138
жасаушыларына да пайдалы болу мүмкін. Жоғарыда келтірілген жүйелерден
жобаланған жүйенің артықшылығы жүйе өз құрамында әрбір пайдаланушыға
қоршаған орта жайлы деректерді алу, өңдеу және сақтау үшін арнайы білім не
шарттарсыз қажетті балама жүйені өздігінен құрастыруға мүмкіндік беретін
бағдарламалық жабдықтар мен аппараттық жабдықтардың құрылымын береді.
Мобильді қосымшаға арналған деректер базасын жасау
Осы жұмыста база ретінде біз кез келген платформаның деректерін
жіберетін қосымша - «бұлтты» қолдандық [101]. Ол үшін https://parse.com/
сайтына тіркелу қажет. Біздің жағдайымызда Murat Aitimov логині, system
сыныбы жасалды (сурет 4.21).
Сурет 4.21 - Жүйеге кіру терезесі
Жасалынған бағдарламалық жабдықтың скрин–шоттары 4.22 суретте
көрсетілген.
Сурет 4.22 - Жасалынған қоршаған ортаны бақылау мен
мониторинг
жүйесінің бағдарламасы терезесі
139
4.3 Көппараметрлі датчиктердің зерттелуі және сынақтарының
метрологиялық қамтамасыз етілуі
Құрылған моделдердің және пайдаланылған құрылымдық–технологиялық
шешімдердің жеткіліктілігін растау үшін жобаланған датчиктердің сынауы
жүргізіледі. Сынақ жүргізуде сынақтық құрал–жабдықтар мен өлшеуіш
құралдардың, тексеру сызбалары мен сынақтық бағдарламалардың кешені
болуы қажет [102]. Сынау бағдарламалары мен әдістемелерін құруда сынау мен
өлшеу стандарттарын [103-105], метрология саласындағы соңғы жетістіктерді
[106, 107] басшылыққа алады. Жүргізілген қысым мен температура датчиктерін
сынау мысалында сынаудың метрологиялық жабдықтарын және нәтижесін
сипаттайық [108, 109].
Сынақ жүргізу кезінде пайдаланылған бақылау-өлшеу құралдарының,
керек-жарақтар мен жабдықтардың тізімі
Кесте 4.8 - Кесте Бақылау-өлшеу құралдарының тізімі
Атауы мен түрі
МемСт, ТШ
немесе қысқаша
техникалық мінездемесі
Б5-46 тұрақты тоғының қоректену көзі
ЕЭ3.233.219 ТШ
Құрамдастырылған сандық
Щ-300 құралы
ТШ 25-04-3717-79
Ампервольтомметр Ф-30
ТШ 25-04-1364-77
Мегаомметр М4100/4
ТШ 25-04.2131
Тераомметр Е3-13А
ЯЫ2.722.014 ТШ
Манометр жүкпоршенді МП-600
МемСт 8291-83
Манометр үлгілік
МО-100-10 кгс/см2
МемСт 6521-60
Манометр Үлгілік МП-60
ТШ 50.418-84
Сығылған ауасы
немесе азоты бар баллон
МемСт 15860-84
Редуктор РС-250-58
АТШ 21-347-64
ВЛР-200г-2 зертханалық теңиықты таразы
МемСт 24104-2001
Tabai-МС71 климаттық камерасы
–
КТ-0,4-350 жылу камерасы
Я7М 2.700.009 ТШ
3524/58 климаттық камерасы
–
Технологиялық штуцер
Сынақтарға арналған пульт
Негізгі сынау және тексеру құрылғысы жүк поршенді бағана болып
табылады, ол сынақталушы датчикке реттелетін қысым береді.
140
Сурет 4.23 - Датчиктерді метрологиялық
сынау барысында қолданылатын
жүкпоршеньді бағана
Сынаудың әдістемесі мен бағдарламасы жасауда міндетті түрде
датчиктерді тексерудің сызбасы жобалануы қажет, физикалық шамалар
датчиктері үшін олардың негізгілері вибрациялық және температуралық
сынақтар болып табылады.
Сурет 4.24 - Вибросынақтарды тексеру сызбасы
141
Сурет 4.25 – Термосынақтарын тексеру сызбасы
4.4 Көппараметрлі датчиктерді зерттеу және сынау нәтижелері
Қысым мен температураның бірлескен датчигін зерттеу нәтижелері график
түрінде берілді (4.26-4.29-суреттер).
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1,4
1,6
1,8
2
1000
2000
3000
Рх , мм рт. ст.
R/R пр
х
102
Сурет 4.26 - Қысымнан пьезорезисторлардың кедергісінің өзгеруі
0
10
20
30
40
50
-75
-50
-25
0
25
50
75
R
тр
, кОм
Сурет 4.27 - Терморезистор кедергісінің температураға
тәуелділігі
142
Сурет 4.28 - Компенсациялық резисторлар кедергісінің температураға
тәуелділігі
Сурет 4.29 - Пьезорезисторлар кедергісінің температураға
тәуелділігі
Қысым мен температураның эксперименталды бірлескен датчиктерінің
сынақ нәтижелері қосымшаларда келтірілген.
Төртінші бөлім бойынша тұжырым
1. Көппараметрлі датчиктердің іске асырылу нәтижелері мен олардың
негізінде қашықтықтан басқарылып жұмыс істейтін бағдарламалық–аппараттық
кешені жобаланған.
2. Автордың қатысуымен жобаланған және іске асырылған қоршаған
ортаны жинақталған ON-LINE бақылау және мониторинг жүйелері, оның
ішінде мобилді жүйелер сипатталған.
3. Көпқызметті датчиктердің құрылымдары іске асырылған.
4. Датчиктерді сынаудың метрологиялық жабдықтары сипатталған.
5. Бірлескен қысым мен температура датчигінің сынау нәтижелері
таныстырылған.
