Оқу сауаттылығЫ

жүктеу 3,95 Mb.

Pdf просмотр

бет	163/515
Дата	10.11.2022
өлшемі	3,95 Mb.
	#40105

1 ... 159 160 161 162 163 164 165 166 ... 515

oqw-sawattylyq-100-nusqa

ОҚУ САУАТТЫЛЫҒЫ https://vk.com/mega_education

31-НҰСҚА
Айнабұлақ! Мыңбұлақ! Өмірге тұңғыш келгенімде дүниеде теңдесі жоқ нәрлі
суымен мені шомылдырған, мені жуындырған бұлақ. Мен алғаш суын ішкен, мені
әлдилеп сүйген, маған сенген, туған жерім Мыңбұлақ... Біз де сүйек, еттен
жаралған жанбыз. Біздің жанымызды тебіренте соққан жүрек болаттан құралған
емес, бірақ біздің жүрек – отты жүрек. Оның оты болатты ерітіп, жаңқадай
жандыратын от. Біздің жүрегімізде қауіп-қатерді көтеріп, өлімді жеңетін бір жарық
– ана сүтін ақтап, туған елді, Отанымызды сүю сезімі. Бізде ер атасы – махаббат,
өмір тасы – халық, ел намысы – ер қолында. Біз намысты елдің ұлымыз. Жеңілмес
күшіміз сонда.
1. Мәтінде «жаңқадай жандыратын от» дегені не?
A)Айнабұлақ
B)Мыңбұлақ
C)Махаббат
D)Намыс
E)Жүрек
2. Берілген мақалдардың қайсысы мәтіннің түйінін ашып тұр?
A)Туған елдей ел болмас, туған жердей жер болмас
B)Ерлік пен еңбек – егіз
C)Ерлік тәрбиеден туады
D)Талапты ерге нұр жауар
E)Атадан ұл туса игі, ата жолын қуса игі
Арқар – қой тұқымдасына жататын жануар. Өзінің денесі сымбатты, биіктігі
125 сантиметрге, салмағы 200 килограмға дейін жетеді. Жазда арқасы мен бүйірі
қоңыр, бауыр жағы ақшыл түсті келеді. Еркегінде де, ұрғашысында да мүйіз
болады. Құлжасының мүйізі ірі, бұралып иілген, айшықты, аналығынікі нәзік, өте
қысқа, бозғылт қоңыр түсті болады. Мүйізіндегі сақинаға қарап жасын анықтайды.
Арқар негізінен Орта және Орталық Азияның тауларын, Азияның
оңтүстігіндегі тауларды мекендейді. Арқар – биік тауларда тіршілік етуге бейім,
аязға өте төзімді жануар.

ОҚУ САУАТТЫЛЫҒЫ
https://vk.com/mega_education

170
Арқар көбінесе үйір-үйірімен жүреді. Көбіне, көгалды шоқылардың
арасындағы далалы өңірде жайылады. Қыста салқын түссе, таудың етегіне, көктем
мен жазда таудың субальпілік белдеуіне қарай аударылады. Бұл мезгілде олар 10-
15-тен топтанып жүреді. Тек жазда көбею кезінде бөліне бастайды, көбіне егіз
туады. Арқарлардың басты жауы – қасқыр мен барыс.
Арқар дәмді ет, сапалы тері беретін аң болып саналады. Алайда саны жылдан-
жылға азайып барады. Сондықтан қазір оны аулауға тыйым салынған. Қазақстан
Ғылым академиясының бір топ ғалымдары арқарды меринос қойымен
будандастыру арқылы қазақтың асыл тұқымды арқар-меринос қойын шығарды.
3. Неліктен арқарды аулауға тыйым салынған?
A)Мүйізі үлкен болғандықтан
B)Суыққа төзімді болғандықтан
C)Саны жылдан-жылға азайып бара жатқандықтан
D)Меринос қойымен будандастыратындықтан
E)Егіз төл беретіндіктен
4. Қазақстан ғалымдары қандай ғылыми жаңалық ашты?
A)Арқардың тіршілік ету ортасын айқындады
B)Арқардан төрт түлік түрін шығарды
C)Арқар терісінің сапалылығын дәлелдеді
D)Арқардың төлдеу ерекшелігін көрсетті
E)Арқардың мүйізіне қарап жасын анықтады
5. Арқар қандай жерлерді мекендейді?
A)Шөлейт жерлерді
B)Құмдауыт ойпаттарды
C)Жазық даланы
D)Егіс алқаптарын
E)Тау бөктерлерін
6. Арқардың негізгі жауы нелер?
A)Қос аяқтылар.
B)Үй жануарлары.
C)Шөп қоректілер.
D)Ет қоректілер.
E)Сүт қоректілер.
1. Балаға ат қоюдың қаншалықты маңызды екеніне мән бермейтіндер көп. Сол
себепті де, әдемі естілетініне қызығып, көбінесе мағынасыз аттарды қоя салады.
2. Бір қызығы, сәбидің қай мезгілде, қай айда дүниеге келгендігі де оның
мінезінің қалыптасуына ықпал ететін көрінеді. Деректерге сүйенсек, қыста ынталы,
талапты балалар дүниеге келеді. Кілең жуан дыбыстардан тұратын қатқыл есімнің
қойылуы олардың осы қасиетін одан әрі ұштап, дамыта түседі. Желтоқсанда туған
балалар тік мінезді, өте өктем, ал қаңтар мен ақпанда туған балалар байсалдырақ
болады. «Бірақ қыста туған сәбилер есейгенде өздерінің қырсықтығының кесірінен
ешкіммен сыйыса алмай қиналады. Олар әрдайым елдің алдында болғысы келеді.
Егер сіз оның табиғат берген қатал мінезін жұмсартқыңыз келсе, жұмсақ есім
таңдаңыз» дейді экстрасенс Заман Сыпатаев.

жүктеу 3,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 159 160 161 162 163 164 165 166 ... 515