дерекқордан деректермен (немесе кіріс параметрлері ретінде
тасымалданатын деректермен) өте күрделі әрекеттерді сипаттауға
мүмкіндік береді).
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ
1.
Қалай сәулет деректер базасы «файл сервер» жұмыс болып табылады?
2. Файл-сервердің архитектурасындағы деректермен жұмыс істеудің сенімділігі
қалай қамтамасыз етіледі?
3.
Файл сервер сәулетінің кемшіліктеріне не жатады?
4. «Клиент-сервер» сәулетінде ұйымдастырылған дерекқормен жұмыс қалай
ұйымдастырылған?
5. «
Клиент-сервер» архитектурасы файлдық-сервердің архитектурасымен
салыстырғанда қандай артықшылықтарға ие? Қандай кемшіліктер бар?
6. Серверлер кластері дегеніміз не?
7. Бір компьютерде серверлер кластері ұйымдастырыла алады ма?
8. Сервер кластерін пайдаланудың артықшылықтары қандай?
9. Дерекқор нысандары көріністер деп аталады?
10. Сақталған рәсім дегеніміз не?
11. Триггер мен сақталатын рәсім арасындағы айырмашылық қандай?
12. Генератор не үшін пайдаланылады?
13. Қандай дерекқор нысандары пайдаланушылық ерекшеліктер деп аталады?
14. Нысандар дерекқормен жұмыс істеу кезінде оқиғалар деп аталады?
15. Пайдаланушы қандай функцияларды анықтайды?
12
Тарау
SQL
НЕГІЗДЕРІ
12.1.
SQL
ТІЛІНЕ ЕНГІЗУ
1970 жылдардың басында өткен ғасырда, арнайы тілдік SQL, содан
кейін ол үшін зерттеулер-шумерлік зертханалық эксперименттік IBM
корпорациясының бірінде реляциялық деректер базасын басқару жүйесі
әзірленді (StructuredQueryLanguage - Structured Query Language).
Стандартты 1986 жылы Американдық ұлттық стандарттар институты
(ANSI) тілі SQL шығарды және 1987 жылы халықаралық ұйым (ISO)
стандарттар халықаралық ретінде қабылданған.
Қазіргі уақытта, SQL тілі деректер базасымен жұмыс істеу үшін
бірінші және әзірге жалғыз стандартты тілі болып табылады. SQL тілі
көптеген есептеуіш платформалар үшін әзірленген көптеген ДББЖ
түрлерімен қолдайды. Қазіргі уақытта барлық ірі ДҚБЖ әзірлеушілері
SQL тілін пайдалануға бағытталған өнімдерін жасап жатыр.
SQL -
ең алдымен, дерекқорда сақталған деректерді сипаттау,
өзгерту және алу үшін жасалған ақпараттық және логикалық тіл. Бұл
процедуралық емес тіл; Сонымен қатар, оны бағдарламалау тілі деп
атауға болмайды. SQL тілі осылайша ұсыныстарын шағын
жиынтығымен жинақы тілді жасау, логикалық байланысты кестелер
түрінде ұсынылған деректермен операциялар бағытталған. SQL тілі
құрылымының ең маңызды ерекшелігі деректер түпкілікті нәтижеге
емес, осы емдеу процесіне назар болып табылады. SQL тілінің өзі
деректерді, индекстерді қай жерде орналасқанын және тіпті нәтижелерді
алу үшін операциялардың ең тиімді тізбектерін пайдалануды
анықтайды, сондықтан осы мәліметтерді сұрауда дерекқорға көрсетудің
қажеті жоқ. Сонымен қатар, тіл
228
SQL деректерді сұрау үшін және қолданбалы бағдарламалар жасау үшін
пайдаланылуы мүмкін.
Функционалдылықты кеңейту үшін, көптеген әзірлеушілер
қабылданған стандарттарға сәйкес стандартты SQL тіліне түрлі
кеңейтімдерді қосады.
SQL тілін енгізу тиісті өндірушінің бағдарламалық жасақтамасы
болып табылады.
Тілдің барлық нақты іске асырылуы бір-бірінен ерекшеленеді.
Өндірушілердің өздерінің жүзеге асуы қазіргі ANSI стандарттарына
портативті және ыңғайлылық тұрғысынан сәйкес келуін қамтамасыз ету.
Дегенмен, әрбір SQL іске асыру нақты дерекқор серверінің талаптарына
сай жақсартуларды қамтиды. SQL тіліне арналған бұл жақсартулар
немесе кеңейтімдер стандартты пакетке толықтырулар болып
табылатын және осы іске асыруда қол жетімді болатын қосымша
пәрмендер мен опциялар.
SQL тілінде деректерді анықтау және өңдеуге арналған командалар
ғана бар және есептеулердің бағытын басқару үшін ешқандай
командалар болмайды. Мұндай міндеттерді бағдарламалау тілдері
арқылы немесе интерактивті түрде - пайдаланушылардың өз
әрекеттерімен шешу керек. SQL тілі екі жолмен қолданылуы мүмкін:
1)
интерактивті жұмыс, ол пайдаланушыға бөлек SQL мәлімдемесін
енгізеді;
2)
процедуралық тілдерде бағдарламаларға SQL нұсқауларын енгізу.
SQL үйрену оңай. Себебі бұл процедуралық тіл емес, оған қандай
ақпаратты алу керек екенін емес, оны қалай алуға болатынын көрсетіңіз.
Басқаша айтқанда, SQL деректерге қол жеткізу әдістерінің
сипаттамасын талап етпейді. SQL тілін кең ауқымды мамандар, соның
ішінде деректер базасының әкімшілері, қолданбалы бағдарламашылар
және бағдарламалау дағдылары жоқ басқа да көптеген пайдаланушылар
пайдалана алады.
Орындалған іс-әрекеттер түріне қарай келесі әрекеттер бөлінеді:
■
деректерді сәйкестендіру және деректер базасында өз орындарын
табу;
■
дерекқордан деректерді алу (оқу);
■
дерекқорда деректерді қосу (жазу);
■
дерекқордан деректерді жою;
■
деректер базасының деректерін өзгерту (модификациялау).
229
SQL
пәрмендерінің негізгі санаттары әртүрлі функцияларды
орындауға арналған, соның ішінде дерекқор нысандарын құру және
манипуляциялау, кестелерге деректерді бастапқы жүктеу, қолданыстағы
ақпаратты жаңарту және жою, дерекқорға сұрауларды орындау, оған қол
жеткізуді бақылау және оны жалпы басқару.
SQL тілінің негізгі пәрмендері:
■
DDL —
деретерді анықтау тілі;
■
DML —
деректерді манипуляциялау тілі;
■
DQL —
сұраныс тілі;
■
DCL —
деректерді басқару тілі;
■
Деректерді әкімшілендіру пәрмендері;
■
Транзакцияны басқару пәрмендері.
Деректерді анықтау тілі DDL (DataDefinitionLanguage) дерекқор
нысандарының құрылымын жасауға және өзгертуге мүмкіндік береді,
мысалы, кестелерді жасау және жою. DDL негізгі командалары төменде
келтірілген:
■
CREATE TABLE —
кестені құру;
■
ALTER TABLE —
кестені өзгерту;
■
DROP TABLE —
кестені жою;
■
CREATE INDEX —
индексті құру;
■
ALTER INDEX —
индексті өзгерті;
■
DROP INDEX —
индексті жою.
Деректерді манипуляциялау тілі DML (DataManipulationLanguage)
үш
негізгі
командалар
арқылы
салыстырмалы
дерекқор
нысандарындағы ақпаратты басқару үшін пайдаланылады:
■
INSERT —
жазбаны құру;
■
UPDATE —
жазбаны жаңалау;
■
DELETE —
жазбаны жою.
Кез-келген деректер үлгісі кейбір деректер базасын іске асыруда
орындалуы мүмкін әрекеттер жиынтығын бір жағдайдан екіншісіне
аудару үшін анықтайды.
Сұраныстар тілі DQL (DataQueryLanguage) дерекқордан жолдарды
қайтаратын және бір немесе бірнеше кестелерден бір немесе бірнеше
жолдарды немесе бағандарды таңдауға мүмкіндік беретін тек бір
SELECTды
қамтитын
болса
да,
белгілі
дерекқордың
пайдаланушыларына белгілі. Деректер бойынша кез-келген операция
деректерді таңдауды (select) қамтиды, яғни талап етілетін әрекеттер
орындалатын мәліметтердің толық жиынтығынан және операцияның
сипатын анықтайтын таңдалған деректер бойынша әрекетті қамтиды.
230
Достарыңызбен бөлісу: |
