53
4 Қауіпсіздік және еңбек қорғау
4.1 Еңбек шартын талдау
Еңбек қауіпсіздігін басқару – жұмыс істеу барысында адамның активті
жұмыс істеуі мен денсаулығын сақтау бағытында техникалық, санитарлық
гигиеналық және емдеу-профилактикасын ұйымдастыру шешімдерін
қабылдау, дайындық жұмыстарын жүргізу.
Бақылау – жоспар бойынша сол алдын ала тағайындалған жоспарға,
шамаларға, қалыптарға, нұсқауларға қадағалау және басқарманың шынайы
(шын мәнісінде) жүрісінің сәйкестігін тексеру жүйесі.
Бұл функция әдістемелерді өңдеу және бақылау әдістемесін қосады.
Бақылау барысында құрылғылармен жұмыс істеу шарттары бойынша
параметрлерді өлшеуде, құжаттарды тексеруге, еңбек шарттары бойынша
жұмысшының түсінігіне визуалды тексеру жүргізіледі. Еңбекті қорғау
жұмысы бойынша тексеру әртүрлі басқару субъектілерімен орындалады (4.1-
ші cурет).
4.1 сурет – Басқару субъектысы және бақылау түрлері
Еңбек қорғау бойынша іс-шараның тиімділік ұйғарымын анықтау –
басқару функциясының қорытындысы. Тиімділікті бағалау кез-келген
Еңбекті қорғау бойынша
жұмысты бақылау
әкімшілік
жұмыс жетекшісі,лауазымды
адамдар
еңбекті қорғау бойынша
инженер
әкімшілік; іскер ұйым
еңбекті қорғау бойынша
комиссия, профком
еңбек тексеруші, госнадзор
ұйымы
ведомстволық
үш сатылы
қоғамдық
мемлекеттік
54
қызметтің қажетті элементі болып табылады. Бұл еңбектің қорғауда ең негізгі
мәнге ие болады, өйткені ол адам денсаулығына тікелей байланысты.
Еңбек қорғауды басқару мақсаты: жұмыстың қауіпсіздігіне тәлім-тәрбие
немесе оқыту, үгіт насихат; санитарлық – тұрмыстық және емдік
профилактикалық қызмет ету; нормаланған санитарлық – гигиеналық еңбек
шарттары; өндірістік жабдықтардың, технологиялық үрдістердің, құрылыс
пен ғимараттардың қауіпсіздігін қамсыздандыру; жұмысшыларды жеке
құрылғылармен қамсыздандыру және т.с.с
Оқыту – өндірісте еңбекті қорғауды қамтамасыздандыру шарттары мен
еңбекті қорғауды басқару жүйесінің ең негізгі есебі болып табылады. Сол
себептен жұмыс беретін адам немесе жетекші жұмысқа енді кірген
жұмысшыны немесе басқа жұмысқа ауысатын адамға еңбекті қорғау
ережелерін өткізуді ұйымдастырады. Ең негізгісі- еңбекті қорғау бойынша
ереже. Оның сипаттамасы бойынша үшке бөлуге болады: енгізу нұсқаулығы,
жұмыс орнындағы нұсқау (алғашқы, қайталау, жоспарсыз), мақсатты нұсқау,
Дипломдық жоба тақырыбы: «Талғар қаласында Длинк коммутаторы
негізінде локалды есептеу желінің кеңейтілім сұлбасын өңдеу» бойынша
тіршілік қауіпсіздік бөлімін қарастырамын.
Ол үшін қондырғының аппараттық бағдарламалық кешені қолданылады.
Экран алдында оператордың ұзақ отыруы бас ауруын, ұйқының бұзылуын,
шаршау, көздің талып ауруын тудырады және де бел, кол, мойындары жиі
ауырады.
Жұмысшылардың есептеу техникаларымен және компьютерлермен
жұмыс істейтінін ескере отрып, адамдардың қауіпсіз жұмыс істеуіне қолайлы
жағдайлар туғызу үшін «№ 1.10.076-94 санитарлық шамалар және есептеу
орталығының жұмысшылары үшін ереже»-ні қолданамыз. Жоба бойынша
жұмысшылар бөлмесінің ұзындығы 6,4 м, ені 6,2 м, биіктігі 3,2 м деп аламыз.
Жұмысшылар бөлмесі 3 жұмыс орнына арналған, жалпы жұмысшылар саны 6
адам және бөлмеде 4 компьютер бар, соның ішінде 3-уі жұмысшыларға, және
1-уі құрылғыны басқаратын мониторингке арналған.
Бөлменің ауданы S
контр
=6,2
6,4=39,7 м
2
, көлемі – V
контр
=39,7
3,2=127 м
3
тең. Бұдан бір адамға келетін аудан 39,7/3=12,3 м
2
және көлемі 31,8 м
3
тең
болады. Бұл көлемі 15 м
3
-тен, ауданы 4,5м
2
-тан аз болмайтын МЕСТ 12.1.005
– 88 санитарлық нормаға сәйкес келеді.
Құрылғыға қоректену көзін беру үшін евророзеткалар, ортақ жерге қосу
жүйесіне қосылған жерге қосу клеммалары қолданылады.
Еңбек шартын қарастырғанда адамның компьютермен жұмысы көбіне
ақыл-ой мен эмоционалды, көзге түсетін үлкен жұмыс көлемі және
клавиатурамен жұмыс істегенде қолға түсетін күш адамға үлкен әсерін
тигізеді. Жұмыс орнының элементтерінің орналасуы оператордың оптималды
жұмыс қалпында ұстауы үшін маңызды. Құрылғы аз шуылды болғандықтан
жоғарғы шуыл ретінде адамға зияны жоқ. Жоғарғы электромагниттік
сәулелену деңгейі төмен, өйткені жидкокристалды монитор қолданамыз.
55
Жарықтандыруға талдау келтіреміз. Дұрыс жобаланған және жасалған
өндірістік жарықтандыру көздің жұмыс істеуін жақсартады, адамның
шаршауын азайтады, еңбек өңімділігінің жоғарлауына әсер етеді, еңбек
қауіпсіздігін жоғарлатады. Жеткіліксіз жарықтандыру көздің жұмысын
төмендетеді, тез шаршап қалуға алып келеді. Өте жарық жарықтандыру көзді
шағыстырып, адамның жұмыс істеуіне кедергі келтіреді. Осы себептердің бәрі
сәтсіз оқиғаларға және кәсіптік ауруларға алып келеді, сондықтан
жарықтандыруды есептейміз.
Табиғи жарықтандыру 180х150 см өлшемді екі терезе арқылы
жасалынған, терезелер бір метр биіктіктен басталады. Күнің қатты жарығынан
қорғану үшін реттейтін жаюзи қолданамыз. Табиғи жарықтандыру жеткіліксіз
болғандықтан, әсіресе қыс мезгілінде, жасанды жарықтандыру ескерілген.
Жасанды
жарықтандыру
люминесцентті
жарық
көзін
қолданумен
жарықтандыру жүйесі арқылы жасалған.
4.2 сурет – Ғимараттың жалпы сұлбасы: 1 – демалу бөлмесі; 2 –
басқарушының бөлмесі; 3 – операторлық бөлме; 4 – дәрет алу бөлмесі; 5 –
бөлме есігі; 6 – қабырға; 7 – бөлменің терезесі
Қызмет орнының барлық ғимараттарындағы жұмыс орнының
микроклиматы СП «Өндірістік бөлменің микроклиматы» талаптарына қарай
жасаймыз (1.2 – кесте).
