Оқулық Алматы, 012 Əож 330 (075. 8) Кбж

жүктеу 1,31 Mb.

Pdf просмотр

бет	287/325
Дата	29.10.2022
өлшемі	1,31 Mb.
	#39897
түрі	Оқулық

1 ... 283 284 285 286 287 288 289 290 ... 325

dogalov-makroekonomika

Валютаның айырбас бағамының жүйелері Тіркелген айырбас бағамы

е
t+1
– e
t
/ e
t
= π – π*,
мұнда, е – t жəне t+1 кезеңдерінде шетел валютасының тікелей
белгіленіміндегі атаулы айырбас бағамы; π – елдегі инфляцияның
жылдық қарқыны; π*
-
шетелдегі инфляцияның жылдық қарқыны.
СҚП-ң салыстырмалы нұсқасы екі елдегі бағалардың тек
салыстырмалы деңгейі өзгеріссіз қалуы үшін атаулы айырбас
бағамының қалай өзгеретіндігін көрсететін болжамға негізделеді.
Мысалы, айталық, базистік t жылында атаулы айырбас бағамы
30 тг./1 долл. қатынасын құрайды. Ал Қазақстанда инфляция
қарқыны келесі t+1 жылы 13%-ды, ал АҚШ-та 2%-ды құрайды.
Осыған қарап екі елдегі инфляция қарқындарының айырма-
сын есептейміз: 13 – 2 = 11%. Бұл атаулы айырбас бағамы осы
уақыт аралығында 11%-ға төмендеуі тиіс жəне ол 33,3 тг./1 долл.
қатынасын құрауы тиіс дегенді білдіреді.
Валютаның айырбас бағамының жүйелері
Тіркелген айырбас бағамы
– бұл Орталық банктің елдер
арасындағы валюталардың ресми арақатынасын бекітуі (мысалы,
150 тг./USD) жəне оны ұстап тұра алуы. Бұл кез келген азамат осы

381
тіркелген ресми бағам бойынша елдің Орталық банкінен шетел
валютасын сатып ала алады жəне оны осы бағам бойынша сата
да алады деген болжамды білдіреді.
Бірақ, Орталық банк пен үкімет айырбастың тіркелген ба-
ғамын бекітке алғанымен, шетел валютасына деген сұраныс пен
ұсыныстың тұрақтылығын сақтап тұра алмайды. Өйкені шетел
валютасының сұранысы мен ұсынысына əсер ететін көптеген
бар. Олардың бірқатарына тоқталып өтуге болады:
−
экономикалық субъектілердің инфляциялық күтімдері. Егер-
де, Қазақстанда инфляция қарқыны АҚШ-қа қарағанда жоғары
болса, онда долларларға сұраныс өседі жəне теңгеге сұраныс
төмендейді;
−
салыстырмалы нақты пайыздық қойылымдар. Əртүрлі тең
жағдайларда, егер шетелде отандық экономикаға қарағанда па-
йыздар жоғары болатын болса, онда экономикалық субъектілер
пайыз түрінде көбірек пайда табу мақсатында өз депозиттері бо-
йынша активтерін шетелдік валютада орналастыратын болады;
−
экспорт пен импорттағы өзгерістер. Мəселен, АҚШ-тан
Қазақстанға жөнелтілетін импорттық өнімдер долларға сұра-
нысты туындатады, олай болса, қазақстандық импортерлерге
американдық жеткізушілермен есеп айырысу үшін долларлық ва-
люта қажет деген сөз. Ал Қазақстаннан АҚШ-қа экспортталатын
тауарлар доллар ұсынысын туындатады, демек, қазақстандық
экспортерлер отандық өнімдерді сыртқа шығара отырып шетел
валютасын алады.
Сəйкесінше, осы факторларды есепке ала отырып, тіркелген
айырбас бағамы тек

жүктеу 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 283 284 285 286 287 288 289 290 ... 325