Оқулық «Желілік және жүйелік әкімшілендіру»

Жаңа  дисктер  қосылған  қорегі  мен  бас  тарту  қайта  орнын 
алмастыру  саны  750  мың  цикл  картридждің  істен  шығуы  100  мың 
сағ орта атқарымы кезінде жоғары беріктікті қамтамасыз етеді. 
Магнитоптикалық  жазба  технологиясы  үздіксіз  жетілдірілуде. 
МО-дисктердегі  тасымалдағыштар  нарығындағы  көшбасшылар 
Sony, Fujitsu, Pinnacle Micro Inc жəне Hewlett-Packard компаниялары 
табылады. 
Көптеген өндіруші фирмалардың магнитоптикалық дисктері мен 
жинақтауыштары  халықаралық  стандарт  талаптарына  сай  келеді, 
кіріктірілетін құрылғылар түрінде де, IDE жəне SCSI интерфейстері 
бар сыртқы автономдық орындалу түрінде де шығарылады. 
Қарапайым дискжетектерге қарағанда автоматтық диск алмасу 
оптикалық  кітапханалары  кең  таралған,  олардың  сыйымдылығы 
жүздеген  гигабайттарға  жəне  бірнеше  терабайттарға.  Дисктің 
автоматтық  алмасу  уақыты  —  бірнеше  секунд,  ақолжетімділік 
уақыты  мен  деректермен  алмасу  жылдамдығы  —  қарапайым 
дискжетектерге ұқсайды. 
 
3.7.  
МАГНИТ ТАСПАДАҒЫ ЖИНАҚТАУЫШТАР 
 
 
 
Магнит 
таспадағы 
жинақтауыштар 
резервтік 
көшіру 
жүйелерінде қолданылады. Қазіргі уақытта компанияның өмір сүруі 
толығымен  оның  есептеуіш  желісіне  байланысты  болғандықтан 
резервтік  көшіру  жүйелерінің  мықтылығы  ерекше  өзектілікке  ие 
болды. 
Магнит  таспаға  (стримерлер)  жазатын  құрылғылар  ретінде 
тұрмыстық 
катушкалық 
магнитофондарға 
ұқсас 
алдымен 
катушкалық жинақтауыштар пайдаланылды. 
Ақпаратты  магнит  таспаға  стримерлермен  енгізудің  екі  негізгі 
əдісі болады: 
■ 
сызықтық магниттік жазба;
 
■ 
көлбеу-қатарлық магнит жазба.
 
Сызықтық магниттік жазба деректерді бірнеше параллель жолдар 
түріндегі қос бағытқа да қозғала алатын мүмкіндігі бар таспаға жазу 
жолымен  жүзеге  асырылады.  Оқитын  магнит  қалпақша  жазу 
кезіндегі  қалпақша  сияқты  оқу  кезінде  де  қозғалыссыз.  Таспа 
соңына  жеткен  кезде  оқушы/  жазушы  қалпақша  келесі  жолға 
жылжиды,  ал  таспа  керісінше  бағытта  қозғала  бастайды.  Заманауи 
құрылғыларда пайдаланылатындай бірнеше жолдармен бір уақытта 
жұмыс  істей  алатын  бірнеше  қалпақшаларды  қолдану  мүмкін 
болады. 
 
107 

Көлбеу-қатарлық  магнит  жазба  (Helical  Scan)  айналатын 
барабанда  орналасатын  жазу-жаңғырту  қалпақшалар  блогынан 
тысқары  оқу  жəне  жазу  кезінде  таспаны  арнайы  механизммен 
созғанда  қамтамасыз  етіледі.  Жазба  сол  кезде  бір  бағытта 
жүргізіледі.  Қолданылатын  жаза  форматына  байланысты  таспа 
қалпақшалар блогы айналасынан бірнеше бұрышпен өтеді, сонымен 
бірге  блоктың  цилиндр  осі  таспаға  бірнеше  бұрышпен 
көлбеуленген.  Таспа  оқу-жазу  кезінде  бір  бағытта  қозғалады. 
Жазбаның  берілген  тəсілі  таспа  бетінде  көлбеу  беттердің  болуын 
болжайды. 
Аналогтік 
технология 
видеомагнитофондарда 
қолданылады. 
1972  ж.  3М  фирмасы  өлшемдері  15  х10  х1,6  см,  деректерді 
сақтауға  арналған  алғашқы  кассетаны  жасап  шығарды.  Кассета 
ішінде  оқу-жазу  процесінде  таспаны  созатын  механизммен  таспа 
оралатын екі катушка болатын. 
1983  ж.  алғашқы  стандартты  QIC  (Quarter-Inch-  Catridge  — 
магнит  таспадағы  жинақтауыш)  шығарылды,  оның  сыйымдылығы 
60  Мбайт  құрады.  Деректер  жазбасы  тоғыз  жолда  жүргізілетін,  ал 
магнит  таспаның  ұзындығы  шамамен  90  м.  Содан  кейін  мини- 
кассета  стандарты  жасалып  шығарылды  (формат  МС).  Мини- 
кассетаның  өлшемдері  осы  стандартқа  сəйкес  8,25  х  6,35  х1,5  см 
болды.  QIC  таспаларының  магнит  қабатының  негізін  темір  оксиді 
құрайды. 
МС  форматтағы  QIC-80  магнит  таспадағы  жинақтауышының 
сыйымдылығы 
80 
Мбайт, 
28 
жол 
болса, 
QIC-3095 
жинақтауышының  72  жолы  болатын  жəне  сыйымдылығы  4  Гбайт 
дейін. 
Осы  жинақтауыштардың  артықшылықтары:  деректерді  таспада 
сақтаудың  салыстырмалы  бағамы  иілгіш  магнит  дисктердегі 
жинақтауыштарды пайдаланған кездегіге қарағанда (1 Мбайт қайта 
есептеуде)  біршама  төмен  жəне  сонымен  қатар  таспалық 
жинақтауыштар қолданыста қарапайым жəне мықты. 
QIC  жинақтауыштарының  жетіспеушіліктеріне  олардың  төмен 
тез  əрекеттілігі,  деректер  жазу  алдында  кассетаны  баяу  форматтау 
жатады. 
Магнит  таспада  жинақтауыштардың  ары  қарайға  дамуы 
кассеталардың 
сыйымдылықтарын 
ұлғайту 
жəне 
деректер 
жазбасының  тығыздығын  арттыру  жолында  кетті.  Қазіргі  уақытта 
таралған QIC форматтағы резервтік көшіру құрылғыларымен қатар 
магнит  таспада  көшіру  басқа  да  құрылғылары  белгілі,  атап  айтсақ 
үлкен деректерді игеретін компьютерлік желілер. 
 
 
108 

Деректерді магнит таспаға жазудың мынадай стандарттары бар. 
Sony  фирмасымен  DAT  (Digital  Audio  Tape)  сандық  дыбыс  жазу 
үшін ені 4 мм болатын жəне видеожазба үшін ені 8 мм болатын магнит 
таспалар  қолданылатын  құрылғыларды  шығару  игерілген.  Сонымен 
қатар  деректерді  сандық  түрде  DDS  (Digital  Data  Storage)  сақтау 
стандарты жасалған. DDS-1 форматының бірінші буыны технологиясы 
ең  үлкен  0,55  Мбайт/c  жылдамдықта  2Гбайт  сыйымдылықпен 
қамтамасыз  етеді.  DDS-4  төртінші  буын  құрылғыларының  жолының 
енін  6,8  мкм  дейін  азайтқанда  жəне  таспа  ұзындығын  150  м  дейін 
ұлғайтқанда  сыйымдылық  жылдамдықты  бес  есе  арттыру  кезінде  16 
Гбайттан асты. 
1990-шы  жж.  ортасында  біршама  жоғары  сыйымдылықпен, 
деректерді беру жылдамдықпен жəне резервтік көшіру мықтылығымен 
қамтамасыз  ететін  жаңа  технология  –    ең    əйгілі    болып    саналатын  
DLT (Digital Linear Tape) технологиясы пайда болды. 
Өз  принципі  бойынша  DLT  технологиясы  аудикассеталарда 
қолданылатынға  ұқсас.  Жазба  тығыздығын  арттыру  магнит 
қалпақшаның  жазбаларға  жəне  оқуға  арналған  бірнеше  каналдары 
болатынына  байланысты  қол  жеткізіледі.  Сонымен  қатар  автоматтық 
позициялау  құрылғысы  оған  ось  бойынша  тігінен  жəне  көлденеңінен 
ауысуға мүмкіндік береді. 
Жазылған 
ақпараттың 
тұтастығы 
көпдеңгейлік 
қорғаныш 
жүйесімен  қамтамасыз  етіледі.  Таспаға  жазу  қосымша  канал  арқылы 
бір  уақыттық  оқумен  қоса  жүреді.  Мүмкін  қателіктерден  қорғау  үшін 
таспаға  бақылау  сомасының  коды  жазылады (Cyclic  Redundancy  Code 
— CRC). 
Стримеры  формата  DLT  форматындағы  стримерлер  резервтік 
көшірудің  кең  таралған  құрылғылары  болып  табылады.  Осы 
технологияны жасап шығарушы мен құрылғылардың негізгі өндірушісі 
оның  негізінде  Quantum  компаниясы  тұрақты  өз  өнертабыстарын 
жетілдіріп  отырады,  оның  нəтижесі  ретінде  DLT-8000  форматының 
пайда болуы болады. 
DLT-8000  стримерінің  сыйымдылығы  12  Мбайт/с  дейін  деректерді 
тасымалдау  жылдамдығы  кезінде  40/80  Гбайт  жəне  істен  шыққанға 
дейін  жұмыс  істеуі  250  мың  сағ  уақытымен  анықталатын  жоғары 
мықтылықты құрайды. Quantum DLT-8000 Fast SCSI-2 интерфейсі бар 
жəне  кең  спектрлі  операциялық  жүйелердің  басқарылуында  болатын 
серверлер  мен  мықты  жұмыс  станцияларының  ақпараттарын 
мұрағаттауға арналған. 
DLT  бұдан  əрі  дамыту  Super  DLT  (SDLT)  технологиясы  болып 
табылды.  Super  DLT  басты  ерекшелігі  —  Laser  Guided  Magnetic 
Recording (LGMR) технологиясы. Super DLT-дегі деректер магнит 
таспаның бір жағында жазылады, ал оқу-жазу қалпақшаларының 
қалыптары туралы ақпарат — кері жағында. 
109