Оқулық «Желілік және жүйелік әкімшілендіру»

Шағылысқан  сигналдың  қарқындылық  мəні  объекттің  құрауыш 
материалына,  оның  құрылымына,  түсіне  жəне  т.б.  байланысты. 
Көптеген  нүктелермен  сипатталған  объекттің  кеңістіктік  моделі 
нүктелер  бұлты  деп  аталады.  Мамандандырылған  бағдарламалық 
жабдықтама көмегімен түсірмеден кейін алынған «нүктелер бұлты» 
бір  бірімен  «тігіледі».  Біріктірілген  «нүктелер  бұлты»  кез  келген 
қажет  етілетін  координаталар  жүйесіне  ауыстырыла  алады. 
Алынған кеңістіктік модельде 
 
 
6.13 
-сурет. Лазерлі 3D-CKaHep:
 
а — құрылымдық схема; б — объектке дейін қашықтықты өлшеу принципі 
 
225 
 
 

түрлі  геометриялық  параметрлердің  өлшеуін  орындауға  (қашықтық, 
бұрыштар,  диаметрлер  жəне  т.б.),  сонымен  қатар  қималар  мен 
қиықтарды тұрғызуға болады. 
Келесі  кезең  векторлық  модельдерді  тұрғызу  болып  табылады. 
Бұған не «бұлт» нүктелерінде шыңдарымен үшбұрыш тұрғызу əдісімен 
«триангуляциялы  немесе  полигоналды  модель),  не  примитивтер 
жиынтығын  пайдаланумен  (нүкте,  вектор,  жазықтық,  цилиндр,  шар 
жəне  т.б.)  қол  жеткізуге  болады.  Берілген  жағдайда «нүктелер  бұлты» 
дұрыс  геометриялық  денелерден  тұратын  векторлы  модельге 
көшіріледі. 
Алынған  деректер  ары  қарай  қолдану  үшін  AutoCad,  ArcView, 
MicroStation  жəне  басқалары  секілді  бағдарламалық  пакеттерге 
экспортталады.  Бұдан  басқа,  талдау  мүмкіндігі  болады  –  олардың 
келіспеушілігін берумен, түрлі уақытта алынған сол бір объекттің 
«нүктелер  бұлттарын»  біріне  бірін  салу.  Осылайша,  ғимараттар, 
құрылыстар,  көшкін  учаскенің  деформация  мониторингі  бойынша 
жұмыстар жүргізуге, құрылымдардың жылулық кеңейтілуін анықтауға 
болады. 
Әдетте  сканер  штативке  орнатылады  жəне  түсірілетін  объектке 
бағытталады.  Оператор  сканерді  бағдарламалау  үшін,  сканерлеу 
аймағын  анықтау  жəне  сканерлеуді  іске  қосу  үшін  КПК  қолданады. 
Оның  сканермен  байланысы Wi-Fi-порт  немесе  кабель  арқылы  жүзеге 
асырылады.  Сканерлеудің  барлық  деректері  сканер  слотына 
орнатылатын жады картасына жазылады. 
Лазерлі  3D-сканерлеу  лазерлі  технологиялардың  көмегімен  беттің 
сканерлеу немесе өлшеудің жалпы əдісін сипаттайды. 
Құрылыста лазерлі 3D-сканер қолданыстағы көпірлердің, өнеркəсіп 
мекемесінің, монументтің орындау сызбаларын дайындау үшін; тарихи 
ескерткіштерді, туристік объектілерді құжаттандыру үшін; автомобиль 
жолдарын қайта құру үшін қолданылады. 
Өнеркəсіпте  3D-сканерлердің  көмегімен  күрделі  пішінді  өндірістің 
жоғары  дəлдікті  обьектілердің  сапасының  бақылауын,  жабдықтаудың 
бөлек  элементтерінің  тозуын  бағалауын, шахталарда  жер  қойнауының 
сканерлеуін жүргізеді. 
Медицинада 
3D-сканерлер 
CAD/CAM-технологияларын 
пайдаланумен 
протездер 
мен 
имплантаттарды 
жасау 
үшін 
стоматология мен ортопедияда белсенді қолданылады. 
Ойын-сауық  индустриясында  3D-сканерлер  кинематограф  пен 
бейнеойындарда  цифрлық  3D-модельдерін  жасау  үшін  белсенді 
қолданылады.  Егер  жасалатын  модельдің  шынайы өмірмен  ұқсастығы 
болса, онда 3D-модельдеу арқылы осы модельді жасауға қарағанда, үш 
өлшемдік моделін жасау тезірек болады. 
 
226 

3D-сканерлер  сонымен  қатар  3D-баспа  саласында  белсенді 
қолданыс  табуда,  себебі  қысқа  мерзімде  кезекті  түзеу  мен  баспаға 
жарамды түрлі объекттер мен беттердің нақты 3D-модельдерін жасауға 
мүмкіндік  береді.  Бұл  салада  сканерлеудің  түйіспелі  де,  түйіспесіз  де 
əдістері қолданылады. 
Сканерлер  негізінен  USB2.0,  Ethernet,  USB3.0,  SCSI  аппараттық 
интерфейстерін қолданады. 
Сканерді жеткізу жиынтығына арнайы бағдарлама кіреді – драйвер, 
ол  сканердің  негізгі  параметрлерін  күйге  келтіру  жəне  сканерлеу 
рəсімімен  басқару  үшін  арналған.  Драйверлер  жиынтығы  моделіне 
байланысты  ерекшеленуі  мүмкін,  бірақ  компьютердің  операциялық 
жүйесімен  сканердің  өзара  əрекеттесуі  үшін  қажетті  əмбебап 
интерфейстер  де  болады.  Оның  ішінде,  сканерлердің  сипаттамасында 
TWAIN,  WIA  мен  ISIS-драйверлері  деген  қысқармаларды  жиі 
кездестіруге болады (стандарттар, хаттамалар). 
TWAIN  —  фирмалардың  қатарымен  жасап  шығарылған  драйвер 
форматы. 
Аппараттық  жəне  бағдарламалық  құрылғылардың  жетекші 
өндірушілері  —  Aldus,  Caere,  Eastman  Kodak,  Hewlett-Packard  пен 
Logitech компаниялары — TWAIN драйверінің өзіндік форматын жасау 
үшін  күштерін  біріктірді.  TWAIN  стандарты  сканер  драйвері  мен 
қолданбалы  бағдарлама  арасында  деректермен  алмасу  ретін 
анықтайды,  ол  түрлі  компьютерлік  платформалардың,  түрлі  модельді 
сканерлер  мен  деректерді  ұсыну  форматтарының  үйлесімділік 
мəселесін  шешуге  мүмкіндік  берді.  TWAIN-үйлесімді  сканер 
көмегімен кез келген бағдарламадан кескіндерді сканерлеуге болады. 
WIA  Windows  Imaging  Architecture  болып  түсіндіріледі.  Бұл 
стандарт  арнайы  ОС  Windows  үшін  жасалған  жəне  Microsoft 
компаниясымен жасап шығарылған. Ол стандартты жəне пайдаланушы 
үшін  үйреншікті  Windows  құралдарының  көмегімен  сканермен 
ыңғайлы басқару үшін арналған. Мысалы, сканер дəл WIA драйверінің 
арқасында  қосу  кезінде  компьютердің  құрылғылар  диспетчерінде 
көрсетіледі,  ал  біз  үйреншікті  əдіспен  оның  құрамы  мен  қасиеттерін 
қарай аламыз. 
ISIS  интерфейсі  (Image  and  Scanner  Interface  Specification),  Twain 
секілді,  сканер  мен  компьютердің  өзара  əрекеті  үшін  жасалған,  бірақ 
күрделі  тапсырмаларды  орындауға  қабілетті.  Ол  модульдердің 
жиынтығын  береді,  олардың  əрқайсысы  белгілі  функцияны  атқарады 
(сканерлеу,  айырбастау,  компрессия).  Бұл  модульдер  күрделі, 
көпдеңгейлі  тапсырмаларды  орындау  үшін  конвейерлер  түзіп,  біріге 
алады.  ISIS  БЖ  жасаушыларына  сканерлеумен  байланысты 
тапсырмаларды  біріктіру  үшін  сенімді  жəне  тұрақты  интерфейсті 
ұсынады. ISIS өнеркəсіптік стандарт болып табылатындықтан, 
227