Оқулық / К. Б. Байболов, Т. Қ. Құлажанов, Н. Б. Батырбаева

132 
 
Астық  кептіргіштердің  жалпы  қуаты  мөлшерлі  көлемді  есепті  мерзімде 
кептіріп, астықтың сапа көрсеткіштерін өзгертпеу, мүмкін болса жақсарту. 
Астық  кептіргіштердің  қажетті  қуатын  есептеуде  кептірілетін  астықты 
планды тоннаға К
пт
 айналдыру коэффициентін ескереді: 
Дымқыл және ылғалды астық регион үшін      К
пт
 ..... 1,25 
Ылғалы орта                                                        К
пт
 ..... 0,5 
Құрғақ регион үшін                                           К
пт
 ..... 0,3 
Дақыл түріне байланысты тәулік бойы кептірілетін астық массасын есептеу 
формуласы: 
-шашақты дақылдар, жүгері дәні және күнбағыс үшін 
 
∑ 𝑄зс =  
 0,8
Пр
(
А1 Кпт1
Кс1 Кр1 
+
 А2 Кпт2
Кс2 Кр2
+ ⋯
 Ап Кптп
Ксп Крп
)
𝑛
1
                               (4.1) 
 
-күріш дәні үшін 
 
∑ 𝑄зс =  
 0,8 Кс
Кс1Пр
(
А1 Кпт1
Кп 
+
 А2 Кпт2
Кп
+ ⋯
 Ап Кптп
Кп
)
𝑛
1
                            (4.2) 
 
мұндағы: ΣQс – кептіргіштің қажетті қуаты, пл.т/тәу; 
А
1
, А
2
, А
п
 – ылғалы түрлі партияның мөлшері (анықтамада); 
Кс – астықтың тәуліктік бірқалыпсыз түсу коэффициенті; 
Кпт, Кпт
2 
– физикалық тоннаны планды тоннаға айналдыру; 
 
Астықтың алғашқы ылғалы: шашақты дақылдар үшін кесте 3.1.3-тен алады, 
күріш және жүгері дәні -  22 %, қалған дақылдар үшін - 35 %. 
Азық-түлік  дақылдары  үшін  кептіруден  кейінгі  ылғал  %:  шашақты-13,5, 
күріш дәні 14-15,5 және ұзақ сақтауда 13-14, жүгері дәні 14. 
Кн  -  кептірілетін  астықтың  бағытты  қолдануы  бойынша  кептіргіштің 
қуатының  өзгеру  коэффициенті.  Тұқымдық,  сыра  өндіруге  қолданатын  арпа, 
кондитер, крахмал және сірне өндірістеріне арналған дақылдар үшін - 0,5, қайта 
өңдеуге арналған дақылдар - 1,0. 
Кс
1
,  Кс
2
,...,  Кс
п 
–  кептіруге  бағытталған  дақылдар  түріне  байланысты 
кептіргіштер қуатының өзгеруін ескеретін коэффициенттер: 
бидай, сұлы, арпа – 1,0; 
қара бидай – 1,1; 
қарақұмық – 1,25; 
күнбағыс –    0,5; 
тары –             0,8; 
жүгері –          0,65; 
ас бұршағы –0,5; 
күріш –            0,4. 
Пр – дайындау кезеңі. 

133 
 
Кептіргіштің  типін  және  санын  анықтауда  тәуліктік  кептірілетін  ірі  және 
майда партия көлемін анықтап, кептіргіштің қуатын есептейді: 
негізгі партия үшін 
 
ΣQзс.о = 0,01 ΣQзс ϕ, пл.т/тәу                                            (4.3) 
майда партия үшін 
 
ΣQзс.м = 0,01 ΣQзс (100-ϕ), пл.т/тәу                                 (4.4) 
 
мүндағы:  ΣQзс.м – тәулік бойы қажетті кептіргіштің қуаты, пл.т/тәу; 
ΣQзс.о – негізгі партияны кептіруге арналған қуат, пл.т/тәу; 
ϕ – негізгі партияның көлемі, % ; 
Бір партияны кептіруге қажет кептіргіш қуатын есептеу формуласы: 
 
негізгі партия үшін 
Qзс.о =
 ΣQзс.о
𝑚о
  , пл.т/тәу                                                        (4.5) 
 
майда партия үшін 
Qзс.м =
 ΣQзс.м
(𝑚1 𝑚о) Кн1
  , пл.т/тәу                                             (4.6) 
 
мұндағы: 
𝑚о –
 дайындау кезеңінде түсетін астықтың негізгі партиясы, (кесте 1) 
m
1
m
0
 – дайындау кезеңінде түсетін майда партия саны, (кесте 1)  
Кн
1
 – тәулік бойы түсетін түрлі астықтың бірқалыпсыз коэффициенті  
(кесте 1). 
Qзс.о  және  Qзс.м  мәндері  бойынша  номенкулатурасына  лайықты 
кептіргіштерді таңдайды. Қажетті кептіргіш санын есептеу формуласы: 
негізгі партия үшін 
Nз.о =  
ΣQз.с.о
20,5 Qзс.п.о Кtз
 , дана                                               (4.7) 
 
майда партия үшін 
Nз.м =  
ΣQз.с.м
20,5 Qзс.п.м Кtз
 , дана                                              (4.8) 
 
мұндағы: Q з.с.п.о және Q з.с.п.м – кептіргіштердің құжатты қуаты; 
Кtз  –  кептіргіштерді  қайта  қосуда  қуатының  өзгеруін  ескеретін 
коэффициент (кесте 2) 
 
Кесте 2 
  Қайталап қосу саны «П» 
Кептіргіштердің түрі 
шахталы  
рецеркуляциялық 
1-ге дейін                                                       
1 
 
2 
0,9 
0,85 
3 
0,8 
0,7 
 

134 
 
Қайтып қосу «П» санын есептеу формуласы: 
негізгі партия үшін 
По =  
20,5  Qз.с.п.о
Qз.с..о 
                                                       (4.9) 
 
майда партиялар үшін 
Пз =  
20,5  Qз.с.п.м
Qз.с..м
                                                       (4.10) 
 
Өндірістік, базистік, порттық элеваторлардың кептіргіш қондырғыларының 
қуатын бизнес жоспар  нәтижесімен таңдайды. 
Кептіргіштер  үсті  және  асты  оперативтік  силостар  сиымдылығы 
қондырғының 8 сағат жұмысын қамтамасыз етуі қажет. 
Астық  кептіргіштің  қажетті  жалпы  сағаттық  қуатын  анықтайтын  орташа 
ұсынылған формула: 
𝐺
общ
=
0, 75 
хА
Кпт
Прх
 20,5
 
пл
.
тонна
,
 
 
мұндағы: А – жыл бойы түсетін астық мөлшері; 
К
п т
 – планды тоннаға көшіру коэффициенті; 
П
р
 – есепті дайындау периоды; 
20,5 – кептіргіштің тәуліктік жұмыс сағаты. 
 
Астық  кептіргіштің  қуатын  анықтау  үшін  элеватор  арқылы  жыл  бойы 
түсетін  астық  мөлшерін  білу  қажет  (пункте  астықты  жайғастыру  жоспары 
бойынша және шалғайдағы пунктерден түсетін астық мөлшерін ескермейді).  
Қуаты  жоғары  кептіргіштерді  элеватордың  жұмыс  мұнарасы  жанына 
жобалайды.  Ылғал  астық  үстіңгі  галереямен,  ал  құрғақ  (кепкен)  астықты 
астыңғы галерея және нория  арқылы жұмыс мұнарасына (өлшеу және тазалау 
үшін) немесе силостарға береді. 
Қарқынды  астық  түсетін  мезгілдерде  және  темір  жолға  жіберуде 
элеватордың тоқтаусыз жұмысын қамтамасыз ету мақсатымен кептіргіш маңына 
ылғал және кепкен астыққа арнап нория және транспортер жобалайды.  
Элеватор мұнарасы жанына, ылғалы орташа астыққа арналған,  опертивті 
силостарды  жобалайды. 
Қуаты  шамалы  (8  т/сағ  дейін)  кептіргіштерді  қоймалар    ортасына 
жобалайды, астықты беретін және қабылдайтын нориялар үстіңгі және астыңғы 
галереялармен байланысуы қажет. 
Жеке  орнатылған  кептіргіштер  үшін  таразы  және  желді–  електі 
сепаратормен жабдықталған жұмыс мұнарасы қарастырылуы керек. 
Жобалау барысында техника және өрт қауіпсіздігі ескерілуі керек.  
Әдетте  ошақ  қондырғысын  кептіргішке  жақын,  ал  кептіргіш  жұмыс 
мұнарасы жанына жобалайды. 

жүктеу 4,28 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: