13
2021 жылдың соңына дейін ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілер өз
өнімдерін сатудағы делдалдарды жою мақсатында АӨК дамыту
бағдарламасы шеңберінде барлық облыс орталықтарында қазіргі қойма
сыйымдылықтарын көтерме-тарату орталықтарына (бұдан әрі – КТО) салады
және жаңғыртатын (қайта жабдықтайтын) болады.
Желілік азық-түлік ритейлін дамытуға ден қоя отырып, мемлекеттік
бағдарламалар мен нормативтік құқықтық актілерге толықтырулар пакеті
дайындалатын болады.
Экономикалық жағдай мен әлеуметтік маңызы бар азық-түлік
тауарлары (бұдан әрі – ӘМАТ) бағасының көтерілу үрдісін ескере отырып,
олардың шекті мәндері мен жол берілетін бөлшек сауда бағаларының шекті
мәндері мөлшерін бекіту сақталатын болады.
Қолданыстағы шекті және рұқсат етілген бөлшек сауда бағаларын
белгілеу әдістемесін жетілдіру мақсатында ӘМАТ бағасын реттеу жөніндегі
заңнамаға өзгерістер енгізілетін болады.
1.2 Қаржы секторын реттеу және оның тұрақтылығын қамтамасыз
ету саласындағы саясат.
Қаржылық тұрақтылықты сақтау Ұлттық Банктің басты мақсаттарының
бірі, ол қаржы институттарының қауіпсіздігі мен саулығын белгілі бір
деңгейде сақтауға бағытталған пруденциалдық реттеу, қадағалау және
тексеру әдістері арқылы қамтамасыз етіледі. Бұл қызметтің маңызды бағыты
есептіліктің дұрыстығы мен олардың тұрақтылығын арттыру мақсатында
банктердің капиталының сапасы бойынша талаптарды арттыру болады.
Ұлттық Банк әрбір жеке алынған қаржы институтының төлем
қабілетсіздігіне жету ықтималдығын төмендетуге бағытталған қадағалау
міндеттерін орындауды және 2015 жылы басталған капитал жеткіліктілігі
бойынша Базель ұсыныстарын кезең-кезеңмен енгізуді жалғастырады. Жүйе
құрушы банктер үшін, оның ішінде тәуекелдерді басқару жүйелері бойынша
қосымша талаптар көзделетін болады.
Қаржылық тұрақтылықты сақтау реттелетін ұйымдар, сондай-ақ
олардың контрәріптестерінің жағдайы туралы ақпараттың сапасы мен
анықтығын арттыру және қаржылық есептілікті жинақтау мен талдаудың
тиімділігін арттыру, стандартты халықаралық хаттамаларды енгізуді қоса
алғанда, интервенциялардың оңтайлы тәсілдерін әзірлеу мақсатында елдің
қаржы нарықтарындағы ауытқулар мен бұрмалауларды талдау
жолымен
қамтамасыз етіледі.
Сондай-ақ, мерзімі өткен берешектерді одан әрі тиімді
қайта құрылымдау үшін банктер мен басқа да кредиторлардың
қабілетсіздігінің себептеріне талдау жүргізілетін болады.
Ұлттық валютада орта және ұзақ мерзімді қорландыру үшін Ұлттық
Банк «Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры» АҚ-мен бірлесіп,
депозиттік базаны күшейту бойынша шаралар қабылдайтын болады,
кейіннен әр түрлі мерзімдегі қорландыру құнының бағдары болатын
мемлекеттік бағалы қағаздар кірістігінің қисық сызығын қалыптастыру
жұмысы жалғасатын болады.
14
Банктік заңнаманы жетілдіру және қаржы тұрақтылығын қамтамасыз
ету мақсатында Ұлттық Банкке жедел бақылау және тәуекелге бағдарланған
қадағалауды
қолдануға
құқық
беру,
аудиторлық
және
бағалау
компанияларының жауапкершілігін күшейту, акционерлердің айқындығын
қамтамасыз ету және корпоративтік басқаруды жақсарту, банктер
дәрменсіздігін реттеу режимін жетілдіру бойынша кейбір заңнамалық
актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізілетін болады.
Банктердің
қызметін
пруденциалдық
реттеуді,
халықаралық
практиканы пайдалана отырып,
банк қызметінің
тәуекелдерді басқару
жүйесін
жетілдіру, сондай-ақ жалпы қаржы жүйесінің институционалдық
дамуын
қамтамасыз ету
бойынша жұмыс жалғастырылады.
Атап айтқанда, ағымдағы реттеуші режимнің банктік қадағалау
жөніндегі Базель комитетінің (Базель III) капиталдың жеткіліктілігі мен
өтімділігі бойынша негізгі қағидаттарына көшуі бойынша жұмыс жалғасатын
болады.
Банктік қадағалау жөніндегі Базель комитетінің (Базель III)
ұсынымдарына сәйкес 2016 жылдан бастап Ұлттық Банк өтімділікті жабудың
(Liquidity Coverage Ratio) және таза тұрақты қорландырудың (Net Stable
Funding Ratio) жаңа коэффициенттері енгізілді. 2018 жылғы сәуірден бастап
өтімділікті жабу коэффициенті 2021 жылға қарай 100,0 % нысаналы деңгейге
кезең-кезеңмен жеткізе отырып, бастапқы 60,0 %-дан мәнімен пруденциялды
деңгейде белгіленеді. Таза тұрақты қорландыру коэффициентін 2018 жылдан
бастап енгізу жоспарланып отыр және 2019 жылдың басында пруденциалды
деңгейде белгіленетін болады.
Орта мерзімді перспективада, банктің бизнес моделі мен стратегиясын,
тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйелерін, капиталдың
жеткіліктілігі мен өтімділігін бағалауға негізделетін Базель III екінші
құрауышы – қадағалау процесін енгізу бойынша тәсілдер қосымша
әзірленеді.
Тәуекелдері
жоғары
және/немесе
тәуекел-менеджменті
қанағаттанарлықсыз банктер үшін қадағалау үстемесін (add-on) енгізу
көзделіп отыр.
Банктердің баланстарын «нашар кредиттерден» тазалау, қор нарығын
дамыту және халық жинақтарын инвестициялау мүмкіншіліктерін кеңейту
үшін екінші деңгейдегі банктерден заңды тұлғаларға қарыз бойынша талап
ету құқығын басқаға беру кезінде кірісті мойындау тетігі жетілдіріледі; қарыз
бойынша берешекті кешіру кезінде пайда болған жеке тұлғаның табысы
салық салудан босатылады, жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша
салық салу тетігі өзгерді және үлестік қаржыландыруға экономика
субъектілерінің қол жеткізуі кеңейтілді.
Бағалы қағаздар нарығын жаңарту мақсатында брокерлік ұйымдарды
пруденциялық реттеу жүйесі қайта қаралады және клиенттерге қызмет көрсету
бөлігінде брокерлік ұйымдардың функционалы кеңейеді, институционалдық
инвесторлардың мүмкіндіктерін кеңейту, инвестициялық қорларды реттеуді
ырықтандыру және олардың қызметін жандандыру бойынша шаралар
қабылданады.
