Оқу жұмыс бағдарламасының Нысан

     Оқу жұмыс бағдарламасының                                                                                                   Нысан

                  титул парағы                                                                                                        ПМУ ҰС Н 7.18.3/30

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министірлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Машина жасау және стандарттау кафедрасы

050712 – Машина жасау мамандығының студенттерге арналған

«Машина жасау технологиясының негіздері» пәні бойынша

ОҚУ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ

Павлодар

         Мамандық бойынша

 

                                                                                                            Нысан          элективтік

пәндер каталогы 

                             ПМУ ҰС Н 7.18.3/34

    негізінде әзірленген пәннің

   оқу  жұмыс бағдарламасын 

             бекіту парағы                                                                                                                                                            

                                                 

                                                                       БЕКІТЕМІН

                                                                 ОЖ жөніндегі 

проректоры

_______________Н.Э. Пфейфер

                                                                       

«___»_____________20__ж                                     

Құрастырушы:  аға оқытушы___________ Каржубаева Р.О.

Машина жасау және стандарттау кафедрасы

050712 – Машина жасау мамандығының студенттерге арналған

«Машина жасау технологиясының негіздері»  пәні бойынша 

ОҚУ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ

Жұмыс   бағдарлама   050712   –   Машина   жасау   мамандығының

жұмыс   оқу   жоспары   негізінде   С.   Торайғыров   атындағы   ПМУ

Ғылыми   кеңесінде   бекітілген   «____»   _________20__ж.,     хаттама

№_____ жасалған

Кафедра отырысында ұсынылды  «___»_________________20___ж. ,

Хаттама №_____ 

Кафедра меңгерушісі______________ Шумейко И.А.

                           

Металлургия,   машина   жасау   және   көлік   факультеттің

әдістемелік кеңесімен мақұлданған «_____»______________20__ж.,

хаттама №____

ОӘК торағасы_________________ Ахметов Ж.Е.

КЕЛІСІЛДІ

Факультет деканы _______________ Тоқтағанов Т.Т. 

«___»__________20__ж.

      

ЖжӘҚБ МАҚҰЛДАНДЫ 

ЖжӘҚБ бастығы_________________Варакута А.А.  

«___»_________20__ж.

Университет оқу-әдістемелік кенесімен құпталды

«____»____________20___ж., хаттама №____

1 Пәннің мақсаты мен міндеті

1.1 Пәнді оқыту мақсаты

Машина   жасау   технологиясының   негіздері   пәннің   оқыту

мақсаты   –   машина   жасау   кезінде   пайдаланатың   негізгі

заңдылықтар   тұралы   білім   алу.     Мамандыққа   байланысты

тәжірибелік   мәселерді   өзбетімен   шешу   үшін,   тәлімгерлерді

қолдану дағдысы мен іскерлігіне ұйрету.

1.2 Пәнді оқыту міндеті

– технологиялық үрдістің кұрамың оқып білу;

– тетіктердің дәлдік және сапа көрсеткіштерің оқып білу;

– дайндаманы тандау және әдіптін есептеу әдістерің оқып

білу;

–  механикалық   өндеудің   технологиялык   үрдістерін

жобалаудағы негізгі кезендері;

– сыртқы және ішкі беттерді өндеу әдістерің оқып білу;

–  тәжірибелік мәселерді шешу үшін теоретикалық білімді

пайдалануға дағдысы мен іскерлігің ұйымдастыру;

–  анықтамалы   және   оқулық   әдебиеттерді   пайналану

өнерін ігеру.

Пәннің оку нәтижесінде тәлімгер істей білу қажет:

–

технологиялық үрдістерді жобалау;

–

керекті дәлдіғі мен сапасына жеткізу тәсілдерің тандау;

–

кескіш, және өлшеу аспаптар мен жабдықтарды тандау;

–

ғылым   жаңа   жетістіктерің   пайдалану   және   өндірістік

тәжірибесін талдап қорыту.

2   Пререквизиттер:    пәнді   оқу   ұшін   қажетті   пәндердің

тізімі

Машина   жасау   технологиясының   негіздері   пәннді   оқыту

үшін,   алдын   ала   тәлімгерлер   келесі   жалпы   инженерлік

пәндерді окып білу кажет:

– өзараауыстырымдық негіздері;

– конструкциялау негіздері және машина бөлшектері;

– материалдар кедергісі;

– конструкциялық материалдар және термиялық өңдеу;

– кесу теориясы;

– металл кескіш станоктар. 

3 Постреквизиттер

- Машина шығару технологиясы;

- Өндірістік технологиялық дайындау;

- Дипломдық жобалауға дайындық.

4  Пәннің мазмуны

4.1 Пәннің тақырыптың жоспары 

 

№

п/

п

Тақырыптардың атауы

Сағаттардың көлемі

Дәр Тәжі

р

Зерт

СӨЖ

1

2

3

4

5

6

1 Кіріспе.

 

Машина

 

жасау

технологияның дамыту бағыттары

2

5

2 Жалпы   ұғымдар   анықтамалар   және

терминологиялары

2

5

3 Механикалық өңдеулердің дәлдігі

2

2

5

4 Тетіктердің беттерінің сапасы

2

5

5 Машина   жасаудағы   базалар   және

базалаудың әдістері

2

2

5

6 Дайындаманың   жасау   тәсілін   және

тұрін тандау

2

5

7 Механикалық өңдеуге кететін әдіптер

2

2

10

8 Тетіктердің

 

конструкциясының

технологиялылығы

2

1,5

10

9 Машина   тетіктерің   өңдеуге

технологиялық үрдістерді жобалау

2

5

10 Механиқалық

 

өңдеудегі

операцияларды құру

2

3,5

10

11 Технологиялық құжаттама

2

5

12

С

ыр

тқ

ы 

ци

ли

нд

рлі

бе

тте

рді

өң

де

у 

әді

сте

рі 

(бі

лік

2

5

те

р)

13 Білік тетіктерді механикалық өндеу 

технологиясы

2

2

5

14 Ішкі цилиндрлі беттерді өңдеу 

әдістері (тесіктер)

2

5

15 Төлке тетіктерді механикалық өндеу 

технологиясы

2

2

5

Барлығы

30

7,5

7,5

90

4.2 Теоретикалық курсының мазмұны

1   тақырып.   Кіріспе.   Техникалық   прогресті   дамытудағы   машина

жасаудың орны. Машина жасау пәнінің негізгі мәні  және өркендеу бағыттары.

Ғылыми   зерттеулерін   дамыту   жұмыстары.   Қазақстан   Республикасының

индустриалды-инновациялық   даму   стратегиясы     2003-2015   ж.   Павлодар

облысында  машина жасау  өндірісінің маныздылыгы.  Қазіргі шығынсыз жаңа

технологиялардың   даму   болашағы.   Машина   жасау   саласында   ғылыми

техникалық жаңа жетістіктері.

2   тақырып.   Жалпы   ұғымдар   анықтамалар   және   терминологиялар.

Өндірістік   және   технологиялық   ұрдістер.   Технологиялық   ұрдістің   құрамы:

операция, ауысу, орнату, позиция, технологиялық әрекет, қосалқы әрекет, цикл,

такт.   Бұйым,   тетік,   торап,   комплект.   Машина   жасау   өндірісінің   типтері   СТ

14.004-83.   Жеке,   сериялы   және   жаппай   мол   шығаратың   өндірістер.   Бұйым,

шығару   бағдарлама.   Операцияны   бекіту   коэффициенті.   Өндірістер   типінің

салыстырмалы     техникалық   экономикалық   сипаттамасы.   Машина   жасау

өндірістің ұйымдастырылуына  қойылатың шарттар.

3   тақырып.   Механикалық   өңдеулердің   дәлдігі.   Өндеудің   дәлдігің

анықтайтың факторлар:

- өлшемінің дәлдігі СТ 25347-82, СТ СЭВ 145-75;

- пішінінің ауытқүлары;

- беттердің өзара орналасуының ауытқұлары;

- беттердің кедір-бұдырлығы;

Өндеудің дәлдігіне әсерін тигізу факторлар:

- станоктың дәлсіздігі және тозылуы;

- кескіш аспап өлшемінің тозуы;

- кесу кушінің әсері;

- технологиялық жүйедегі серпімді деформациялар;

- жылулык деформациялары;

- станоктың баптауының ауыткуы;

- кесу режимдері;

- кескіш аспаптың материалы мен геометриясы;

- дайындаманың физико-механикалық касиеттері;

- майлау-салқындату сұйықтықтың сапасы;

- жұмыс кердің квалификациясы.

Механикалық өндеудің ауытқұлары: тұрақты жұйелік, тұрақсыз жұйелік,

кездейсоқ. Өлшемдер таралу заңдары: нормалды таралу заңы (Гаусс заңы), тең

бұйырлі   ұшбұрыш заңы (Симпсон заңы), эксцентриситет заңы (Релей заңы).

Нүктелі диаграмалар. Мумқын жарамсыздығың қисық сызық таралудың ауданы

бойынша анықтау. Өндеу дәлдігінің басқару. Станоқты   жөндеп кұйге келтіру.

Статикалық жөндеу әдісі. Сынама  дайындама арқылы жөндеу. Әмбебап өлшеу

аспаптар арқылы жөндеу. 

4   тақырып.   Тетіктердің   беттерінің   сапасы.   Беттер   сапасының

көрсеткіштері.   Беттер   сапасына   әсер   беретін   факторлары:   тығыздау,   қалдық

тартылыстар, кескіш аспаптардың тозуы, өндеу режимдері, әдіптің мәні тотқа

төзімділігі,   технология   жүйесінің   серпімді   қататдығы.     Беттер   саласының

көрсеткіштерін зерттеу тәсілдері. Тікелей бағалау ұшін оптикалық приборлар:

профилографтар,   профилометрлер,   индукциялық   профилометрлер,   микроскоп

МИС-11,   пневматикалық   аспаптар.   Кедір-бұдырлықты   эталондармен

салыстыру. Ұлгілер СТ 9378-75.

Тетіктердің   эксплуатациялық     қасиеттеріне   өнделген   беттер   сапаның

әсері. Тетіктердің қалыптасу сапасына технологиялық тәсілдер арқылы әсер ету.

Беріктеу   операциялары:   роликпен   таптау,   термиялық   және   химия-термиялық

өндеу.   Өндеу   әдісі   бойынша   беттердің   дәлдігі   мен   кедір-бұдырлығтың

байланыстылығы.

5   тақырып.   Машина   жасаудағы   базалар   және   базалаудың   әдістері.

Базалау   және   позициялық   байланыстар.   Призмалы   тетіктерді   кеністікте

бағыттау. Базалаудың негізгі схемалары. Призмалы, ұзын және қысқа цилиндрлі

дайындамаларды базалау. Алты нұктелердің ережесі.     Базалар тұралы ұгым.

Классификация   және   олардың   тағайындамасы.   Негізгі,   көмекші   атқару   және

бос беттер. Тағайындама бойынша бөліну – конструкторлық, технологиялық,

өлшемдіқ.   Еркінен   айыру   дәрежесі   бойынша   –   ұстап   тұратын,   бағытталған,

тіреу, қос бағытталған және кос тіреу. Конструкторлық безендіру бойынша –

жасырын және ашык. Сызбаларда СТ 21495-76 бойынша базаларды белгілеу.

Баптау   базалар.   Тексеру   технологиялық   базалар.   Жасанды   технологиялық

базалар. Базалар тандау. Қара жөну бойынша базалардың тағайындамасы. Қара

базаларға   койылатың   технологиялық   шарттар.   Базалардың   косарлану   (бірлік)

принципі. Базалардың  тұрақты  принципі. Кондырғыда  дайындаманы  базалау.

Дайындаманың   орнату   ауытқуын   есептеу.   Дайындамаларды   базалаудың

схемалары. Базалау ауытқуын аныктауға арналған схема. Базалау варианттары.

6   тақырып.     Дайындаманың   жасау   тәсілін   және   тұрін   таңдау.

Дайындаманың   тұрлері   прокат   поковкалар,   штамповкалар,   құймалар.   Інтақ

металургия.   Пластмасса,   ағаш,   резенке,   қағаз,   асбест,   тері,   текстиль   д.б.

материалдан жасалған дайындамалар. Пісірілген дайындамалар. Дайындаманы

алу тәсілдерінің қыскаша сипаттамасы. Дайындамаларға қойылатын шарттар.

Дайындамаларды тандау тәсіліне әсер беретін факторлар:

- материалдар қасиетінің сипаттамасы:

- конструктивтік пішіне, тетіктің өлшем дері, салмағы;

- шығару көлемі;

- өндеу ұшін әдіптің мәні;

- өлшемдердің дәлдігі. 

Дайындаманы   тандау   жүйелігі.   Дайындаманың   өзіндік   құның   технико-

экономикалық   салыстыру.   Тандап   алынған   вариантты   дәлелдеу.   Шығару

көлеміне және дайындау тәсіліне өзіндіқ құнының байланыстылығы.

7 тақырып.  Механикалық өңдеуге кететін әдіптер. Негізгі ұғымдар мен

анықтамалар.   Жалпы   әдіп.   Операциялық   әдіп.   Симметриялық   және

ассиметриялық әдіп. Операциялық әдіптің   құрамындағы элементері: Rz, T,  

,

. Әдінтің мәніне әсер беретің факторлар: 

- ақаулы қабаттың қалындығы;

- дайындаманы алу тәсілі мен тұрі;

- дайындаманың материалы;

- беттердің өзара орналуының ауытқулары;

- қондырғыдағы орнату қателігі;

- кедір-бұдырлығы.

Дайындаманың   өзіндіқ   құнына   әдіптің   әсері.   Металлөңдеудың

нәтижелігің  жоғартату   бағыттары   және  энергетикалық   енбекші, материалдық

ресурстарды ұнемдеу. Әдіптерді анықтау әдістері: тәжірибелі – статистикалық

және   есепті-аналитикалық.   Тәжірибелі   –   статистикалық   әдісі.   Әдістің   мәні.

Жеке   және   ұсак   –   сериялы   өндірісте   пайдалану.   Қолданылатың   нормативті

кестелер. Есепті-аналитикалық әдіс. Ірі –сериялы, жаппай мол өндірісте және

курделі, жауапты тетіктерді өңдеу кезінде   пайдалану. Әдіптің мәнің есептеу

ұшін     формулар.   Әдіпті   есептеу   жағдайлары   дайындаманы   алу     тәсіліне

байланысты. Сыртқы және ішкі беттердың әдіптеріне есеп жұгізу.  Дәлдік шегі

мен әдіптердің мәнің құймаларға және штамповкаларға тағайындау.

8   тақырып.   Тетіктердің   конструкциясының   технологиялылығы.

Технологиялылығы тұралы ұғым. Инженерлік шешім бойынша конструкторлық

және     технологиялық   жалғастырушылық.     Жөндеу,   өңдеу   эксплуатациялау

жағдайындағы   технологиялық   ұтымдылық   (рационалдык).   Өндірісті

технологиялық даярлаудың біртекті жұйесінде ӨТД (ЕСТПП) технологиялықты

қамтамасыз ететін жұмыстар. Негізгі терминдері, ұгымдары, анықтамалары. СТ

14.201-83, СТ 14205-83, СТ 18831-83.

Конструкцияның   технологиялылығын   бағалау   ережелер:   эскизды   жоба,

техникалық  жоба, жұмыс құжаттарды  құрастыру, тәжірибелі ұлгілерін жасау,

бағыт   сілтейтін   сериясың   шығару,   сериялы   немесе   жаппай   мол   өндірісіне

дайындау.   Бұйымның   конструкциясы   мен   технологиясының   өзаралығың

камтамасыз   ету.   Технологиялылыктың   тұрлері:   өндірістік,   эксплуатациялық

және жөндеулік. Технологиялылықтың бағалау тұрлері: сапалық және сандық

бағалау. Технологиялылықтың көрсеткіштері: негізгі және көмекші.

Негізгі көрсеткіштері: еңбек сыйымдылығы, өзіндік құны базалық бұйым

мен салыстырудағы еңбек сиымдылығының технологиялылық денгейі, өзіндік

құнының денгейі, материал сыйымдылығы, унификациялау.

Көмекші көрсеткіштері: конструкциялық элементтердің унификациялық

коэффициенті,   типтік   технологиялық   ұрдістердің   пайдалану   коэффициенті,

өңдеу   дәлдігінің  коэффициенті,  беттің   кедір  –  бұдырлығының  коэффициенті.

Технологиялылықтің шарттарына сәйкес болуына конструкторлық құжаттарға

технологиялық бақылау жұргізу. 

9   тақырып.   Машина   тетіктерің   өңдеу   технологиялық   ұрдістерің

жобалау.   Технологиялық   үрдістерді   жобалау   ұшін   бастапқы   мағлұматтар.

Жұмыс   сызбаларды   зерттеп   білу,   техникалық   шарттарды   талдау.   Өндірістік

шығару бағдарламасы және өндірістің тұрі.

Технологиялық үрдістерді жобалаудың бірізділігі:

- рационалды бірізділігің орнату;

- беттерді өңдеу әдістерің тандау;

- керекті дәлдігіне жеткізу тәсілің тандау;

- дайындамамың тұрін және алу тәсілін тандау;

- технологиялық және конструкторлық базаларды анықтау;

- жабдықтар мен құрал-саймандарды тандау;

- өлшеу аспаптарды тандау;

- кесу режимдері мен өңдеу уақыттарын есептеу.

Технологиялық ұрдістерді жобалаудың принциптері. Қара және таза жөну

операциялар. Базалы беттерді өңдеу. Алдымен өңдейтің беттер: 

- ен ұлкен әдіптері мен;

- дайындаманың қатандыгың төмен түсірмейтің металл алыну  беттер;

- металдың жасырын ақауларынан жарамсыздар туатын беттер.

Базалардың тұрақтылығы мен бірлігінің принциптерің сақтау. Базалардың

тандауын   далелдеу.   Дайын   тетіктің   сапасына   және   дәлдігіне   қойылған

техникалық шарттарды орындау. Технологиялық ұрдістерді классификациялау.

Жеке,   типті,   топтық   ұрдістер.   Технологиялық   классификаторы.   Жеке

технологиялық   ұрдістерді   жобалау.   Бірінші   операцияға   әрекеттерді   біріктіру.

Әмбебаб жабдықтар мен құрал-саймандарды пайдалану. Типті технологиялық

ұрдістерді   жобалау.   Стандарт   СТ   14303-73.   Тетіктерді   классификациялау:

кластар,   топтар,   типтер.   Технологиялық   урдістердің   типтеу   негізгі   –   жалпы

конструкциялық белгілері: пішіні, өлшемі, материалы өңдеу дәлдігі, беттердің

сапасы.   Жаппай   мол   және   ірі-сериялы   өндірісінде   пайдалану.   Типтік

ұрдістерінің  карталары. Топтық технологиялық ұрдістерді жобалау. СТ 14316-

75.   Топтық   өңдеудің   мәні.   Технологиялық   белгі   бойынша   дайындамаларды

топтау: өңдеу тұрі, жабдықтардың бірлігі. Комплексті тетікті жасау. Станокты

топтық реттеу сұлбесін құрастыру. Топтық құралдарың жобалау және дайындау.

Топтық   технологиялық   ұрдістердің   жобалау   кезендері.   Жеке   және   сериялық

өндірісінде   пайдалану.   Артықшылығы:   өнімділігің   жоғартату,   өндірістің

технологиялық   дайындау   мерзімің   азайту,   жаңа   өндірістерді   игеру,   өндіріс

циклдарың   азайту.   Жаппай   мол   өндірістердің   технологиялық   ұрдістерінің

ерекшіліктері.   Шоғырлау   және   дифференциация.   Өндірісті   ұздіксіз

ұйымдастыру. Шығару такті. Қара және таза операциялар. Автоматты линиялар

мен   агрегатты   станоктарды   қолдану.   Технологиялық     құрал-саймандарды

тандау. 

10 тақырып. Механикалық өңдеудегі операцияларды құру.

Технологиялық   операциялардың   құрамы.   Технологиялық   әрекеттерінің

қажеттік санын анықтау. Берілген дәлдікпен әдіптің мөлшерін есепке алу. Қара

және таза өңдеу. Техникалық талаптарға сәйкес нәзік өңдеу әдістерін тандау. Бір

әрекеттік және көп әрекеттік операциялар. Әрекеттерді қосарлану. Бірорынды

параллельды   және   бірізділік   өңдеу.   Көпорында   паралельды   және   бірізділік

өңдеу   схемалары.   Экономикалық   дәлдігіне   байланысты     анықтамалары

кестелерден өңдеу тұрін тандау. Өнімділік   және ұнемділік бойынша өңдеудін

бір неше тұрін салыстыру. Техникалық нормалауды жұргізіп болғаннаң кейін

технологиялық   операцияның   ақырғы   вариантың   тандау.   Өңдеу   операцияға

жұмсалған   ұақыттарды   есептеу.   Жабдықтарды,   құрал-саймандарды,   кескіш

және өлшеу аспаптарды тандау. Кесу режимдерің есептеу. Эскиз картасы мен

операциялық картасың дайындау.

11   тақырып.   Технологиялық   құжаттама.   Технологиялық   құжаттардың

бірлік жұйесі СТ 3.1109 - 82. Технологиялық құжаттардың жобалау, дайындау

және ұстай білу тәртібі. Өндірістің тұріне және технологиялық ұрдісіне қарай

құжаттардың   формаларын   таңдау.   Технологиялық   ұрдістің   маршруттық

баяндамасы. Тәжірибелік, жеке және ұсақ-сериялы өңдірісте қолдану.

Кесу   режимдері   мен   әрекеттерді   белгілеп   технологиялық   ұрдісің

операциялық   баяндау.   Жаппай   мол,   сериялы   өндірісінде   және   өте   құрделі

тетіктерді   өңдеу   кезінде   қолдану.   Технологиялық   құжаттардың   құрамы:

маршруттық картасы  (МК), эскиз картасы  (ЭК), технологиялық нұскау  (ТН),

комплекттылық   картасы   (КК),   құрал-саймандардың   ведомості   (КВ),

материалдар ведомості (ВМ), операциялық картасы (ОК), техникалық бақылау

картасы (ТБК).  

12   тақырып.   Сыртқы   беттерді   өңдеу   әдістері.   Өңдеу   әдісін   таңдау.

Токарлық өңдеу. Қара, таза нәзік жону. Өңдеудың жетісу дәлдігі және беттердің

сапасы фасонды өңдеу. Көпкескішті өңдеу. 

Біліктерді   ажарлау.   Ажарлау   әдістері:   бойлық   беріліспен,   көлденен

беріліспен, терендік беріліспен. Сыртқы центрсіз ажарлау: бойлык беріліспен,

кірекесу әдісімен, тірекке дейін.  Бұранда кесу. Бұранда кескіштер. Бұранданы

фрезерлеу. Дискалы және таракша фрезалар. Домалату арқылы. Дәлдік дәрежесі

жетістіктері және кемшіліктері. Шлицті біліктерді өңдеу. Сапасын аңықтауші

параметрлері.   Шлицті   өңдеу   әдістері:   фрезерлеу,   жөнғылау,     тарта   жону,

домалату.   Кілтек   ойыктарды   саусақты   және   табанша   фрезалармен   өңдеу.

Призма   және   центр   арқылы   базалау.   Колданылатың   құрал-саймандар   мен

жабдықтар.   Кілтек   ойыктардың   орналастыру   дәлдігің     бақылау.   Біліктердің

нәзік өңдеу тұрлері: жылтырату, жануыштану, аса ажарлық.  Қысыммен өңдеу:

тегіс роликтармен домалату, бұрлеу, тойтару.  Іңтағы сорғалауышты бұрлеу.

13   тақырып.   Білік   тетіктерді   механикалық   өндеу   технологиясы.   Білік

тетіктердің қызметтік тағайындамасың зерттеу. Техникалық талаптарды талдау.

Дайындамаларды  алу  тәсілдері:  прокат,  таптау,  штамптау,   ротациялдық   қысу.

Базаларды   тандау.   Базалардың   тұрактылық   принципі.   Орнату   қателігі   және

кеністік ауыткуы.

Центрлі тесіктердің тұрлері. Токарлы, бұрғылау және фрезерлеу-центрлі

станоктарында   центрлі   тесіктерді   өңдеу.   Қосымша   тіректерді   қолданылу:

жылжымалы   және   жылжымайтың   люнеттер.   Колданылатың   қондырғылар:

центрлер, цангалы және жұдырыкшалы  патрондар, жетекші құрылғы. Сатылы

біліктерді   механикалық   өңдеу   операцияларының   бірізділігі:   базалық   беттерді

даярлау,   қара   және   таза   жону,   ажарлау,   шлицті   беттерді   фрезерлеу,   кілтек

ойыктарды   фрезерлеу,   бұранда   кесу,   термиялық   өңдеу,   центрлі   тесіктерді

ажарлау,   ен   ақырғы   ажарлау,   бақылау.   Прецезионды   біліктердің   өңдеу

ерекшіліктері. Жоғары дәлдікті   жабдықтардың пайдалуымен және термиялық

өңдеу арқылы дәлдігің камтамасыз ету. Салмақты біліктерді өңдеу. Түзету және

тенгеру. Белгілеу. Термиялық өңдеу. Бақылау. 

14   тақырып.   Ішкі   цилиндрлі   беттерді   өңдеу.   Тесіктердің   тұрлері   мен

өңдеу әдістері. Тегіс, сатылы, конусты, фасонды, профильды, терең. Тесіктерге

койылатың талаптар. Өңдеу әдісін тандау. Тесіктерді бұрғылау. Колданылатың

жабдықтар, кескіш аспаптар. Зенкерлеу, ұнғылау. Беттің кедір-бұдырлығы, жету

дәлдігі.  Терен тесіктерді бұрғылау.  Өңдеу  тәсілі: азғантай  беріліс, алдың ала

центрлеу,   кондукторлық   төлкелерды   қолданылу,   дайындама   айналу   кезінде

бұрғылау.   Арнайы   бұрғылардың   конструкциялары:   зенбіреқты,   мылтықты,

қуысты.   Кенейту жону станоктардла өңдеу. Диаметрлік өлшемдерінің дәлдігі,

пішінің   ауытқуы,   перпендикулярсыздық,   біліктестіксіз.   Колдану   аспаптар:

кепейту   жонғыш   кескіштер,   оправкалар,   борштангалар.     Реттеу   схемалары.

Тесіктерді   ажарлау.   Дағдылы   және   планетарлық.   Қолдану.   Өңдеу   схемалары.

Центрсіз   ажарлау.   Шенбер   тасты   тандау.   Тарта   жону.   Өңдеу   схемалары:

профильды,   генераторды   прогрессивті.   Буранда   кесу.   Тәсілдері   мен   кескіш

аспаптар.   Тесіктерді.   Нәзік   өңдеу   тұрлері:   нәзік   кенейту   жону,   жануыштану,

ысқылау. Қысыммен өңдеу: шариктармен калибрлеу, қыртыс жазу (дорнование),

тойтару, жаю. 

15 тақырып. Төлке тетік тұрлерің өңдеу технологиясы.

Төлке   тетіктердің   конструкторлық   әр   тұрлігі.   Техникалық   талаптар.

Материалы: болат, шойын, жез, қола, пластмассалар. Дайындаманың тұрлері:

прокат,   құйма,   ұнтақ   металлургия.   Арнайы   технологиялық   мақсатысыртқы

беттер мен ішкі беттердің центрлестігің камтамасыз ету. Жетісу тәсілдері: бір

орнату арқылы, сырткы беттерді базалау ішкі беттерді базалау. Базалау. Кеністік

ауыткулары:   бір   жердің   кисықтығы,   бұрғының   осьтіксіздігі   эксцентрсыздың.

Шыбықтан   жасау   технологиясы.   Револьверлы   токарлау   станоғында   төлкенің

өңдеу схемасы. Фланецтерді өңдеу технологиялық ұрдістер. Негізгі базаларды

тандау.   Дәлдігің   камтамасыз   ету.   Бекіту   тесіктерді   өңдеу.   Колданылатың

жабдықтар, құрал-саймандар. 

4.3 Зертханалық сабақтардың мазмұны

Аспан,   құрал   –   сайман,   жабдықтарды   пайдалану   ұшін

практикалық   дағдысы   мен   іскерлігіне   ұйрену   және

теоретикалық   білімің   эксперимент   арқылы   далелдеу   ұшін

зертханалық жұмыстар орындалады.

1 зертханалық жұмыс (3 тақырып) −  Дәлдікті анықтаудың

тәжірибелі   –   статистикалық   тәсіл.   Мазмұны:   ыстық-илемдеу

дайындаманы   тоқарлы   өндеуден   кейін   бұкіл   тетіктердің   бір

өлшемі   тексерінімді.   Сонан   сон,   алынған   өлшемдерге

математикалық   статистика   арқылы   талдау   жүргізіледі   және

тетіктің жарамдыдығы тұралы қорытынды беріледі.

2 зертханалық жұмыс (5 тақырып)  −  Білікті призма және

жазықтыққа   орнықтандыру   схемасың   тандау.     Мазмұны:   әр

тұрлі   орнықтандыру   схемаларды   пайдаланып   жон   ғылау

операциядан   кейін   алынған   өлшемдерге   талдау   жүргізілеу,

орнық   тандырудың   ауытқұларың   есептеу   және   қорытынды

жасау.

3   зертханалық   жұмыс   (10   тақырып)  −  Кілтекті   ойықты

жасау   ұшін   жонғылау   станогің   баптау.   Мазмұны:   бастанқы

мәліметтер   бойынша   кілтекті   ойықты   өңдеу   операциясы

құрастырылады,   технологиялық   құжаттар,   кесу   режимдері

және   ұақыт   нормалары   есептеленеді.   Содан   кейін   станокты

баптап және реттеу керек.

4.4 Тәжірибелік сабақтардың мазмұны

Техникалық анықтамалық және ұсынылатың әдебиеттерді

қолдану дағдысы мен іскерлігіне ие болу және теоретиқалың

білімды бекіту ұшін тәжірибелік сабақтар жұргізіледі. Берілген

тапсырманы орындау кезінде, студенттер мамандық қызметіне

байланысты тәжірибелік мәселерді өзбетімен шешуге міндетті

болу керек.

1     тәжірибелік   жұмыс     (7   тақырып)  −  Әдіптің   мәнің

есептеу.

Мазмұны:   берілген   беттің   орындалған   өңдеу   жоспары

бойынша аралық әдіптің  мәнің есепті-аналитиқалық тәсілімен

анықтау.

2 тәжірибелік сабақ (8 тақырып) − Тетік конструкциясының

технологиялылыгын сандық бағалау.

Мазмұны: ең алдымен тетіктің конструктивтіқ пішіндеріне

талдау жасан технологиялылығына сапалық багалау беріледі,

осынан

 

кейін

 

еңбексыйымдылығың

 

есептеп

технологиялылығың сандық бағалау мен өткізіледі.

3   тәжірибелік   сабақ   (13   тақырып)  −  Сатылы   біліктің

технологиялық ұрдісін жобалау.

Мазмұны:   жобалаудың   алдында   тетіктің   жұмыс   сызбасы

және шығару бағдарламасы бойынша дайындаманың тұрі мен

базаларың тапдайды. Беттің керекті дәлдін, кедір-бұдырлығын

қамтамасыз ететін технологиялық әрекеттер анықталады және

тандан   алынған   жабдықтар,   кескіш   аспаптар,   құрал-

саймандарды пайдаланып өңдеу маршруты құрастырылады.

4   тәжірибелік   сабақ   (15   тақырып)  −  Төлке   тетігінің

технологиялық ұрдісін жобалау.

Мазмұны:   жобалаудың   алдында   төлке   тетіктің   жұмыс

сызбасы   және   шығару   бағдарламасы   арқылы   дайындаманың

тұрін, базаларың тандау керек. Беттің керекті дәлдігін, кедір-

бұдырлығын   қамтамасыз   ететін   технологиялық   әрекеттер

анықталады   және   тандап   алынған   жабдықтар,   кескіш

аспаптар,   кұрал-саймандары   пайдаланып   өңдеу   өңдеу

маршруты құрастырылады.

4.5 Студенттердің өздік жұмыстарының мазмұны

№

СӨЖ-дің түрі

Тапсыраты

н түрі

Бақылаудың

түрі

Сағат-

тардың

көлемі

1 Дәрістік

 

сабақтарға

дайындалуы

Сұрау

Сабақтарда 

жұмыс істеу

15

2 Зертханалық

 

жұмыс

тапсырмаларды

дайындау

Есеп

Сабаққа катынасу.

Зертханалық

жұмысқа есеп

беру.

3 Тәжірибелік

 

және

жұмыс   тапсырмаларды

дайындау

Жұмыс

дәптер

Сабақтарда 

жұмыс істеу

20

4 Қосымша   материалды

оқу

Реферат

Рефератты

қорғау

10

5 Бақылау   жұмыстарға

дайындалуы

МБ1, МБ2 

15

Барлығы:

90

Өзбетімен оқып білу  ұшін студенттерге ұсынылған тәкіріптар.

Тақырып 1. Машина жасау технологиясының даму жолдары. 

Ұсынылатын әдебиет: [ 5 ], 6 - 13 б. 

Тақырып 4. Бұйымның сапасың қамтамасыз ету жолдары. 

Ұсынылатын әдебиет: [ 5 ], 14 - 21 б. 

Тақырып 6. Прокаттау аспаптары мен жабдықтары. 

Ұсынылатын әдебиет: [ 6 ], 111 - 115 б. 

Тақырып 8. Технологиялылығын бағалаудың белгілері.

Ұсынылатын 

әдебиет: [ 6 ], 111 - 115 б. 

Тақырып  9. Техникалық шарттарды талдау.

Ұсынылатын әдебиет: [ 5 ], 194 - 196 б. 

Тақырып 11. Технологиялық құжаттарды тіркеу ұшін арнайы  бланктер 

(СТ 3.1404-86).

Ұсынылатын әдебиет: [ 5 ], 197 - 199 б. 

5 Қолданылатын әдебиеттердің тізімі

Негізгі әдебиет

1.

Стратегия индустриально-инновационного развития Республики Ка-

захстан на 2003–2015 годы.

2.

Т.   Мендебаев.   Машина   жасау   технологиясының   негіздері.   –

Алматы: Ана тілі, 2002. – 316 б.

3.

Орысша-қазақша   түсіндірме   сөздік:   Машина   жасау   /   жалпы

редакциясын  басқарған   э.ғ.д.,  профессор   Е.  Арын   –  Павлодар:  «ЭКО»  ҒОФ.

2006. – 422 б. 

4.

Базров  Б. М. Основы технологии машиностроения: учебник для ву-

зов. - М. : Машиностроение, 2005. – 736 с.

5.

Справочник инженера-технолога в машиностроении / А.П. Бабичев,

И.М. Чукарина, Т. Н. Рысева. - Ростов н/Д: Феникс, 2006. - 542 с.

6.

Технология машиностроения: в 2 кн.  :  учеб. пособие для вузов/[Э.

Л. Жуков, И. И. Козарь, С. Л. Мурашкин и др.]; под ред. С. Л.  Мурашкина.  -

Изд. 2-е, доп. - М. : Высш. шк., кн. 1 : Основы технологии машиностроения. -

2005. - 278 с. 

7.

Технология машиностроения : в 2 кн. : учеб. пособие для вузов/[Э.

Л. Жуков,  И. И. Козарь, С. Л. Мурашкин и др.]; под ред. С. Л.  Мурашкина.  -

Изд. 2-е, доп. - М. : Высш. шк., кн. 2: Производство деталей машин. - 2005. - 295

с. 

8.

И.Н. Колесов. Основы технологии машиностроения. − М. : Высшая

школа, 2001. – 590 с.

9.

Проектирование   технологических   процессов   в   машиностроении.

Учебное пособие. / И.П. Филонов, Г.Я. Беляев,  Л.М. Кожуро, В.И. Аверченков

и др. − Минск. : Технопринт. 2003. – 910 с.

10.

 Суслов А. Г.  Качество поверхностного слоя деталей машин. Т.1 –

М. : Машиностроение, 2000. – 320 с.

11.

Суслов А.Г. Научные основы технологии машиностроения/А.Г.Су-

слов,  А. М. Дальский. - М. : Машиностроение, 2002.

12.

  Вороненко,   В.   П.   Проектирование   машиностроительного   произ-

водства:  учебник для студ. вузов/В. П. Вороненко, Ю. М. Соломенцев,  А. Г.

Схиртладзе. - М. : Дрофа, 2006. - 380 с. 

Қосымша әдебиеттер

13.

Технология машиностроения. В 2-х томах. Т. 1 Основы технологии

машиностроения.   Учебник   для   ВТУЗов.   /В.М.   Бурцев,   А.С.   Васильев,   А.М.

Дальский и др. − М. : Издательство МГТУ им. Н.Э. Баумана. 1999. – 564 с.

14.

Технология машиностроения. В 2-х томах. Т. 2 Производство ма-

шин. Учебник для ВТУЗов. /В.М. Бурцев, А.С. Васильев, О.М. Деев и др.; под

ред. Г.Н. Мельникова. − М. : Изд-во МГТУ им. Н.Э. Баумана. 1999. – 640 с.

 

        

Мамандықтың                                                                                                                Нысан    

                 жұмыс бабындағы оқу                                                                                              ПМУ ҰС Н 7.18.3/32

                 жоспарынан көшірмесі 

050712   –   Машина   жасау   мамандығының   жұмыс   оқу

жоспарыннан көшірмесі

«Машина жасау технологиясының негіздері» пәні

Оқу түрі

Пәннің көлемі

Семестр

бойынша

бақылау

формасы

с

е

м

е

с

т

р

Курс және семестр (сағаттарды)

бойынша сағаттарды реттеу

к

р

е

д

и

т

академиялық

сағат

Кре-

дит

саны

аудиторлық сабақ

(ак.сағат)

СӨЖ

(ак. сағат)

бар-

лығ

ы

ауд

С

Ө

Ж

е

м

т

с

ы

н

К

Ж

К

ж

бар-

лығы

дәр зерт тәж

бар-

лығы

ОСӨЖ

Күндізгі

ЖОБ

негі-

зінде

6 135

45 90 6

6

3

45

30 7,5 7,5

90

45

Кафедра меңгерушісі _________ Шумейко И.А. «___»_____________ 2010 ж.

(қолы)