Оқулық Алматы, 2013 Əож кбж қ Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»

жүктеу 3,79 Mb. бет 82/140 Дата 09.12.2023 өлшемі 3,79 Mb. #44625 түрі Оқулық

Навигация по данной странице:

• Химиялық байланысқан су
• Гигроскопиялық су
• Қылтүтік суы
• Қатты күйіндегі судың

Топырақ ылғалы Топырақ қопсытылған су сыйымдылығы бар дене болғандықтан, оның құрамында əр уақытта азды-көпті ылғал болады. Топырақ ылғалы – оның құнарлылығының бір шарты. Ылғал топыраққа ауа- дан түскен жауын-шашын мен жер бетіндегі судан жəне жер астының ыза суынан келеді. Топырақ ылғалы əр жерде əрқилы. Бір жерлер- де топырақтың ылғалдылығы мол болса, екінші жерлерде тапшы- лау. Топырақта кездесетін ылғалдың өзі де өсімдіктерге сіңімділігі əртүрлі болып келеді. Ылғалдың кейбір түрлері өсімдіктерге тіпті сіңбейді. Жалпы топырақтағы ылғал төмендегідей бірнеше түрге бөлінеді. Химиялық байланысқан су топырақминералдарының құрамына еніп, өте тығыз байланысқа түседі. Сондықтан топырақтағы биологиялық процестерге қатыспайды. Бу күйіндегі су топырақ кеуектерінде кездесетін судың жоғары температурада булануынан пайда болады. Бу күйінде ол өсімдіктерге сіңбейді, тек тамшыға айналғанда ғана оны өсімдіктер жақсы сіңіре алады. Гигроскопиялық су топырақтың беткі қабаты арқылы сіңірілген молекула күйінде болады. Ол өсімдіктерге пайдасыз. Топырақпен тығыз байланысқан бұл суды тек 100о-тан астам температураға дейін қыздыру арқылы ғана түгел буға айналдыруға болады. Қылтүтік суы топырақ қылтүтіктерінде жоғары-төмен жылжи отырып, өсімдіктер бойына оңай сіңеді. Гравитациялық су өз салмағымен топырақтың жоғары бетінен төменгі қабаттарына жылжиды. Өсімдіктерге оңай сіңеді. Бірақ өз салмағымен тез жылжитындықтан, өсімдіктер оны көп пайдала- на алмайды, ол су топырақ астына жерасты ыза суының қорына қосылады. Қатты күйіндегі судың қатарына мұз, қар жатады. Қатты күйінде өсімдіктерге сіңімсіз, ал еріген кезде топыраққа сіңіп, өсімдіктер үшін пайдаға асады. Табиғатта олардың көлемі негізінен суық аймақтарда, Антарктида түгелдей, терістік мəңгі тоң тараған алқаптарда жыл бойы кездессе, кей аймақтарда тек жылдың кыс ай- ларында, ал кейбір аймақтарда тіпті, жылдың қыс айларында да бол- майды. Себебі əлемде қыс болмайтын жерлер де кездеседі. жүктеу 3,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз