Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»

 
 
 
 
Журналдың  басылымдарында  мазмұнды  кейде  тақырыптық  беттің  артқы 
жағында,  негізгі  беттің  тақырыбының  астында,  мұқабаның  екінші  немесе 
үшінші бетінде оналастырады, ал соңғы кездері журналдың мазмұнын бірінші 
беттің  алдында  жіңішке  жапсырмада  орналастыру  кездеседі.  Мұндай 
жағдайларда мазмұн түсірілімсіз де болуы мүмкін. 
 
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ  
 
1. 
Фирмалық стиль дегеніміз не? Оның негізгі элементтері қандай? 
2. 
Компанияның фирмалық стиліне қатысты ең көп таралған құжаттар 
қайсысын білесіз? 
3. 
Кітап макетін дайындау кезеңдері қандай? 
4. 
Басылымның қандай элементтері титулдың артқы жағында орналасуы 
мүмкін? 
5. 
Кітаптың әртүрлі элементтері үшін беттеудің арнайы ережелері қандай? 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                                                                                                                                                89 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
 
 
КОМПЬЮТЕРЛІК                                      
ГРАФИКА 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
II 
Бөлім 
5 
тарау. Компьютерлік графика ұғымы  
6 
тарау. «Үстел басылымы» үшін 
компьютерлер мен жабдықтар  
7 
тарау. Компьютерлік дизайнға арналған 
бағдарламалық жасақтама  
8 
тарау. Түсті түзету және түс бөлу 
 

 
5
 
Т
АРАУ
 
 
КОМПЬЮТЕРЛІК ГРАФИКА ҰҒЫМЫ 
 
 
 
 
             
РАСТРЛЫҚ ГРАФИКА 
 
Графика 
адамдардың 
өмірінде 
үлкен 
рөл 
атқарады. 
Кейбір 
зерттеушілердің  айтуынша,  адам  шығармашылығының  кем  дегенде  92%  -ы 
графикалық  бейнелерді  пайдалануды  талап  етеді.  Қалай  болғанда  да, 
жобалаудан  кез-келген  өнімді  шығаруға  дейінгі  барлық  өндірістік-
коммуникациялық  байланыстар  және  технологиялық  тізбектер,  көркемдік 
шығармашылық  туралы  айтпай-ақ,  ақпаратты  графикалық  түрде  ұсынуға 
негізделген (5.1-сурет). 
Компьютерлік графика ұғымы графикалық екі өлшемді бейнелерді жасау 
үшін  компьютерлік  (ақпараттық)  технологияны,  соның  ішінде  үш  өлшемді 
модельдеуді пайдалануды көздейді. 
Бейнелерді,  «суреттерді»  компьютер  файлына  жазудың  екі  түрлі  әдісі 
бар:  растрлық  және  векторлық  бейнелер.  Бұл  әдістер  графиканың  барлық 
түрлеріне жалпы болып табылады, мысалы, AutoCAD-та жасалған сызбалар 
векторлық  болады,  3D  Max-тағы  үлгілер  де  векторлық  болып  табылады, 
бірақ олардың шынайы визуализациясы үшін текстуралар растрлық суреттер 
түрінде жазылады. Суреттерді сақтау үшін файлдардың әртүрлі форматтары 
пайдаланылады  -  растрлық,  векторлық  немесе  мета-файлдар  деп  аталатын 
формат бір файлда екеуін де, растрлықты да және векторлық кескіндерді де 
сақтауға мүмкіндік береді. 
 
 
Сур. 5.1. Графика түрлері. 
 
91 
 
 5.1. 

 
 
Графика-графика,  техника-техника,  искусство-өнер,  инженерная  графика- 
инженерлік  графика,  графика  на  стыке  техники  и  искусства-  техника  мен 
өнердің  қиылысындағы  графика,  художественная  графика-көркем  графика, 
черчение- сызу, техническое рисование-техникалық сурет салу, картография- 
картография,  полиграфия-  полиграфия,  графика  веб-ресурсов-  веб-
ресурстардың  графикасы,  графика  электронных  изданий-  электрондық 
басылымдардың графикасы. 
Растрлық сурет жеке нүктелерен – пикселдерден тұрады. Әрбір пикселдің 
түсі  компьютер  файлында  жазылады  (8.1  бөлімін  қараңыз).  Неғұрлым 
пиксельдердің  өлшемі  кішірек  болса,  соғұрлым  олар  бірлік  ауданында  көп 
болады,  бірақ  олар  көрінеді,  сондықтан  сурет  сапасы  жоғары  болады. 
Өлшемнің  үлкейтуімен  пиксельдер  айтарлықтай  байқалады  (VII  форзацты 
қараңыз).  Растрлық  суреттер  кейде  «биттық  карталар»  деп  аталады. 
Шынында да, алғашқы суреттер екі түсті пикселдерден тұрды - қара және ақ, 
ал бір бит әрбір пикселдің түсін жазу үшін жеткілікті болды. Қазіргі заманғы 
растрлық  суреттерде  түстің  тереңдігі  әдетте,  бір  арнаға  8  немесе  16  бит 
болып  табылады,  яғни  бір  пиксельді  түсті  жазу  үшін  8  немесе  16  биттан 
(Grayscale режимінде) 64 битке дейін (TIFF, CMYK) керек. 
Растрлық  графиканың  негізгі  артықшылығы  -  көрінетін  шекараларсыз, 
түстердің  жайлы  ауысуын  беру  мүмкіндігі.  Сондықтан  күрделі  тоналды 
кескіндер  (фотографиялар,  өнер  туындыларының  көшірмелері  және  т.б.) 
растрлық  форматта  жазылады  және  беттеу  файлына  (түпнұсқа-макет) 
растрлық  түрде  орналастырылады.  Кемшіліктері  –  файлдың  үлкен  өлшемі 
және үлкейту кезінде сапаның жоғалуы. Назар аударыңыз, сканермен немесе 
сандық камерамен алынған суреттер әрқашан растрлық болып табылады. 
Растрлық  файлдың  өлшемі  пикселдердің  санына,  сондай-ақ  файл 
форматына  байланысты.  Өкінішке  орай,  кескінді  қысу  мүмкіндігін  беретін 
форматтар қолданбада шектеулерге ие. Пикселдердің саны баспа өлшемі мен 
файлдың  ажыратымдылығымен  анықталады.  Растрлық  файлдардың 
ажыратымдылығы әдетте бір дюймға пикселдермен өлшенеді (dots per inch 
— dpi). Әрине, dpi мәні неғұрлым жоғары болса, файлдың ажыратымдылығы 
соғұрлым  жоғары  болса,  оның  сапасы  да  жоғары  болады,  бірақ  сонымен 
бірге  файл  өлшемі  үлкенірек  болады.  Мониторда  фотосуретті  көрсету  үшін 
72  dpi  ажыратымдылығы  жеткілікті,  яғни  монитордың  стандартты 
ажыратымдылығы.  Басып  шығару  ажыратымдылығы  әлдеқайда  жоғары. 
Офсетті басып шығару үшін суреттердің ажыратымдылығын 2 көбейтілген 
шығу  сызықтары  ((lines  per  inch  —lpi)  ретінде  есептеу  қажет,  яғни  150  lpi 
стандартты  сызық  үшін,  дайын  фотосуреттің  ажыратымдылығы  300  dpi 
болуы  керек.  Сапалы  басып  шығару  үшін  400-500  dpi  ұсынылады.  Жоғары 
сапалы  қағазды  қажет  етпейтін  газеттер  мен  басқа  да  өнімдерді,  сондай-ақ 
үлкен форматтағы плакаттарды (соның ішінде бүріккіш принтерлерде) басып 
шығару үшін 150-200 dpi және жарнамалық баннерлер үшін 75 dpi жеткілікті, 
өйткені мұндай плакаттарға әдетте айтарлықтай қашықтықтан қарайды. 
Растрлық  файлдардың  ең  көп  таралған  форматтары  БMP,  TIFF,  JPEG, 
GIF, PNG. 
 
     92