Айтимов мұрат жолдасбекович

116                                           
 
ықтимал. OWI деректер алуға және қандай да бір желілерді пайдаланусыз қуат 
шығару  арқылы  микросхема  параметрлерін  конфигурациялауға  мүмкіндік 
береді. 
 
 
 
Сурет 3.24  - Блок-схема PGA900 
 
Үшінші бөлім бойынша тұжырым 
1. Көп  параметрлі  датчиктердің  сызба–техникалық  шешімдерін  зерттеу 
және талдау нәтижесінде қосарланған ИД бағыты таңдалды. 
2. Бақылау  және  мониторинг  жүйелерінде  қолданылатын  ИД    болуы  тиіс 
ерекшеліктер мен қызметтердің  шарттары анықталды. 
3. Температуралық 
каналды 
және 
сенсорлық 
элементтердің 
электрофизикалық қасиеттерінің температураға тәуелділігін пайдалана отырып 
ИД  температуралық  қателіктерін  түзетудің  алгоритмдері  мен  бағдарламалары 
жобаланды.  
4. Кернеу  жиілік  түрлендіргіші  модулін  қолдану    арқылы  жиілік 
шығысының іске асырылуының түрлі нұсқалары ұсынылды. 
5. Датчиктердің 
 
дербес 
метрологиялық 
ерекшеліктерін 
ескере 
радиожиілікті датчиктердің дәлдігін арттыру әдістері ұсынылды.  
6. Жинақталған  ON-LINE  бақылау  және  мониторинг  жүйелері  үшін  көп 
параметрлі  датчиктердің  элементтік  базасы  таңдалды:  сымсыз  модульдар, 
микропроцессорлық элементтер.  
 
 
 
 
 
 
 
 

117                                           
 
4  ЖИНАҚТАЛҒАН 
ON-LINE 
ЖҮЙЕЛЕРГЕ 
АРНАЛҒАН 
КӨППАРАМЕТРЛІ  ЖИІЛІК  ДАТЧИКТЕРІНІҢ  ІСКЕ  АСЫРЫЛУЫ 
ЖӘНЕ ЭКСПЕРИМЕНТАЛДЫ ЗЕРТТЕУЛЕР НӘТИЖЕЛЕРІ 
 
4.1  Көппараметрлі жиілік датчиктерінің іске асырылуы нәтижесі 
Диссертацияны 
орындау 
үдерісінде 
кейбірі 
төменде 
берілген 
көпфункционалдық  датчиктердің  эксперименттік  үлгілерінің  сызбалық-
техникалық  және  құрылымдық  шешімдері  сыналды  және  жүзеге  асырылды 
[80,81-82, 85-86], олардың бірнешеуі төменде келтірілген. 
 
 
 
Сурет 4.1 - Қысым мен температураның түрлендіргіші электрлік сызбасы 
  
Түзеткіш  тақшасында  қоршаған  орта  температурасын  өлшеуге  арналған 
терморезистор  орналасады,  оның  ағымдағы  мәні  қысым  түрлендіргішінің 
нольдік  сигналының  температуралық  шығу  қатынасын  есептеу  кезінде 
электронды буынның контроллері қолданады. 
Жоғары жиілік датчигін қолданатын өлшеу арнасы 
ЖЖД  қолданысы  бар  өлшеу  арнасының  функциональдық  құрылымдық 
сызбасы 4.2-суретте көрсетілді. 
ЖЖД құрамында өлшенетін кіріс шамасы А қабылдайтын  элемент 1 және 
жоғары  жиілікті  резонатор  параметрлеріне  әсер  ететін  2  элемент  болады, 
олардан резонанстық жиілік f
р 
және Q
Н
  сапалылық жүктелген
 
 
.
 
 
Жоғары  жиілікті  резонатор  2  жиі  берілетін  автогенератор  3  тізбегіне 
жалғағандықтан,  оның  шығысында  жоғары  деңгейлі  жиілік  сигнал  f
р
 
қалыптасады,  ол  буферлік  күшейіткіш  4  арқылы  тасымалдаушы  аннтенаға 
беріледі.  ЖЖД  барлық  белсенді  элементтері  үшін  қоректену  оның 
құрылымында 5 қоректену көзінде қарастырылады [80, с. 16]. 
ЖЖРД  таратушы  антеннасы  сәулелендіретін    сигналы  f
р
  екінші 
аппаратураның  (ЕА)  қабылдау  антеннасының  қабылдағышының  кірісіне  6 
беріледі, оның шығысы сандық жиілік өлшегіштің 7 есептік кірісіне жалғанған. 

118                                           
 
 
 
Сурет 4.2 - Жоғары жиілікті датчигін қолданатын өлшеу арнасының 
оңайлатылған құрылымдық схемасы   
 
 
8  қалыптастырушы  жинақтайтын  есеп  интервалы  t
и
,  7  жиілік  өлшеуіш 
арқылы  f
р 
  жиілігінің  орталау  уақытын  береді  және  нәтижесінде  оның 
шығысында  f
р
    жиілігінің  сандық  код  N
А
  орын  алады,  оның  мәні  өлшенетін  А 
шамасының  мәнімен  қатаң  байланысты  болады.  Сандық  код  N
А 
  9  жад 
блогының И
1
 ақпараттық шығысында да болады.  
 Ақпараттық  кірістердің  И
1
  тобына  жад  блогы  9-дан  жасаушының  10 
шығыстарына  ағымдағы  уақытында  сандық  N
А
  коды  түседі.  ҚА  құрылымдық 
элементтерінің  жұмысын  басқару  ҚА  жұмысының  қандай  да  режімін 
тапсыратын микропроцессорлық блок 11-мен қамтамасыз етілді. 
Екінші аппаратураның жұмысының келесідей нұсқалары болуы мүмкін: 
- жад 9-да өту үдерісінің «бейнелер» жазуымен өту үдерістерін бақылау; 
- өлшенетін  А  параметрлерінің  мәндерін  астрономиялық  уақытқа 
жалғастырумен бақылау; 
- астрономикалық  немесе  ағымдағы  уақытқа  осы  «шығып  кетулердің» 
байлануымен  шектік  мәндері  үшін  өлшенетін  параметрдің  А  мәндерінің 
«шығып кетуін» бақылау; 
- арналардың  жиілікті  немесе  адрестік  бөлінуі  бар  бірнеше  ЖЖҚ 
ақпараттарды қабылдау және өңдеу; 
- екінші аппаратураның жұмысының басқа да нұсқалары. 
Техногендік    нысандар  шығаратын  қоршаған  ортаны  ластануын 
бақылаудың және есепке алудың жеке жүйесі 
Берілген 
элемент 
төтенше 
оқиғалар 
және 
қоршаған 
ортаны 
мониторингтеудің  жеке  элементі,  жалпы  мониторингтеу  жүйесінің  аралық 
элементі  болып  табылады,  ол  4.3  суретте  көрсетілген,  және  белгілі  бір  жерде 
қозғала  алатын,  белгілі  бір  жағдайларда  төтенше  оқиғалар  негізгі  көзі  болып 
табылатын  ұялы  нысандарға  қолданылады  [81].  Мұндай  нысандарға  мұнай 
өнімдерін  және  мұнайдың  өңделген  өнімдерін,  сұйытылған  газдар,  әртүрлі 
сұйықтарды  тасымалдайтын  бензин  тасушылар,  теміржол  цистерналары