Оқулық Алматы, 012 Əож 330 (075. 8) Кбж

жүктеу 1,31 Mb.

Pdf просмотр

бет	124/325
Дата	29.10.2022
өлшемі	1,31 Mb.
	#39897
түрі	Оқулық

1 ... 120 121 122 123 124 125 126 127 ... 325

dogalov-makroekonomika

қайта сатып
алу келісімі (РЕПО)
нысанында жүргізіледі. Оның жүргізілуі нің
мəні, яғни Ұлттық банк бағалы қағаздарды белгіленген уақыты
біткеннен кейін аса жоғары бағамен міндетті түрде қайтара сатып
алу жағдайында сатады.
Ақша-несие саясатының енжар жəне белсенді деген түр ле рін
бөліп көрсетуге болады.
Енжар ақша-несие саясаты
– бұл мемлекеттің бюджет-са-
лық саясатын жүзеге асыруынан туындаған ақша параметр лерін
өзгерту.
Белсенді ақша-несие саясаты
– бұл алға қойылған мақ-
саттарға жету үшін мемлекеттің ақша-несие саясатының ерекше
құралдарының көмегімен ақша нарығына əсер етуі.
Ақша-несие саясатының негізгі екі типі ажыратылады:
ынта-
ландырушы
жəне
шектеуші.
Ынталандырушы ақша-несие саясаты
(несиелік экспан-
сия) – бұл ақша ұсынысын арттыру жəне ақшаның бағасын (па-
йыз мөлшерлемесін) төмендету жолымен елдегі экономикалық
белсенділікті көтеру мақсатында жүргізілетін саясат.
Шектеуші ақша-несие саясаты
(несиелік рестрикция) –
экономиканың инфляциялық өсуін тежеуге, ақша ұсынысының
көлемін қысқартуға жəне ақшаның бағасын өсіруге бағытталған
саясат.
Экономиканың циклдік ауытқулары мен толқуларын жұм-
сарту жəне қалпына келтіру мақсатында Ұлттық банк ынталан-
дырушы немесе шектеуші ақша-несие саясатын жүргізу бары-
сында өз қарамағында жоғарыда аталып өткен құралдар кешенін
қолданады.
Өндірістің құлдыруы мен жұмыссыздықтың өсуі жағдайында
Ұлттық банк «жұмсақ» ынталандырушы саясатты жүргізеді,
мұны басқаша,
«арзан ақшалар» саясаты
деп атайды. Бұл сая-
сат мынадай іс-шаралар арқылы жүргізіледі:

173
• есептік мөлшерлемені (қайта қаржыландыру мөлшерле-
месін) төмендету;
• міндетті резервтер нормасын төмендету;
• халықтан жəне коммерциялық банктерден бағалы қағаздар-
ды (қысқа мерзімдік мемлекеттік облигацияларды) сатып алу.
Осындай шараларды атқарудың нəтижесінде коммерция лық
банктердің артық резервтері көбейеді, олардың несиелік мүм-
кіндіктері кеңейеді, жалпы алғанда елде ақша ұсынысы өседі.
Ақша ұсынысының өсуі пайыз мөлшерлемесін төмендетеді, ал
соңында инвестициялардың өсуі орын алып, ұлттық өндірістің
көлемі артады.
Экономиканың қызып кетуі жағдайында, яғни экономика
артық шығындар мен инфляцияға тап болғанда Ұлттық банк
«қатаң» ақша-несие саясатын іске асырады, мұны басқаша,

жүктеу 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 120 121 122 123 124 125 126 127 ... 325