Дискжетектің басқарушы электрондық элементтері əдетте
оның
астыңғы
жағында
орналасады.
Олар
сигналдарды
контроллерге жіберу функциясын атқарады, яғни оқылатын
ақпараттың түрленуіне немесе қалпақшаларын жазуға жауап береді.
3.2 суретте өлшемді дискета құрылғысы көрсетілген. Футляр
ішінде (корпусы) магнит қабаты жүргізілген пластмасса диск –
магнит диск бар. Барлық футлярларда дискті механикалық
зақымданулардан қорғауға арналған жеңіл орын ауыстыратын
пердешесі бар ойық болады. Дискжетекке дискетаны орналастырып
болған соң пердеше автоматты түрде жылжиды жəне оқу-жазу
қалпақшалары үшін дискке рұқсат береді. Дисктің өзі тұрақты
футляр ішінде айналып тұратындықтан, қалпақшалары дискетаның
барлық аймағын оның бетімен тұрақты байланыста бола тұрып
«қарап тұрады».
Магниттік
дисктер
ақпаратты
тікелей
рұқсаты
бар
тасымалдағыштар
деп
аталады,
себебі
дисктің
жоғары
жылдамдықпен айналу салдарынан оқу-жазу қалпақшалары
астынан оның кез келген бөлігін орын алмастыру мүмкіндігі бар.
Сонымен. жазылған деректердің кез келген бөлігіне тікелей
жүгінуге болады. Оған арнайы дисктік жады ұйымы ықпал
жасайды, соған сəйкес дисктің ақпараттық кеңістігі форматталады,
яғни белгілі учаскелерге: жолдар мен секторларға бөлінеді.
3.2
-сурет
. 3,5" өлшемді дискета құрылғысы
77
Жазба жолы (Track) деп деректер жазылған дисктің центрлес
сақиналарының əрқайсысы аталады. Дисктің беті сыртқы жағынан
бастап жолдарға бөлінеді, жолдар саны диск типіне байланысты
болады. Санына тəуелсіз жолдар номермен сəйкестендіріледі
(сыртқы жолдың нольдік номері болады). Стандарт дискте жолдар
саны жазба тығыздығымен анықталады, яғни тасымалдағыш бетінің
бірлік ауданында орналастыруға болатын ақпарат көлемімен
анықталады. Магниттік дисктер үшін жазба тығыздығының екі
алуан түрлілігі анықталған — радиалды (көлденең) жəне сызықтық
(бойлай). Жазбаның көлденең тығыздығы ені 1" диск сақинасында
орналасқан жолдар санымен өлшенеді, ал сызықтық тығыздық —
бірліктік ұзындық жолында жазуға болатын деректер битінің
санымен өлшенеді.
Жолдың əрбір сақинасы сектор деп аталатын учаскелерге
бөлінеді. 3.3 суретте магнит дисктердің жолдар мен секторларға
бөлінуі көрсетілген. Жолдардағы секторларға нольден басталатын
номерлер беріледі. Ноль номері бар сектор əрбір жолда деректерді
сақтау үшін емес, жазылатын ақпаратты сəйкестендіру үшін
резервтеледі.
Дискета сыйымдылығы келесі формула бойынша есептеледі:
Дискета сыйымдылығы = Жақтар саны х Жақтағы жолдар саны х
х Жолдағы секторлар саны х Сектордағы байттар саны
3,5" өлшемді ИМД ақпарат тасымалдағыштардың басқаларымен
тəжірибе жүзінде ығыстырылған.
3.3
-сурет. Магнит дискті форматтау кезінде жолдар мен секторларға бөлу
78
3.3.
ҚАТҚЫЛ МАГНИТ ДИСКТЕРДЕГІ
ЖИНАҚТАУЫШТАР
Қатқыл дисктердегі алғашқы жинақтауышы (Hard Disk Drive — HDD)
IBM фирмасының технологиясы бойынша 1973 ж. құрылды жəне Жабайы
Батысты жаулап алу кезінде пайдаланылған əйгілі аңшылыққа арналған
мылтық «винчестердің» атауымен сəйкес келетін «30/30» деген кодтық
белгіленуі (30 + 30 Мбайт сыйымдылығы бар екі жақты диск) болды.Осы
себеппен қатқыл дисктерде жинақтауыштар «винчестер» деген атқа ие
болды. 1979 ж. Ф. Коннер пен А. Шугарт сыйымдылығы 6 Мбайт алғашқы
қатқыл бес дюймдік дисктердің өндірісін ұйымдастырды.
3.3.1. Конструкциялар және жұмыс істеу принципі
Винчестерлердің модельдерінің алуан түрлілігіне қарамастан олардың
жұмыс істеу принциптері мен негізгі конструктивтік элементтері бірдей.
3.4 суретте қатқыл дисктегі жинақтауыш конструкциясының негізгі
элементтері көрсетілген.
3.3
-сурет
. Магнит дискті форматтау кезінде жолдар мен секторларға бөлу
79
Типтік жинақтауыш герметикалық корпустан (гермоблок) жəне
электрондық блок тақтасынан тұрады. Гермоблокта барлық механикалық
бөліктері орналастырылған, тақтада — барлық басқарушы электроника
орналастырылған. Гермоблок ішінде бір немесе бірнеше магнит дисктері
бар шпиндель орнатылған, олардың арасында оқу-жазу қалпақшалары
орналастырылған. Олардың астында қозғалтқыш орналастырылған.
Жалғағыштарға жақын шпиндельден сол жағынан немесе оң жағынан
магнит қалпақшаларының бұрылыстық позиционері болады. Позиционер
баспа тақтасымен иілгіш таспалы кабельмен (кейде бірөзекті сымдармен)
байланысқан.
Гермоблок бір атмосфералық қысымда ауамен толтырылады.
Гермоблоктардың қақпақтарында шаңды жұтуға арналған фильтрлеуші
жабынмен жабыстырылған арнайы саңылау болады. Винчестерлердің
габариттік өлшемдері формфактор (Form-Factor) деп аталатын
параметрлер бойынша стандартталған.
Алғашқы винчестерлердің магнит дисктерінің төсемдері магний
қосылған аллюминий қоспаларынан дайындалған. Қазіргі уақытта дисктік
пластиналарға арналған негізгі материал ретінде төмен температуралы
кеңею коэффициенті бар шыны мен керамика композициялық материалы
қолданылады, ол температураның өзгерістеріне сезімталдығы аз, берік
қылады. Магниттік дисктер мынадай өлшемдерде шығарылады: 2,5"; 1,8";
3,5".
Дисктер магниттік затпен – жұмыс қабатымен қапталады. Ол оксидті,
немесе жұқа қабықтар негізінде болуы мүмкін.
Оксидті жұмыс қабаты темір оксидінен тұратын толтырғышы бар
полимер жабын. Осындай жұмыс қабаты бар дисктер қарапайым жəне
арзан дайындалу процесімен ерекшеленеді. Дегенмен, талап етілетін
жұмыс бетінің сапасы үлкен сыйымдылықтағы жинақтауыштар үшін
осындай технология аясында қол жеткізуге мүмкін емес болды. Оның
орнына жұқа қабыршық технология келді.
Жұқа қабықтар негізіндегі жұмыс қабаты қалыңдығы жағынан жұқа
жəне мықты болады; оның бетінің сапасы біршама жоғары. Жұқа
қабыршақ технология дисктердің ұштары мен беттері арасындағы
саңылау 0,05 ... 0,08 мкм дейін азайтуға қол жеткізген соған сəйкес
деректерді жазу тығыздығын арттыру жаңа буын жинақтауыштарының
өндіріс негізіне енді.
Оқу-жазу қалпақшалары дисктің əрбір жақтары үшін қарастырылған.
Жинақтауыш өшіп тұрғанда қалпақшалар дискке жанасады. Дисктерді
айналдырған кезде қалпақшаларға түсірілетін аэродинамикалық қысым
артады, жұмыс беттерінен дисктердің үзілуіне əкеліп соғады. Диск бетіне
қалпақша
неғұрлым
жақын
орналасса,
жаңғыртылатын
сигнал
амплитудасы соғұрлым жоғары болады.
80
Достарыңызбен бөлісу: |
