sf (k) = (n + δ + g) k.
12.4-сурет.
Солоу үлгісіндегі экономикалық өсу жəне
технологиялық прогресс
Сонымен, Солоудың үлгісінде технологиялық прогресс эконо-
микалық өсудің экзогенді факторы ретінде ұзақ мерзімде жан ба-
сына шаққандағы шығарылым көлемін ұлғайтады.
Сөйтіп, Роберт Солоу экономикалық өсу теориясына сүбелі үлес
қосқаны үшін 1987 жылы Нобель сыйлығының иегері атанды.
Экономикалық өсудің тарихи-əлеуметтік теориялары.
Американ ғалымы жəне социологы Уолт Ростоу, өткен
299
ғасырдың 60-жылдары жасаған
«экономикалық өсудің стадия-
лары»
атты концепцияның авторы, өзінің осы теориясында қоғам-
ның экономикалық өсу тарихын бес фазаға бөледі:
1)
дəстүрлі (таптық) қоғам
– бұған қол еңбегін қолдану,
экономиканың негізі ретіндегі ауыл шаруашылығының дамуы,
төменгі еңбек өнімділігі, техникалық-экономикалық өзгерістердің
баяу қарқыны сияқты белгілер тəн;
2)
қоғамның алға жылжуы үшін экономикалық жағдайлар
жасау кезеңі
– мұнда қоғамның алға жылжуы үшін басты қоз-
ғаушы күштер ретінде ғылымның, нарықтық қатынастар мен
ер кін бəсекелестіктің дамуы, халық шаруашылығында капитал-
дың жинақталуы мен капитал салымдарының өсуі деген фактор-
лар қарастырылады;
3)
қоғамның алға жылжуы немесе өнеркəсіптік төңкеріс
кезеңі
– мұнда ҒТП-нің жетістіктерін пайдалануға мүмкіндік
туады, даму үшін үкімет институттарының жəне əдет-ғұрыптар-
дың жасайтын кедергілері жойылады, өнеркəсіптің жекелеген
салалары тез қарқынмен дамиды, қол еңбегі машиналы еңбекке
ауысады;
4)
қоғамның кемелдену кезеңі
– мұнда экономикалық дамудың
қарқыны өседі, өндіріс көлемінің өсуі халық санының өсуінен ар-
тады, адамдардың тұрмыс жағдайы өсе түседі, нəтижесінде халық
шаруашылығының барлық салаларында жылдам əрі тұрақты
даму үрдістеріне қол жеткізіледі;
5)
қоғамның жаппай тұтынуының жоғарғы деңгейін қам-
тамасыз ететін кезең
– мұнда өндіріс көлеміне шектелген ре-
сурстар кедергі келтіреді мəселе жойылады, керісінше, сұраныс
пен экология тарапынан шектелудің туа бастауы өсе түседі, ұзақ
мерзімде пайдаланылатын тауарлар мен қызметтердің маңызы
күшейе түседі. Бірақ Ростоу 70-жылдары өзінің концепциясын
алтыншы кезеңмен толықтырды, яғни бұл кезеңде қоғам адам-
зат үшін өмір сүрудің аса қолайлы жəне сапалы жағдайларын
жасаудың жаңа жолдарын іздеумен айналысады. Сондықтан да
ғалымның көрсеткен қосымша алтыншы кезеңін –
қоғамның
сапалы өмір сүруі үшін жаңа жолдарды іздестіру кезеңі
деп
атайды.
|