«ШОҚан оқулары 19» Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары



жүктеу 5,04 Kb.
Pdf просмотр
бет30/135
Дата20.05.2018
өлшемі5,04 Kb.
#15118
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   135

79
 
 

Берілген  алгоритм  негізінде  математикалық  маятниктің  тербелісін 
зерттейтін  программа  жазылады.  [2:65]  Программа  қатты  денелер 
механикасында,  газдарда,  электродинамикадағы  және  т.б.  ғылымның 
саласындағы процестерді зерттеуге мҥмкіндік береді. 
Жҧмыста  алынған  нәтижелерді  физика  курсын  оқытуда  пайдалануға 
болады.  Бҧл  курс  білім  алушылардың  компьютерлік  сауаттылығы  негізінде 
жҥргізіле отырып, оқу процесінің сапасын арттыруға және білім алушылардың 
дҥние танымын қалыптастыруға мҥмкіндік береді. 
 
Әдебиеттер: 
 
1. Савельев И.В. Жалпы физика курсы, І-том. - А., 1977. - 177 б. 
2. Косов В.Н., Красков С.А. Численное моделирование на уроках физики. 
-А., 2005. - 65 б. 
 
 
 
ХИМИЯЛЫҚ  РЕАКТОРЛАРДАҒЫ ЭНЕРГИЯ  ЖӘНЕ ТЕМПЕРАТУРА 
ӚЗГЕРІСТЕРІНІҢ СИПАТТАМАСЫ 
 
Касымов Берикжан Сырымович 
Астана қ., Л.Н.Гумилев атындағы Еуразиялық ҧлттық университеті 
K_Berikzhan@mail.ru
  
 
Химиялық  реакторлардағы  физикалық  аспектілерінің  маңыздылығы 
сипатталды  және  әртүрлі  реакторларда  ӛткізген  қоспалардың  физикалық 
шамаларының ӛзгерістері Maple бағдарламасының кӛмегімен график  арқылы 
салыстырылды.  Салыстырмалы  түрде  зерттеліп  жатқан  реакторладың 
концентрациясының  жоғары  дәрежеде  болуы  сандық  әдістер  кӛмегімен 
қарастырылды  және  реакцияның  ӛту  уақытының  температураға  тәуелді 
графиктері тұрғызылды.   
Кез келген химиялық реакцияларда бір зат басқа затқа айналғанда жылу 
бӛлінеді  немесе  сіңіріледі.  Сондықтан  барлық  реакцияларды  экзотермиялық 
және эндотермиялық деп бӛледі. Яғни, экзотермиялық реакция дегеніміз - жылу 
бӛле  жҥретін  реакция,  ал  эндотермиялық  реакция  дегеніміз  -  жылу  сіңіре 
жҥретін  реакциялар.  Бҧл  реакциялар  термохимиялық  теңдеулермен 
ӛрнектеледі.  Термохимиялық  теңдеулердің  басты  ерекшелігі,  оларда  жылу 
эффектісінің шамасы кӛрсетіледі [1].  Ал барлық жылу эффектілерінің шамасы 
тікелей температураға тәуелді. Реакторларды қолдану кезіндегі технологтардың 
негізгі  қызметтері:  оның  типін  анықтау,  аппараттың  қҧрлымдық  және 
техникалық параметрлері;  ҥдерісті  жҥйелендірудегі шарттар және аппараттың 
жҧмыс істеуі; қауіпсіздік жағдайларда қажетті шарттарды қабылдай алуға және 
реактордың тиянақты жҧмыс істеуі.  Яғни, реакторларда жҥретін ҥрдістер мен 


80
 
 
қҧбылыстардың  механизімін  және  ондағы  ҥрдістердің  қалай  жҥретіндігінің 
мағынасы мен мазмҧнын тҥсіну қажет [2]. Сондықтан реакциялар жҥру кезінде 
шамалардың физикалық аспектілерін ескеру қажет.   
Химиялық  реакциялар  және  тасымалдау  қҧбылыстары  реакторлардың 
нақты  ҥрдістерінде  бірмезгілде  жҥріп  отырады.    Химиялық      реактордағы   
қоспаны араластырулар кезінде ортаның қҧрамын ӛзгертеді,  яғни оның барлық 
физикалық 
шамаларының 
қасиеттерін 
ӛзгертеді 
– 
тығыздық, 
жылусыйымдылық,  тҧтқырлық,  жылуӛткізгіштік,  температура,  диффузия  т.б.;  
басқаша айтқанда реакторда химиялық реакция жҥру кезінде  жылу берілу мен 
диффузия  ҥлкен  дәрежелі  температураға  және  реактордағы  барлық 
реагенттердің  концентрациясына    әсер  етеді  [3].  Сол  себептен  химиялық 
реакторларды  қҧрастыру  кезінде  және  нақты  ҥдерістерде  реакторлардың 
функциональдық  жҧмысының  технологиялық  режиміне,  сонымен  қатар 
реакторлардағы  қҧбылыстар  ҥшін  барлық  физикалық  параметрлер  мәндеріне 
маңызды есептеулер жҥргізу керек. Мҧндай есептеулер химиялық ҥдерістердегі 
макрокинетика мен реактордың динамикасын зерттеу арқылы жҥзеге асады.   
Химиялық  реакторлардың темератураға тәуелділігін математикалық тҧрғыдан 
модельдеу   ҥшін  стационар  кҥйдегі  энергетикалық  байланстарды  қолдандым: 
Энергетикалық  байланыстарды  Аррениус  теңдеуін  қолдану  арқылы  шешуге 
немесе  қортынды  жасауға  болады.  Тікелей  реакцияның  жылдамдығының 
температураға  байланысы  (Аррениус  теңдеуі) 
0
exp(
),
E
k
k
RT
 Мұндағы  k  – 
реакция  жылдамдығының  тҧрақтысы;  k
0
  –  экспоненциал  алды  кӛбейткіш,  Е  –
реакцияның  активациялық  энергиясы;  R  –  универсал  газ  тҧрақтысы;  Т  – 
температура. 
Температураны 10 градусқа  артырғанда,  оның реакция жылдамдығының 
2-4 есе артатындығы химиялық реакциялардың кинетикасын зерттеулер кезінде 
анықталған, ол Аррениус теңдеуімен есептелінеді.  Есепетеулердің графиктері  
Maple17 бағдарламасының кӛмегімен  алынды [4].  
 
 [5] 


81
 
 
 
 
 
 
Қортындылай  келе  химиялық  реакторлардағы  реакция  энергиясының 
және  реакцияға  тҥсуші  қоспаларды  толық  араластырудағы  температураның 
жоғары болуы  физикалық аспектілерді жоғары дәрежеде қамтамасыз етеді. 1-
ші  суреттен  кӛріп  тҧрғанымыздай  энергияның  ӛзгерісі  мен  температура 
ӛзгерісінің  тікелей  және  жанама  графиктерінің  байланысы  сәйкесінше 
симметриялы ӛзгереді.  Яғни, температура артқан сайын реакциядағы қоспаның 
энергиясы кенет арттады. Бірақ ол резонастық қҧбылыс тҧрақты температурада 
болмайтындығына  графиктен  кӛз  жеткізуге  болады.  Сондықтан  химиялық 
реакторларда  жҥретін  реакция  кезінде  физикалық  шамалар  мен  оларға  тиісті 
заңдылықтарды ескеру қажет. 
 
Әдебиеттер: 
 
1. Крамерс Х., Вестертеп К. Химические реакторы. М.:Химия, 1967. 264 с. 
2. Денбиг К.Г., Теория химических реакторов. М.: Наука, 1968. 120 с. 
3.  Фролов  Алексей  Анатольевич,  исследование  теплогидравлических 
процессов  на  стадии  концептуального  проектирования  реакторов  четвѐртого 
поколения. Москва – 2014. 
4. 
Учебное  пособие  «Томский  политехнический  университет»             
Ю.Б.  Швалѐв,  В.В.  Коробочкин  общая  химическая  технология  химические 
процессы и реакторы
.
 
5.  А.В.  Матросов.    Основы  работы  в  Maple  V  Rel.  4,  г.Санкт-Петербург 
1999 г. 
 
Сурет 1. Реакциядағы қоспалардың ΔЕ мен ΔT  тәуелді  графигі 


жүктеу 5,04 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   135




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау