Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»

11  
Тарау
 
ДЕРЕКТЕР СӘУЛЕТІ
 
11.1.
 
«ФАЙЛ-СЕРВЕР» СӘУЛЕТІ
 
Серверде  сақталған  «файл  сервер»  деректер  қорын  сәулет,  клиент 
клиенттік  компьютерде  (11.1  сурет)  сақталған  барлық  ақпараттық 
ресурстарды  алу  үшін  файл  командалық  және  бақылау  механизмі 
серверіне қатынасады. 
Файл-сервердің  дерекқорына  көптеген  клиенттер  арқылы  желі 
арқылы кіруге болады. Дерекқордың өзі «файлдық сервер» желісінде бір 
көшірмеде  сақталады.  Әрбір  клиент  үшін,  жұмыс  кезінде  жергілікті 
деректердің  көшірмесі  жасалады,  оның  көмегімен  ол  басқарады. 
Бірнеше пайдаланушыны сол кестеге немесе жазбаға бір мезгілде қол 
жеткізуге  байланысты  проблемалар  бар. Бұл  проблемалар  (деректерді 
кірген сайын, олардың қол жетімділігін тексеріледі), өтініш салушылар 
дерекқор деректерді шешіледі. 
Файл-сервердің архитектурасы маңызды кемшіліктерге ие. Олардың 
біреуі  өнімді  емес  желі  жүктемесі.  Әрбір  клиенттің  сұрауы  бойынша 
оның  жергілікті  көшірмесіндегі  деректер  сервердегі  дерекқордан 
толығымен  жаңартылады.  Сұрау  тек  бір  жазбаға  қатысты  болса  да, 
дерекқордағы барлық жазбалар жаңартылады. Егер деректер базасында 
көп  жазбалар,  тіпті  клиенттер  желі  шағын  санына  шындап  сұрау 
өнімділігін  әсер  ететінін,  өте  мұқият  жүктеледі.  Желідегі  үлкен 
көлемдегі артық ақпараттың айналымы нәтижесінде желінің жүктемесі 
күрт артып, бұл оның жылдамдығын және тұтастай алғанда ақпараттық 
жүйенің өнімділігін төмендетеді. Елеулі желілік трафик төмен жолақты 
сілтемелер  астам  «файл  серверде»  бойынша  деректер  базасына 
қашықтан қатынау ұйымдастыруға әсіресе,
 
215
 

 
Тұтынушы тұтынушы тұтынушы тұтынушы 
 
11.1 
сурет . «файл-сервер» сәулеті 
 
Тағы  бір  кемшілігі  -  осы  ұйымдағы  деректердің  тұтастығына 
алаңдаушылық клиенттік бағдарламаларға орналастырылады. Файлдық-
серверлік  жүйелер  негізінде  құрылған  дәстүрлі  құралдардың  бірі 
жергілікті  ДББЖ  болып  табылады.  Мұндай  жүйелер,  әдетте, 
деректердің тұтастығы талаптарына сай келмейді, атап айтқанда, олар 
транзакцияларды  өңдеуді  қолдамайды  (құжаттармен  аяқталған 
операциялар).  Сондықтан,  оларды  пайдаланған  кезде,  деректердің 
тұтастығын қамтамасыз ету міндеті клиенттің қосымшаларына беріледі, 
бұл  олардың  асқынуына  әкеледі.  Егер  олар  мұқият  ойластырылмаса, 
қателерді барлық пайдаланушыларға әсер етуі мүмкін дерекқорға оңай 
енгізуге болады. 
Сонымен  қатар,  файлдық  сервердің  архитектурасында  дерекқорға 
бір  пайдаланушыдан  жасалған  өзгертулер  басқа  пайдаланушыларға 
көрінбейді.  Бір  пайдаланушы  жазбаны  өңдеп  жатқанда,  ол  басқа 
клиенттер үшін блокталады. Жазбаларды блоктаумен байланысты жеке 
пайдаланушылардың жұмысын синхрондау қажет. 
Ал басқа кемшіліктер - дерекқорды басқару түрлі компьютерлерден 
жүзеге асырылады, сондықтан қол жеткізуді бақылауды, құпиялылықты 
ұйымдастыру  өте  қиын,  бұл  деректер  қорының  тұтастығын  сақтауды 
қиындатады. 
Дегенмен,  файлдық-серверлік  сәулет  қарапайымдылығы  мен  қол 
жетімділігі  арқылы  тартылады.  Сондықтан,  файлдық-серверлік 
ақпараттық жүйелер әлі де кішігірім жұмыс топтарына қызығушылық 
тудырады  және,  сонымен  бірге,  кәсіпорын  ауқымында  ақпараттық 
жүйелер ретінде жиі пайдаланылады. 
Көбінесе,  файлдық-серверлік  дерекқорлар  «жұмыс  үстелі»  деп 
аталады. Үстелдік  ДББЖ салыстырмалы  түрде кішігірім  тапсырмалар 
үшін пайдаланылады (кішігірім
 
Көбінесе,  файлдық-серверлік  дерекқорлар  «жұмыс  үстелі»  деп 
аталады. Үстелдік  ДББЖ салыстырмалы  түрде кішігірім  тапсырмалар 
үшін пайдаланылады (кішігірім 
 
216
 

өңделген  деректердің  саны,  пайдаланушылар  саны  аз).  Осыны  ескере 
отырып,  осы  дерекқорлар  салыстырмалы  жеңілдетілген  сәулет 
табылады,  атап  айтқанда,  «файл  сервер»  режимінде  жұмыс  істейді, 
барлық  ықтимал  дерекқор  функцияларды  қолдамайды  (мысалы, 
операция  журналы  болып  табылмайтын,  автоматты  деректер  базасын 
қалпына  келтіру  мүмкіндігі  жоқ  күйреудің  кейін  бар,  және  тағы 
басқалар).  Дегенмен,  осындай  жүйелерде  көптеген  қосымшалар  бар. 
Біріншіден,  ол  мемлекеттік  (муниципалдық)  мекемелері,  білім  беру, 
қызметтер көрсету, шағын және орта бизнес құрайды. одан туындайтын 
міндеттерді  ерекшелігі  деректер  көлемі  күрт  жоғары  емес  болып 
табылады,  жаңартулардың  жиілігі  тым  жоғары  емес,  ұйым,  әдетте, 
географиялық бір шағын ғимаратта орналасқан, пайдаланушылар саны 
бірінен  10  адамға  дейін  өзгеріп  отырады.  Мұндай  жағдайларда, 
ақпараттық  жүйелерді  басқару  жұмыс  үстелі  дерекқорын  пайдалану 
толық ақталған болып табылады, және олар табысты қолданылды. 
Бірінші деректер базасын бірі түрлі компаниялар әзірлеген деректер 
базасын  үйлесімді  бағдарламалық  қамтамасыз  ету  жүйелері  деп 
аталады. PLUS (компания Achton-Tate) - жүйенің бірінші таралған бұл 
түрі  dBaseIII  жүйесі  болды.  Жүйенің  кең  таралуы  үшін  әзірленген 
бағдарламалау  тілі,  қолданушыға  қолайлы  интерфейс,  жаппай 
пайдаланушыға қол жетімді болды. Сонымен бірге, жүйенің түсіндіру 
режимінде  жұмыс  істеуі  орындалу  сатысында  төмен  өнімділікті 
тудырды.  Clipper,  FoxPro  (Қатты  FoxSoftware),  FoxBase  +  (компания 
FoxSoftware), 
VisualFoxPro 
(Microsoft 
компаниясы) 
(фирма 
NantucketInc.): PLUS - 
Бұл  dBaseIII  жүйесіне  жақын  жаңа  жүйелерін, 
құрастырушылар,  пайда  әкелді.  Бұрын  PARADOX  дерекқоры 
(BorlandInternational) кеңінен пайдаланылды. 
Соңғы  жылдары  MicrosoftOffice  (Microsoft)  бірнеше  нұсқасына 
кіретін MicrosoftAccess дерекқорды басқару жүйесі өте кең таралған. 
Ірі  ұйымдар  үшін  жағдай  түбегейлі  өзгереді.  Мұнда  жоғарыда 
сипатталған 
себептерге 
байланысты 
файлдық-серверлік 
технологияларды қолдану жол берілмейді. Сондықтан қымбат серверлік 
ДББЖ пайдаланылады.
 
11.2.
 
«
КЛИЕНТ-СЕРВЕР» СӘУЛЕТІ
 
«Клиент-сервер» 
архитектурасы 
файлдық-серверлік 
қосымшалардың проблемаларын шешуге арналған,
 
217