Оқулық Алматы, 2014 Әож 330(075. 8) Кбж 65 я73 ж 39

Қ Р   е ң б е к   н а р ы ғ ы н ы ң   н е г із г і  к ө р с е т к іш т е р і
(мың адам^)
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
20 1 0
2011
Э к о н о -
м и к а л ы қ
б е л с е н д і
х а л ы қ
7 4 7 9 ,1
7 3 9 9 ,7 7 6 5 7 ,3 7 8 4 0 ,6 7 9 0 1 ,7 8 0 2 8 ,9 822 8 ,3
8 4 1 5
8 4 5 7 ,9 8 6 1 0 ,7 8 9 1 5 ,6
Е ң б е к п е н
қ а м т ы л ғ а н
х а л ы қ
6 6 9 8 ,8 6 7 0 8 ,9 6 9 8 5 ,2 7 1 8 1 ,8
7261
7 4 0 3 ,5 7631,1
7 8 5 7 ,2 7 9 0 3 ,4 8 1 1 4 ,2 8 2 0 4 ,4
Ж алдан-
балы
қызмет-
керлер
3 8 6 3 ,3 4 0 3 0 ,2 4 2 2 9 ,6 4 4 6 9 ,9 4 6 4 0 ,5 4 7 7 6 ,6 4 9 7 3 ,5 5 1 9 9 ,4 5 2 3 8 ,8 5 4 0 9 ,4 5 4 9 6 ,7
Өз  бетінш е 
еңбекпен 
қамтыл- 
ғандар
2 8 3 5 ,5 2 6 7 8 ,7 2 7 5 5 ,6 2 7 1 1 ,9 2 6 2 0 ,4 2 6 2 6 ,9 2 6 5 7 ,6 2 6 5 7 ,8 2 6 6 4 ,6 2 7 0 4 ,8 2 7 0 7 ,7
Ж ұ м ы с с ы з
х а л ы қ
7 8 0 ,3
6 9 0 ,7
67 2 ,1
6 5 8 ,8
6 4 0 ,7
6 2 5 ,4
5 9 7 ,2
5 5 7 ,8
5 5 4 ,5
4 9 6 ,5
4 6 7
Ж ұмы с- 
сыздық 
дең гейі,  %
10,4
9,3
8,8
8 ,4
8,1
7,8
7,3
6 ,6
6 ,6
5,8
5 ,4
Ж астардың 
ж ұмы с- 
сыздық 
дең гейі,  % 
(1 5 -2 4  ж ас)
19,1
17,3
14,5
14,3
13,4
12,1
9 ,4
7 ,4
6 ,7
5,2
4 ,5
Дереккөз:  ҚР Статистика жөніндегі агенттігі
Ә
д
е
б
и
е
т
1.  Қазақстан  Республикасының  Еңбек  кодексі  2007  жылғы 
мамырдың  15-сі. № 251-IIIҚ РЗ
2.  Бибатырова И.  А.,  Сагындыкова Г.  К.  Государственное регу­
лирование  национальной  экономики.  Алматы,  2008  г.С.  199 
-
211
.
3.  Прудников  В.  М.  Государственное  регулирование  предпри­
нимательской деятельности. М., 2010.  С.  111-159
159

12.  Ә Л Е У М Е Т Т І К   Қ А Т Ы Н А С Т А Р Д Ы   М Е М Л Е К Е Т Т І К   Р Е Т Т Е У .
12.1.  Қоғамдық өндіріс әлеуметтік саласының
құрылымы.
Қоғамдық  өндірістің  әлеуметтік  кұрылымы  қоғам  өмірі 
орнықтылығының  маңызды  қүрамдас  бөлігі  болып  табылады. 
Әлеуметтік саланың рөлі мен мәні адам таңдауы басты сипат болып 
табылатын адам дамуы теориясының аясында арта түсті.
Б ¥ ¥   шаруашылық  жіктемесінің  халықаралық  стандарттарына 
сәйкес  еліміздегі  қоғамдық  өндірістегі  экономикалық  қызметтің 
барлық түрлері олардың әрқайсысының қосалқы бөлімшелері бола- 
тын  10 ірі салаға бөлінген.  10 ірі саладан 260 түр бөліп шығарылған. 
Жоғарыда  аталған  жіктемеде  әлеуметтік  сала  «Коммуналдық, 
қоғамдық  жэне  жеке  қызмет  көрсету»  деп  аталатын  тоғызыншы 
топқа  бөлініп  көрсетілген.  Одан  49  түрді  ажыратады.  Ресей  мен 
Қазақстанда келесі бір топты бөліп көрсетеді:
1) Денсаулық сақтау;
2) Білім беру;
3) Әлеуметтік қорғау;
4) Мэдениет;
5) Бұқаралық ақпарат құралдары;
6)  Тұрғын үй-коммуналдық кешені;
7) Қалалық жэне қала маңы көлігі;
8) Басқару;
9) Санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау;
10) Мұрағат ісі;
11) Басқа салалар.
Сондай-ақ  бұлардың  бэрі  де  жеке  құрылымдық  элементтер- 
ге  бөлінеді.  Жоғарыда  аталған  элементтерден  қазіргі  замануи 
экономикалық  ғылымда  денсаулық  сақтауға  жэне  білім  беруге 
маңызды  рөл  беріледі,  өйткені  қоғамдық өмірдің  нақ осы  салалары 
елдердің даму  күйін  айқындайды.  Нақ осылар  маңызды  компонент 
ретінде  адамның  даму  деңгейін  жіктейді.  Нақ  білім  беру  ғылым 
қандай да бір елдегі өндірістік күштің болашақтағы күйін айқындай 
алады.  Әлеуметтік  қорғау  жүйесі,  еңбек  нарығы,  халықтың  кірісі
160

мен  олардың  қажеттіліктері,  әлеуметтік  инфрақұрылым  қоғамдағы 
әлеуметтік  қатынастардың  негізгі  объектілері  болып  табылады. 
Қазақстан Республикасында мемлекеттің атынан осы мәселелермен 
Президент,  Парламент,  үкімет пен  оның министрліктері,  жергілікті 
билік  органдары,  жұмыс  берушілер  мен  қызметшілердің  өздері 
сондай-ақ қоғамдық ұйымдар айналысады.
Адам  дамуына  әлеуметтік  саланың  ықпал  етуіндегі  көп  қыр- 
лылығы халықты әлеуметтік қорғау қайыршылық пен кедейшіліктің 
қырларын  анықтауға,  олармен  күресу  тетіктерін  айқындауға  мүм- 
кіндік  беруінен  туындап  отыр.  Әлеуметтік  сала  мэселелерін 
зерттеудің  құндылығы  мақсаты  мен  міндеттері  айқындала  оты- 
рып,  элеуметтік  саясатты  іске  асыру  тәсілдері  мен  тетіктерінің 
анықтауында болып отыр.
12.2.  Мемлекеттің әлеуметтік саясаты:  мәні мен негізгі
тетіктері
Мемлекеттің  әлеуметтік  саясаты  -   қоғамдағы  экономикалық 
және  элеуметтік  тұрақтылықты  ұстап  тұру  жөніндегі  шаралар 
жиынтығы.  Әлеуметтік  саясаттың  басымдық  берілетін  мақсаты 
экономикалық  тұрақтылықты  сақтау,  қоғам  табысын  бірдей,  бір- 
келкі бөлу жэне қайта бөлу болып табылады.
Әлеуметтік  саясаттың  міндеті  ретінде  қоғам  жасаған  мате- 
риалдық жэне рухани игілік есебінен қажеттіліктерді  едэуір тиімді 
және  жалпыға  ортақ  етіп  қолжетімді  ету  жағдайлары  мен  меха- 
низмдерін қамтамасыз етумен көрініс табады.
Әлеуметтік  саясаттың  маңызды  бағыты  жұмыс  істей  алмай 
жүрген  және  жұмыс  істемейтін  адамдарды  қолдау  болып  табыла­
ды.  Олар  мүгедектер,  зейнеткерлер,  сондай-ақ  балалар,  оқушылар, 
стунденттер, жұмыссыздар.
Мемлекеттің  элеуметтік  саясатының  басқа  маңызды  бағыты 
халықты  жұмыспен  дұрыс  қамтамасыз  ету  болып  табылады.  Ол 
үшін  жұмыс  орындарын  қүру  ғана  емес,  қызметкерлерді  даярлау 
мен қайта даярлау жүйесін де жасау керек.
Мемлекеттің  элеуметтік  саясатының  тағы  бір  бағыты  нарық- 
тық  қатынастарды  қалыптастырған  және  дамытқан  кезде  жағым- 
сыз  жайттарды  жою  немесе  бейтараптандыру  болып  табылады. 
Олардың  ішіне  коррупция,  парақорлық,  көлеңкелі  экономиканың 
бақылаусыз өрістеуі кіреді.
161