Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»

 
 
– түпнұсқа-макетті дайындау кезінде жоғары сапалы сканерлеу үшін. 
Сканерлер 
конструктивті 
ерекшеліктерге  
(сканерлеу 
модулінің  құрылысына  немесе  түпнұсқаны  орналастыру  әдісіне)  және 
тұтынушылық қасиеттеріне қарай жіктеледі. 
Түпнұсқаны  орналастыру  бойынша,  сканерлер  келесі  түрлерге 
бөлінеді:  қол,  тартылатын,  планшеттік,  мөлдір  түпнұсқаларға  арналған 
(фотопленкалар мен слайдтар), барабан түріндегі сканерлер. 
Қол сканерлері. Бұл барлық сканерлердің ішіндегі ең арзандысы және 
ықшамдысы.  Оларда  сканерлейтін  бастиектің  механикалық  жетегі  жоқ, 
сканерлеу кезінде пайдаланушы оны түпнұсқа бойымен қолмен жүргізеді. 
Қол сканерлердің кейбір үлгілері сканердің бетіндегі қозғалысын өлшеуге 
арналған  дөңгелектермен  жабдықталған,  ал  ең  озық  құрылғыларда  тіпті 
кері  байланыс  жүйесі  қарастырылған,  бұл  қозғалыстың  әлдеқайда 
біркелкілігін  қамтамасыз  етеді.  Қол  сканерлердің  сканерлейтін 
аймағының  ені  әдетте  10-12  см-ден  аспайды,  жалпағырақ  түпнұсқалар 
бөліктермен  сканерленеді,  бөліктерді  мамандандырылған  бағдарламалық 
жасақтама  «желімдейді».  Әдетте  қол  сканерлері  монохромды  бейнелерді 
ғана  алуға  мүмкіндік  береді,  бірақ  сонымен  бірге  түсті  модельдері  де 
кездеседі. 
Қол сканерлерін портативті компьютерлермен бірге қолдану ыңғайлы. 
Конструкторлық  мүмкіндіктері  арқасында  олардың  көмегі  арқылы 
кітаптарды  (кейде  планшеттіктерге  қарағанда  ыңғайлы),  журналдар  мен 
құжаттарды сканерлеу оңай болады. Дегенмен, суреттерді сканерлеу үшін 
қол сканерлері қолайлы емес: олар жеткілікті сапаны қамтамасыз етпейді. 
Сонымен  қатар,  қол 
сканерімен 
сканерлегенде, 
геометриялық 
бұрмаланулар  міндетті  түрде  болады,  онымен  мәтінді  сканерлеген  кезде 
келісуге болады, бірақ кескіндермен жұмыс жасағанда емес. 
Тартылатын  сканерлер.  Қол  модельдерінде  сияқты,  тартылатын 
сканерлерде  ЗБА  датчигі  жылжымайды:  сканерленген  түпнұсқа  сканер 
арқылы  тартылады  (бұл  принцип  факс  аппараттармен  жақсы  белгілі). 
Мұндай  сканерлердің  кейбір  үлгілері  тарту  механизмін  ажыратып, 
сканерді  қолмен  қолдануға  мүмкіндік  береді,  мысалы  жиектемедегі 
түпнұсқаларды сканерлеу үшін. 
Тартылатын  сканерлер  байланыс  датчигімен  бірге,  оптикалық 
кішірейтуі  бар  озық  датчигімен  де  жабдықталуы  мүмкін.  Жалпы, 
тартылатын  сканерлер  өте  қолайлы  сапасны  қамтамасыз  етеді. 
Тартылатын  сканерлердің  артықшылықтары  айқын:  олар  қол  үлгілері 
сияқты  жинақы  болып  табылады  (атап  айтқанда  тартылатын  сканерлер 
қазіргі  кезде  ноутбукке  арналған  сканерлер  атағына  ие  болып  жатыр), 
қосымша  қорек  көзін  қажет  етпейді,  алайда  сол  уақытта  жоғары  сапалы 
сканерлеуді  қамтамасыз  етеді,  жалпақ  түпнұсқаларды  сканерлеуге 
мүмкіндік  береді  және  суреттердің  геометриялық  бұрмалауын 
болдырмайды.  Алайда,  сканер  кітапты  немесе  журналды  сканерлей 
алмайтындығын  есте  ұстау  керек,  сонымен  қатар,  әсіресе  құнды  және 
нәзік түпнұсқаларды сенуге болмайды - сызу механизмі түпнұсқаға зақым 
келтіруі мүмкін, оған сызаттар қалдыруы мүмкін. 
 
      102 

 
Планшеттік  сканерлер.  Бұл  сканердің  кең  таралған  және  әмбебап  түрі. 
Планшетті сканердің дизайны көшіру құрылғысының дизайнын еске салады – 
ол  түпнұсқаларға  арналған  планшеттермен  жабдықталған,  шыны  астында 
сканерлейтін блок жүреді. Бұл дизайн кез келген түпнұсқаларды - бір парақты 
беттерден  (соның  ішінде  құнды  ескі  құжаттарды)  журналдар  мен  кітаптарға 
дейін  сканерлеуге  мүмкіндік  береді.  Дегенмен,  көлемді  түпнұсқаларды 
сканерлеу түпнұсқаны сенімді бекітетін планшеттің массивтік ауыр қақпағын 
қажет  ететінін  ескеру  керек.  Өкінішке  орай,  көптеген  өндірушілер  өздерінің 
сканерлерін  ықшам  әрі  жеңіл  етіп  жасайды,  нәтижесінде  олармен  қалың 
кітаптарды сканерлеу қиынға түседі. 
Кейбір  планшеттік  сканерлер  мөлдір  түпнұсқаларды  сканерлеуді 
қамтамасыз етеді, бірақ оның сапасы модельден модельге дейін  айтарлықтай 
ерекшеленеді.  Кейде  фирмалар  планшетті  сканерлермен  бірге  кіріктірілген 
жарықтандыру  жүйесі  бар  арнайы  қақпақты  да  жеткізеді  (мөлдір 
түпнұсқаларды  сканерлеу  кезінде,  штаттық  жарықтандыру  өшіріледі,  тек 
қақпағына  ендірілген  шамдар  ғана  жұмыс  істейді).  Басқа  компаниялар 
қақпақты,  штаттық  жарықтандыру  жүйесінің  жарығын  шағылыстыратын, 
жылтыр ақ қолмен жабдықтайды, бұл жағдайда ЗБА датчигіне түсетін жарық 
ағынының  қарқындылығы  тым  аз  болады,  және  негативтер  мен  слайдтарды 
сапасыз сканерлеуі туралы айтудың қажеті жоқ. 
Қақпақтың  ашық  түптөсемі  бар  сканер  пайдалану  үшін  ыңғайсыз  және 
қарапайым  офистік  қағазға  құжаттарды  сканерлеген  кезде,  онда  артқы 
жағында басылған мәтін көрінеді. Егер сканерде қараңғы түптөсемі болмаса, 
пайдаланушы екі жақты түпнұсқаны қара парақпен жабуы керек. 
Планшеттік сканердің басқа түрлердің алдындағы тағы бір артықшылығы 
- бірнеше құжаттарды бір уақытта немесе жұмыс аймағының бір бөлігін ғана 
сканерлеу. 
Жарықтандыру жүйесі мен сканерлеу блогын қозғалту механизмінің қуат 
тұтынуы  өте  үлкен,  сондықтан  көпшілік  планшеттік  сканерлер  қуат  беру 
блогын  қосуды  талап  етеді,  алайда  USБ  интерфейсі  арқылы  жұмыс  істейтін 
модельдер де бар. 
Кемшіліктерге келетін болсақ, онда, тек бір кемшілікті атауға болады – ол 
үлкен  өлшемдері,  кейде  массасы.  Планшеттік  сканер  жұмыс  үстелінде  көп 
орын  алады,  бірақ  оның  қақпағына  ештеңе  қою  ұсынылмайды.  Алайда 
жақында түпнұсқаның тік орналасуы бар планшеттік сканерлер пайда болды. 
Олар  жұмыс  үстелінде  аз  орын  алуымен  қатар,  стильді  сыртқы  көрінісімн 
ерекшеленеді.  Тігінен  (мысалы,  кітап)  бекіту  қиынға  түсетін  түпнұсқаны 
сканерлегіңіз  келген  жағдайларда,  сканер  уақытша  дәстүрлі  көлденең  күйге 
орнатылуы мүмкін. 
Мөлдір  түпнұсқаларға  арналған  сканерлер.  Мұндай  сканерлер 
конструктивтік  ерекшелікке  ие,  бұл  оларды  мөлдір  емес  түпнұсқаларды 
сканерлеуге  жарамсыз  етеді  -  жарықтандыру  жүйесі  мен  сканерлеу 
құрылғысы түпнұсқаның қарама-қарсы жағында орналасқан. Түпнұсқалардың 
ерекшелігі (кең ауқымды, яғни, ең қараңғы және ең ашық жерлер арасындағы 
үлкен  контрасты  бар  жоғары  сапалы  түпнұсқалар)  мұндай  сканерлердің 
сипаттамаларына әсер етеді – оларда байланыс датчиктері және жарықдиодты 
жарықтандыру ешқашан 
қолданылмайды. ЗБА датчигінің сипаттамаларына 
қойылатын  талаптар  жоғары  -  ол  элементтердің  жоғары  тығыздығына 
және ең кішкентай егжей-тегжейін сканерлеуге мүмкіндік беретін  
103