49
2. Төтенше жағдайлар классификациясы жəне оның пайда болудың
себептері. Катастрофа теориясы;
3. АҚ қалыптасуы, белгіленуі жəне оларды құрудың реті;
4. Азамат қорғаныс жəне ТЖ қызметін басқару органдары;
5. ТЖ жағдай кезінде халықтың тіршілігін қамтамасыз етудегі АҚ-тың ролі.
АҚ обьектісін қалыптастырып, ұйымдастыру.
11-ші дəрістің тақырыбы : Халықты, қоршаған ортаны жəне ұйымды
төтенше жағдайлар кезінде қорғаудың негізгі принциптері. Көшіру
органдары.
Дəріс конспектісі: Халықты, қоршаған ортаны жəне шаруашылық
объектілерін төтенше жағдайлардың əсерінен қорғау мемлекеттік саясаттың
бірден бір облысы болып табылады.
- ҚР-ның “Табиғи жəне техногенді жағдайдағы төтенше жағдайлар” заңының 3-
ші бабында халықты қорғаудың негізгі принциптері, қоршаған орта мен
шаруашылық обьектілерін төтенше жағдайлардан қорғаудың төмендегі
сипаттары анықталған:
- болуы мүмкін төтенше жағдайларды халыққа хабарлау жəне алдын-алу
шараларымен ликвидациялау;
- ұйымдар мен азаматтарға əсер ету зияндылығының деңгейін анықтау, егер ол
едəуір қауіп төндіретін болса, онда халықты қорғау əдістері мен алдын алу
жəне ликвидациялау іс-шараларымен таныстыру;
ТЖ ликвидациясы бойынша құтқару, апаттық-қайта қондыру жəне басқа
да міндеттерді атқару керек, зардап шеккен жұмысшылар мен халықты
социалды қорғауда, ТЖ-дың азаматтармен олардың денсаулығына, қоршаған
орта мен шаруашылық обьектілеріне келтірген зиянның əсерінен көрсетілгін
дəрігерлік көмектің көрсеткіштері. Осы принциптерге қатысты заң бойынша
азаматтың міндеттері, адамзаттың міндеті мен құқығы жəне техногенді жəне
табиғи ТЖ облысына жатпайтын азаматтардың міндеттері заң бойынша
анықталған.
Соғыс
пен
бейбітшілік уақыттағы ТЖ –да тұрғындарды қорғаудың негізгі тəсілдері:
- Соғыс уақыты кезінде адамдардың тығылуы зақымдау құралдарынан
қорғаудың негізгі тəсілі болып табылады. Бұған панахана мен қарапайым
жасырын панаханалары жатады.
- Бейбітшілік уақыттағы ТЖ кезінде халықты көшіру негізгі əдіс болып
табылады, сондай-ақ соғыс уақытында құралдардан зақымданудан қала
тұрғындарын қорғау үшін болады.
- киімге, теріге, ағза ішіне кіруден қорғану үшін арналған жеке қорғаныс
құралдары РВ, ОВ, СДЯВ жəне БС.
Көшіру шараларын жүргізу жəне жоспарлау ұйымдары.
Көшіру шараларымен: жұмысшы жəне қызмет етуші объектердің бөліп
жайғастырылуы түсіндіріледі.
Көшіру – адамдар өмірін сақтау мақсатымен құралдардан зақымданатын
аудандардан жəне ТЖ аумағынан материалды құнды заттарды жəне
тұрғындарды ұйымдық көшіру.
50
Тұрғындарды көшіру – тұрғындарды барлық көлік түрлерімен шығару
жолымен - араласқан тəсілмен жүзеге асырылады. Көшіру қысқа уақытта
жүргізілуі керек. Оның аяқталуы қауіпті аймақтан шығырумен саналады.
Бөліп жайғастыру – соғыс уақытындағы өндірістік қызметті жалғастырушы
жұмысшылар жəне ұйымдарды қауіпсіз аймаққа орналастыру.
Көшіру жəне бөліп жайғастыруды жүргізу жəне жоспарлауды тікелей
жүзеге асыру үшін келесі көшіру органдары құрылады:
- көшіру комиссиялары;
- эвакоқабылдағыш комиссиялары;
- көшіру жинау пунктері (КЖП);
- көшірудің аралық пунктері (КАП);
- қабылдаушы көшіру пунктері (ҚКП)
Көшіру комисиялары ұйымдарда, қалалық аудандарда, қалаларда,
облыстарда, республикада, сонымен қатар министрлікте, орталық жəне басқада
орындаушы органдарда құрылады.
Тұрғындарды көшіру жəне бөліп жайғастыруды жоспарлау АҚ
басшыларының, АҚ
қызметкерлерінің, жəне
барлық
деңгейдегі
эвакоқабылдаушы комиссиялардың, ТЖ бойынша басқарма басшыларының
маңызды мəселесі болып табылады. Аумақ, тұрғындық пунктерді, жол жəне
көліктерді қолдану сұрақтары қызметпен сəйкес келеді.
Эвакошараларын жүргізу. Тұрғындарды жеке көшіргенде тапсырыс алу
барысында көшіру органдары көлік ұйымдарымен бірігіп үйде қалып мүгедек
пен қарттарды, пенсионерлерді, арнайы бала-бақшаларын, балалар үйінің
тəрбиешілерін мектеп- интернаттардан, ЖОО-да, АОО-да оқитындарды,
жоғары студенттерді шығаруда жүзеге асады. Тұрғындарды көшіру жəне бөліп
жайғастыру кезіндегі медициналық шаралар шығарылушы тұрғындардың
денсаулығын қорғау мақсатымен денсаулықты сақтау органдарымен жүзеге
асырылады.
Табиғи жəне техногендік сипаттағы ТЖ-дан шаруашылық объекттерін,
аумақты жəне тұрғындарды қорғау бойынша азаматтық қорғаныс шаралары.
1. Табиғи жəне техногенді сипаттағы ТЖ-дан шаруашылық объектерін,
аумақты, тұрғындарды қорғау мақсатында орталық жəне жергілікті орындаушы
органдармен, ұйымдармен мына істер жүргізіледі:
- перспективалы жоспар жасау жəне оларды жою бойынша қызмет ету
жоспарларын жасау;
- жұмыстық тұрақтылығын арттыру бойынша шаралар кешені;
- шаруашылық объектерін жəне ТЖ жұмысшылардың қауіпсіздігін
қамтамасыз ету;
- хабарлаудың жергілікті жүйесінің дайындығын қолдау жəне құру;
- ТЖ əсерлерін жою жəне алдын алу бойынша құралдар мен күштерді
қабылдауға дайындауды құру, бірінші медициналық көмек көрсету;
- су тасқыны, сел, көшкін жəне басқа қауіпті экзогенді құбылыстарды
ескеріп, аумақты жасауды жоспарлау;
- ТЖ уақытында баспасыз қалған тұрғындар үшін уақытша тұратын
орындар жасау;
