  азаматты  халық 

1906 жылғы I Мемлекеттік Думаға депутат етіп сайлайды. Бірақ 

ол  бүл  жолы  «орыс  тілін  білмейді»  деген  желеумен 

депутаттыққа тіркелмеген. Ресми өкімет, халықты сатып жүрген 

тілмаштар  қайраткер  туралы  неше  түрлі  алыпқашпа  сөз 

таратқан  Бұл  шақта  қайраткер  Балықты  көлдегі  алты  бөлмелі 

ағаштан  қиып  салған  үйін  мектепке  айналдырып,  орыс 

мүғалімін  жалдап,  балалардың  оқу  шығынын  өзі  көтерген.  I 

Мемлекеттік  Дума  таратылған  соң,  патша  II  Думаға  сайлау 

жарлығын шығарғанда қайраткерді халық тағы да парламентке 

ұсынады.  Ол  Петерборға  аттанады.  Дума  мүшесі  болады.  Бұл 

Дума  да  таратылғанда  қайраткер  өз  қаржысымен  астанада 

татардың  «Улфат»  (Бірлесу)  газетіне  қосымша  ретінде 

«Серке» газетін шығарады. Қазақтан кісі сайланбаған III Думаға 

«Жер туралы» Заң жөнінде сұрау (запрос) салады. 1907 жылы 

Алаш  көсемі  Ә.Бөкейханның  тапсырмасымен  Түркияға  барып, 

үкімет, парламент басшыларымен кездеседі. Түріктің бір газеті 

арқылы  II  Николайға  мәлімдеме  жасайды.  Діндар  1917-1919 

жылдардағы  Алаш  қозғалысынан  да  шет  қалмайды.  Кеңес 

өкіметі  оны  1931  жылы  Петропавл  түрмесіне  жабады.  Әбден 

қиналған,  саясаттан  теперіш  көрген  қайраткер  1932  жылы 

Омбы  жерінде  қайтыс  болады.  Сол  кезеңдегі  осы    тұлғалар 

мен оқиғалар туралы сыр шертетін деректер қазіргі Қанай би 32 

үйдегі  мұражайда  жинақталған.  Міне  осы  бүкіл  алаш  жұртына 

рухани ерлігімен танылған қос тұлға қызмет еткен мешіт үйлері 

сақталмаса  да  олар  салынуына  ат  салысқан  қазіргі  Науан 

Хазірет  атындағы  мешіт құрылысы  Көкшетауда  шамамен  1903 

жылы  басталып,  1904  жылы  аяқталған.  Мешітті  Шаяхмет, 

Баязит 


деген 

қала 


байлары 

жұртшылық 

қолдауымен 

салдырған.  Мешіт  1920  жылға  дейін  қызмет  атқарып  келді. 

Кеңес  үкіметі  тұсында  қойма,  мұражай,  көрме  залы  сияқты 

қызметтерге  пайдаланылды.  Мешіт  ғимараты  1990  –  шы 

390



жылдардың  басында  қайта  жөндеуден  өтіп  қайтададан 

жамағаттың  пайдалануына  берілді.  Мұражай  орналасқан  ағаш 

үйде  1889-1905  жылдары  кеңестік  қоғам  қайраткері  Валериан 

Куйбышевтың 

отбасы 

тұрған 


үйде 

орналасқан. 

Кеңес 

заманында  мұражай  осы  қоғам  қайраткерінің  есімімен  аталса, 



2005 жылы Көкшетау қалалық тарихи мұражайы деп өзгертілді. 

Қазір  мұнда  Көкшетау  қаласының  тарихынан  сыр  шертетін 

13339  мұрағат  бар.  Мұрағаттардан  қазақтың  біртуар  ұлдары 

Абылайхан,  Кенесары,  Қанай  би  Шаймерден  Қосщығұл  ұлы 

және Еркін Әуелбековтың өмірі мен қызметі жөнінде, сондай-ақ 

Көкшетау 

қаласының 

әлеуметтік-экономикалық, 

мәдени 

өмірінен  көп  мәліметтер  алуға  болады.[4]  Халқымыздың  дін-



исламға бет бұруы, қала халқының құрамында қазақ халқының 

өкілдерінің  көбеюі  жаңа  мешіт  қажеттілігін    қатты  сездірді 

Сондықтан  жаңа  мешіт  салу  міндетін  өз  мойнына  белгілі 

құрылысшы,  қала  әкімі  Көкшетау  елінің  қадірлі  азаматы,  сол 

уақытта  қала  әкімі  болған  Асқар  Ғалымұлы  Хасенов  мешітті 

толық  бітіріп,  пайдалануға  берген.    Ол  өз  қаржысы  есебіне 

алғаш  осы  заманғы  талапқа  сай  мешіт  үйін  тұрғызуға  кірісіп 

мұсылмандық парызын өтеді.

Мешіт  Чкалов  к-сі,  208,  мекен  –  жайында  1992-1995  жж. 

аралығында  салынып,  пайдалануға  берілді.  Мешіт  жерінің 

жалпы көлемі — 0,3541 га, мешіттің көлемі 281,6 шаршы метр. 

Сыйымдылығы  250  кісі.  Мешіт  ғимаратының  биіктігі  10  метр. 

Мешіт — бір қабатты, биіктігі әркелкі, конфигурациясы күрделі, 

S: 374,9 шаршы метр. 2 тұрмыстық бөлме — бір қабатты құмды 

блоктарда  салынған,  диаметрлері  8,2  және  7,65м.,  биіктігі 

2,7м., жалпы S: 44,0 шаршы метр. Ішкі безендірілуі (тұрмыстық 

бөлмелердің) 

— 

керамикалық 



плитка, 

әк. 


Инженерлік 

қамтамасыз ету-электрлі сәулелендіру, автономды жылыту. Екі 

күмбездің түсі көгілдір, диаметрлері 2 метр. 8 мұнарасы бар, екі 

мұнараның  биіктігі  25  метр.  Мешіттің  ауласында  қосалқы 

ғимараттар  жоқ.  Аулада  көп  жылдық  ағаш  егістіктері,  гүлдер 

егілген.  Сөйтіп  ол  мешіт  қана  емес  ХХ  ғасырдың  соңындағы 

архитектуралық  рухани  –  діни  құрлыстың  ғимараты  ретінде 

Көкшетаудың  елеулі  көрікті  құрлысының  біріне  айналды. 

Көкшетауда  көп  ұзамай  өте  зәулім  орталық  мешіт  бой  көтеріп 

келеді. Ол құрылыс аяқталса қаланың ең бір көрікті ғимаратына 

айналары  сөзсіз,  шеберлер  Өзбекстан,  Әзірбайжан  секілді 

елдерден шақырылған.

Көкшетау  қаласында  тұрғызылған  алғашқы  орыс  шіркеуі 

әулие  Георгий  шіркеуі  болатын  ол  станицалық  казактардың 

қаржысына 

салынды. 

Ағаштан 

қиып 


салынғандықтан, 

391



жүктеу 4,5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   148   149   150   151   152   153   154   155   156




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау