Денсаулық сақтауда менеджмент негізі және түсінігі

Денсаулық сақтауда менеджмент негізі және түсінігі

Обьект белгілеріне байланысты басты және функциональды менеджмент болып бөлінеді.

Басты(жалпы) менеджмент медицина мекемелерінің басқаруында ерекше орын алады.
Функциональды (арнайы) менеджмент емдеу-сауықтыру мекемелерінің әрекеті мен жетекшілерінің басқаруымен анықталып айқындалады.Бұл басқару инновациялық, қаржылық, кәсіптік және маркетингтік болып бөлінеді.

ЕСҰ-да басты менеджменттің стратегиясына үлкен әсер ететін мемлекеттің саясаты тұрғындардың денсаулығын қорғаудағы қатынастары (заңдар және нормативтік акт, қаржылық, тегін және ақылы медициналық көмек көрсетудің көлемінің анықтамасы)

Сонымен қатар басты менеджменттің стратегиясы ЕСҰ-ң техникалық ерекшілігі мен географиялық жағдайы, медициналық көмектің қолжетімділігі, жоғары дәрежелі персоналдармен қамтамасыз етілуі, пациенттердің сатып алушылық қабілеттігі де әсер етеді.

Инновациялық менеджмент –ғылымның жетістіктерін,сертификаттау, емдеу мен диагностиканың жаңа әдістерін енгізуімен байқалады.

Қаржылық менеджмент мекеменің қаржылық жоспарын, қаржыны көбейту, жағдайының нығайтылуына байланысты.

Кәсіптік (персоналдық) менеджментті жүргізуде медицина қызметкерлерінің жалақысының мөлшері, экономикалық стимулдеу, біліктілігін жетілдіру, ұжымда әлеуметтік-психологиялық климаттың әсер етуі көрсетілген.

Менеджер және оған қойылатын талаптар

“Менеджер” термині кең таралғандықтан және қолданатындар:

• 
  Бағдарламалық-мақсаттық топтар немесе жеке бөлімшелердің нақт ы түрлерін ұйымдастырушылары
  
• 
  өндіріс бөлімшелерінің жетекшілері ( басқару, бөлімшелер,бөлімдер)
  
• 
  бағынушыға қатысты жетекшілер;
  
• 
  жұмысты ұйымдастырушы, басқарудың барлық түріндегі әкімші
  
• 
  заманауи әдістерге жетекшілік ететіндер
  

Менеджердің білімінің , деңгейінің шеберлігі-келісім жасауда қабілетінің жоғары қасиеті.

Қазіргі уақытта менеджерлер көп уақыттарын адамдармен байланыс жасауға көп күш салады.

Менеджер-инноватор.

Ескі құралдарды жабдықтағаннан гөрі, еңбек өндірісін жаңа техника мен технологияларды қолданып, жоғарылату керек.

Маманнан талап етіледі:

• 
  кәсіпорынды басқару саласында жалпы білім деңгейінің болуы;
  
• 
  фирма қызметінің түрі мен сипаты қай салаға қатысты болса, сол саладағы өндіріс технологиясындағы компетенттілік;
  
• 
  кәсіпкерлікпен қатар, әкімшілік саласындағы тәжірибенің болуы, нарықтық жағдайды білуі, бастама ұсыныу шеберлігі, қолданудың табысты саласына фирманың қорларын қайта бөлу;
  
• 
  төменде тұрған жетекші мен қызметкерлердің келісімі негізінде компетенті және негізделген шешімдерді қабылдау, оны орындауда әр қызметкерді жұмысы бойынша бөлу;
  

1. 
   Бейсенова Г.С. Менеджмент в сестринском деле. Учебник. Алматы: ТОО «Книга», 2001г.-144с.
   
2. 
   Лидерство в сестринском деле: Учебное пособие/ А.А.Модестов и др. – Ростов н/Д.: Феникс; Красноярск: Издательские проекты, 2006.-208с.
   
3. 
   Куракбаев К.К., Чен А.Н., Савченко Т.В. Основы экономики здравоохранения на новом этапе социально-экономического развития республики Казахстан, Алматы-2003
   
4. 
   Сестринское дело. Административно-управленческие дисциплины: Учебное пособие / Под ред. Г.П. Котельникова. – ростов н/Д: Феникс, 2006. – 666с.
   

1. 
   Менеджмент түсінігіне анықтама беріңіз?
   
2. 
   Менеджмент нысаны болып не табылады?
   
3. 
   Менеджмент түрлерін атаңыз.
   
4. 
   Менеджмент функциясын атаңыз.
   
5. 
   Менеджерге қандай талаптар қойылады?
   

Кез келген басқарушылық шешімдері 4 стадиядан өтеді:

А) ақпараттарды жинау;

Б) алынған ақпаратты талдау;

В) өзектілікті анықтау;

Г) жағдайларды анықтауда мәселенің шешілу мүмкіндігін түсіндіру.

2. Жоспар шешімінің құрастырылуы:

А)Альтернативті варианттардың шешімін өңдеу;

Б)Қорлары бар альтернативті варианттардың салыстырмалы шешімі;

В) Әлеуметтік салдары бойынша альтернативті шешімге баға беру;

Г) Экономикалық тиімділік бойынша альтернативті варианттарды баға беру;

Д) бағдарлама шешімінің құрылуы;

Е) Шешім жоспарының құрылуы мен өңделуі.

А)Нақты орындаушылар бойынша шешімнің аяғына дейін жеткізілуі;

Б)Жаза мен марапаттаулардың шараларын өңдеу

В)Шешімнің орындалуын бақылау.

Шешiм қабылдауға жолдар

• Жеке - шешiмдердiң ұйымдарында көбiнесе басқаруды жоғарғы буында қабылданады. (топ-менеджермен )

• Топтық - менеджер шешiм қабылдауларға ұйымның қызметкерлерi қызықтырады.

Сенiмдi шешiмдердiң қабылдануларына мүмкiндiк туғызады:

• адам парасат

• (тiршiлiк және кәсiби) тәжiрибе

• бiлiктiлiк

• мәлiмет

Шешiм қабылдаудың жеке стильлерi

• Түрдiң басқарушылық шешiмi

• Импульстi шешiмдер

• Дәртсiз шешiмдер

• Қатерлi шешiмдер

• Абайлап түрдiң шешiмдерi

Шешiм қабылдауды процесс

• Есептi белгiлеу

• Мақсаттар және шешiмнiң белгiсiн анықтау

• Екiнiң бiрiн жасау

• Екiнiң бiрi талдап салыстыру

• Жақсы екiнiң бiрiн таңдау

• Таңдаулы екiнiң бiрiн iске асыру

• Нәтижелердi тексеру

Демек, ұйымның қызметi сыртқы және iшкi ортаның өзара әрекеттесуiнен қалыптасатындығы, басқаруды ең маңызды қор - бұл (кадрлар, қызыметшi) адамдар.

Кейбiр ахуалдардағы кейде толық санап шығылған ғылыми жолы жеткiлiксiз сауаттылық оның қолдануын жағдайдағы болжамдамалатын нәтиже бере алады. Басқару дарынмен ғылыми әдiс қолданушы ие болатын тек қана адам ұйыммен тиiмдi басқара алады. Әрбiр ұйымда ұйымдық құрылымның басқарушылық шешiмдерiн сипатпен және оның қызметiнiң ерекшелiк анықталатын қабылданулар ерекшелiктерде болады, жүйе фирама iшiндегi коммуникация. Әйтсе де, басқарушылық шешiмдi өңдеудi процесс еш кез келген ұйым, қайда болса ол үшiн бiрдеңе ортақ алады қалай мәселенiң ахуалының үлгiсi және басқарушылық шешiмдi түр сонымен бiрге қолданылмайтынын iске асар едi

Бірінші кезең-басқарушылық шешімді өңдеу кезеңде жағдайлар туралы,мақсаттың анықталуы, бағалау жүйесінің өңделуі,басқарушылық жағдайды талдау,жағдайдың диагностикасы және жағдайды дамытуда болжамды өңдеуге дайындық.

Жағдай туралы ақпараттар сенімді,толық жеткілікті болу керек.Аналитикалық материал,тәжірибелік әрекеті және білімі бар мамандармен бірге басқарушылық мәселесін шешуге дайындалады.

Екінші кезең-басқарушылық шешімді өңдеу-альтернативті варианттарды шешімін толықтыру,басқарушылық әрекеттің негізгі варианттарын іріктеу,басқарушылық әрекеттердің негізгі варианттарына сараптамалық баға берумен көрсетіледі.

Үшінші кезең-үш негізгі элементтерден тұрады:ұжымдық сараптамалық баға, тұлғалардың шешімін қабылдау, әрекеттің жоспарын өңдеу.

Төртінші кезең-шаралардың жоспарын өңдеу кезінде, басқарушылық шешімді жүзеге асыру болып табылады.Шешімді жүзеге асыру кезеңі орындаушыларға дейін, ресурстарды орындаушылар, орындаушылардың әрекетінің координациясы шешімнің жүзеге асырылуын барлық жерлерде орындайды.

Бесінші кезең бақылауды жүзеге асыру және жағдайлардың дамуын басқарушылық әрекеттен кейін нәтижелік талдау болып табылады.Жоспарланған шараларды жүзеге асыруды бақылау және ұйымның әрекетінің тиімділігін қамтамасыз етеді.Басқару обьектінің сипатына қарай,бақылаудың әртүрлі түрлерін қолданады.Бақылаудың негізгі түрі үздіксіз және дискреттік болып бөлінеді.Бақылаудың негізгі міндеті аралық және нәтижелік жоспарлардың, оптимальды дамуын,ауытқуларын анықтау болып табылады.

1. 
   Бейсенова Г.С. Менеджмент в сестринском деле. Учебник. Алматы: ТОО «Книга», 2001г.-144с.
   
2. 
   Лидерство в сестринском деле: Учебное пособие/ А.А.Модестов и др. – Ростов н/Д.: Феникс; Красноярск: Издательские проекты, 2006.-208с.
   
3. 
   Куракбаев К.К., Чен А.Н., Савченко Т.В. Основы экономики здравоохранения на новом этапе социально-экономического развития республики Казахстан, Алматы-2003
   
4. 
   Сестринское дело. Административно-управленческие дисциплины: Учебное пособие / Под
   

5. 
   Лисицын Ю.П., Полунина Н.В. Общественное здоровье и здравоохранение: Учебник. – М.: Медицина,
   

1. 
   Басқарушылық шешім деген не?
   
2. 
   Басқарушылық шешімнің кезеңдері
   
3. 
   Шешімді қабылдау процесінің қандай жолдары бар?
   
4. 
   Шешімді қабылдау кезеңдерін атаңыз.
   

Жоспарлау-бұл мақсаттың анықталуы және олардың жетістіктерін таңдау әдістері.

Бұл процесстің алгоритмі жалпы түрде үш кезеңнен тұрады:

1.Ағымдық жағдай және оны талдауға анықтама.

Стандарттық құрал– бұл STEP және SWOT-анализ.Кезеңнің міндеті – мекеменің күшті және әлсіз жағын анықтау.

2. Мақсатты талдау.Терминологияны қолданады.Кезеңнің міндеті сыртқы ортаға қауіпті және мүмкіндікті зерттеу.

3. Мақсатқа жетудің әдісін анықтау.Кезеңнің міндеті-мақсатқа жетудің құралы мен жылжу маршрутын анықтау.

Жоспарлаудың процессі:

Тұрақты жоспарлаудағы қажеттiлiктi сыртқы ортаның тұрақты өзгерiсiмен ұғындырылады. Бұл демек, жоспардың iске асыруының процессiнде ол түзетуге керек мақсаттар және есептi айқындау.

Жоспарлау келесi белгiлер бойынша классификациялауға болады:

Қамтудың дәрежелерi бойынша - (барлық осы мәселе жататын облыстар және шама қамтитын жоспарлау) жалпы жоспарлау және (тек қана нақтылы облыстар және шама қамтитын жоспарлау) жартылай жоспарлау;

Кәсiпкерлiк саясаттың тұрғысында жоспарлаудың мазмұнды - стратегиялық - (жаңа мүмкiндiктер және өндiрiстiң өнiмдерiнiң iздестiруiне жатады) басқарудың жоғарғы деңгейдiң басымдылығы, тактикалық - (белгiлi мүмкiндiктер және өнiмдер үшiн алғышарттардың жасауына жатады) басқарудың орташа деңгейдiң басымдылығы және жедел - (осы мүмкiндiктi iске асыру жатады) басқарудың төменгi деңгейдiң басымдылығы;

Мақсатты жоспарлаулар бойынша, мысалы, (жоспарлаудың объекттерiне ) - (ортақ, стратегиялық және жедел мақсаттар және шектеулердi анықтауға жатады ), (потенциалдардың жоспарлауына жатады, мәлiмет ), (өндiру және өткiзудiң бағдарламаларының жоспарлауы ) және тарту бойынша арнайы сатулар және шаралардың әсерлерiнiң жоспарлауы) программалық жоспарлау, жабдық материалдар, қаражаттар, сондай сондай қызыметшiлер) құралдардың жоспарлауы);

Салалар бойынша жұмыс істеу - (өткiзудiң мақсаттары жоспарлау, дамыту, шығын өткiзуге, iс-қимыл бағдарлама) өткiзудi жоспарлау. өндiрiстiң әзiрлеу және жүрiстерi ), (қызыметшiлерге қажеттiктiң жоспарлауы, әзiрлеу) ;

Жоспарлаулар тереңдiк бойынша - (агрегатталған шамалармен жоспарлау, шама) глобалдi, контурлы;

мерзiмдер бойынша - (жарты жылдық, кварталдық, айлық, апталық жоспарлау) қысқа мерзiмдi, (I 5 жылдарға мерзiмдерге жоспарлау) жедел (мерзiмдерге 5 жылдан астам) ұзақ мерзiмдi жоспарлау,

Құрылымдық ұйым - (өндiрiстiң жоғарғы жоспарлауы) жалпы жоспарлау, бөлiм және бөлiмшелер, жұмыс сала, жоспарлау кәсiпорынның орналастыру орны;

бөлiндiлердiң үйлестiрулерi арналған жоспар уақытында - (жоспарлар және олар бөлiндiлер айнымалы бiр ұзын үйлесiмдi процесстерде тұра қалады) бiртiндеп және (жанында қай айнымалы барлық жоспар жоспарлауды жалғыз-ақ акттерде анықталады) бiр уақыттағы жоспарлау,

•мәлiметтердiң өзгерiстерi есепке алу бойынша - қатты жоспарлау қатты және солқылдақ жоспарлау барлық сиректеу қолданылады, өйткенi жоспар осы жағдайда шарттардың өзгеруiне бейімделе алмайды. Солқылдақ жоспарлауға икемдiлiкпен ие болады - талғаулы жоспар, iстеушi болуы мүмкiн әрбiр жаңа адымы бар жоспардың дамытуының қолдану тiзбектерiн ескередi;

•мысалы, кезектiлiктер бойынша уақытында - (бiртiндеп жоспарлау ретiнде пiсiп жетедi - жоспарлауды мерзiмнiң өтуi бойынша жаңа мерзiмдер бекiтiледi, сауығу, өрнектеу, сырғанайтын жоспарлау - жоспарлау нақтылы жоспарлалған мерзiмнiң өтуi арналған келесi мерзiмге ұзартады ) және жасау жоспарлау кезектен тыс) ретке салған, күнделiктi жоспарлау.

Жоспарлаудың әр түрлi әдiстерi бар болады:

a ) (down - up) төменнен жоғарыға жоспар орындарда жоспарлау жолымен жазбаша келiсулер және бiрiктiрулердi ортақ жоспарға бөлiмшелерiнiң жоспары арқылы. Жоспарлауды жарық бейнеленген беру басым болады. Шынжырдың төменгi ұйымдастыру бiрлiгi жоғарғы баспалдақтарда кәсiпорынның ортақ жоспары жинап келгенде құрастыра бiрiгетiн толық жоспар белгiлейдi.

b ) кәсiпорынның ортақ жоспарынан сүйене, жұмыс орындарына да бөлiмшелерге бет қоя кәсiпорынның иерархиясы жоспарлау (up - down) жоғарыдан төменге. Төменде тұрған деңгейлер сонымен бiрге жоспарлар толық бөлiндiлерде қорытылған жоспарлар түсетiн оларға түрлендiруi керек.

c ) (bottom - up) қарсы жоспарлау - жоғарыдан төменге ағымдағы процесстегi екi әдiс топтастырған. Бас мақсаттар бойынша алдын ала жоспарлау iске асады және шаруашылықты басқару құрастыру ортақ жоспар деңгейде. Деңгейлердiң аласалауларға конкретизация бұл жоспар болады. Содан соңы жоспарлауды керi жүрiс төменнен жоғарыға қосылады. Ұтымды шешiмдердi сайланады және жоспардың мақсаттарымен бөлiндiлердiң арасындағы алалықтар шеттейдi. Процесс дүркiн-дүркiн iске аса алады. Қарсы әдiс өте жоспарлауды идеалға жақын.

Келiсумен өзара байланысты және кәсiпорынның жоспарлауының бiр-бiрiмен процесстерiнiң тәуелдiлiктерiмен жиынтық жоспарлау жүйесiн құрастырады.

Болатын мақсаттар және есептердiң денсаулық сақтауында есепке алумен жоспарлаудың келесi түрлерi дәл қазiр қолданыла алады:

• стратегиялық жоспарлау және оның бiр түрi - жоспарлауды программалық-мақсаттық;

• болашақты жоспарлау;

• күнделiктi жоспарлауы.

Ұзақ мерзiмдi, жедел, жылғы, жедел және функционалдық жоспарлау қоса алатын стратегиялық жоспарлау денсаулық сақтаудың мекемелерiнiң қызметiнiң түрлерiнiң алуантүрлiк қамтитын жүйе сияқты бейнеленедi. Стратегиялық жоспарлауды маңызды басты ерекшелiк иiлгiштiк, жоспарлы перспективалардың таңдауының мерзiмдi кең диапазоны болып табылады.

Стратегиялық жоспарлаудың қағидалары:

- жүйенiң күйiн баға қосатын ахуалдық талдау, мiнездеме

сыртқы орта, тұтыну сұранысын зерттеу;

- байланысты денсаулық сақтау жүйесiнiң дамытуын болжам қолайлы және

жағдайлардың қолайсыз ағымдары;

- бағытты анықтау және дамытудың мақсаттары;

- мерзiмдерге және орындаушылар бойынша нақтылы шаралардың өңдеуi;

- мақсатқа жетудi қамтамасыз ету қоры;

- орындауды бақылау, баға және тиiмдiлiктiң бағасы

тратегияның негiзгi ұғымдары.

үш ұйымның стратегиялық жоспарын өңдеудi негiзгi есеп ерекшелеуге болады:

• Ұйым (қоршаған ортаның факторы, экономикалық, коммерциялық, дамытуының тағы басқа тенденцияларын ғылыми-техникалықтар) болатын күйдi талдау.

• Капиталды қолдану нүктесiнен түпкi мақсаттар және ұйымның дамудың есептерiнiң анықтауы, орны толатындық iргелi салым тағы сол сияқтылар.

• Түпкi мақсаттар және дамытудың есептерiнiң дости жениясы үшiн ұйымның қорларының мобилизацияның стратегиясының анықтауы.

Бұл үш есептер ұйымның стратегиялық жоспарын Кидың жұмыстарының логикалық тiзбектерiн алдын ала анықтайды. Бұдан әрi ұйым миссияны құрастырады, ол оның стратегиялық мақсаттары және оның дамытуын стратегияларын сайлайды. Стратегиялық жоспарлау және маркетингте кәсiпкерлiктiң ағымдағы күйiн бағаның есебi және оның дамытуына болашақты шешiлуге мүмкiндiк береді. Ең маңызды олардың iшiнен келесi болып табылады:

• Шаруашылық және өнiм портфелдерiн талдау.

• Ахуалдық талдау.

• Пайдалылық және таңдаулы стратегияның ықпалының талдауының деңгейінде қолдағы ақшаны шығару

1. 
   Бейсенова Г.С. Менеджмент в сестринском деле. Учебник. Алматы: ТОО «Книга», 2001г.-144с.
   
2. 
   Лидерство в сестринском деле: Учебное пособие/ А.А.Модестов и др. – Ростов н/Д.: Феникс; Красноярск:
   

3. 
   Куракбаев К.К., Чен А.Н., Савченко Т.В. Основы экономики здравоохранения на новом этапе
   

4. Сестринское дело. Административно-управленческие дисциплины: Учебное пособие / Под

ред. Г.П. Котельникова. – ростов н/Д: Феникс, 2006. – 666с.

5. Трушкина Л.Ю., Тлепцеришев Р.А., Трушкин А.Г., Демьянова Л.М. Экономика

и управление здравоохранением: Учебное пособие. Ростов н/Д: Феникс,

2003 – 384с.

1. 
   Жоспарлау түсінігіне анықтама беріңіз.
   
2. 
   Жоспарлауды қандай критерийлермен жіктейді?
   
3. 
   Жоспарлаудың қандай әдістері бар?
   
4. 
   Стратегиялық жоспарлаудың принциптерін атаңыз?
   

Мейірбикелік іс- кадрлық саясат стратегиясы, концепцияны өңдеуін қамтиды, қызметкерлерді басқару жүйесінің бөлімшелерінің мамандары және жетекшілері, ұйымның жетекшілік құрамының әрекет етуіне мақсатты бағытталған.Мейірбикелік әрекет әрбір жағдайда медициналық қызмет көрсетудің өзекті компонентіне айналды.Мейірбике әрекетінің саласы бастапқы медициналық көмек көрсету шегін қамтиды.

Мейірбикелік қызметкердің ұйымдастырушылық түрін және функциясына сәйкес жаңа міндеттемелерді,денсаулық сақтау саласының алдына қойылған ролі ретінде қарастырылады:

● Тұрғындарды тәрбиелеу және гигиеналық оқыту,денсаулықты нығайту және ауруларды алдын алу,бастапқы медициналық көмекті көрсетуді дамыту;

• 
  Медициналық мекемелерді реструктуризациялау,стационарда болу күндердің мерзімін оңтайландыру;
  
• 
  Мейірбикелік процессті және жаңа күтім технологияларын қолданып үйде көмек көрсету көлемін кеңейту;
  
• 
  Реабилитациялық шаралардың кезеңдерін,түрлерін,жйесін жетілдіру;
  
• 
  Мейірбикелік күтім бөлімшесін немесе аурухананы қалыптастыру;
  
• 
  Қоғамдық рухани институтарда әлеуметтік,медициналық түрде үйретілетін , паллиативті көмек көрсету жүйесін дамыту;
  

- Дер кезiнде қабылдауды ұйым және қамтамасыз ету, орналастыру өте қартайған аурулар сәйкесiнше ауруларды профильге.

- Жүргiзуiн нақтылы бөлiмше дәрiгерлiк апалардың арасындағы емделушiлердiң үлестiрiлуi, аурулардың сандары.

- Тоқсан және жылға бөлiмшенiң қызметiнiң көрсеткiштерiнiң талдауы, жұмыс жоспарын құрастыру келесi жылға жасалуы.

- Бөлiмшенiң медбикесі жұмысқа жүйелi түрде бақылауының жүзеге асыруы, ар жағында соның iшiнде қойылған бикелердің диагноздардың дұрыстығы және өткiзiлетiн күтудi сапамен және емделушiлердiң ақтаулары.

- бөлiмшенiң бас медбикемен бiрлесiп талқылау аурулардың күн сайынғы аралап шығуын өткiзу және медбикелермен.

- Бөлiмшеден шарттар туралы қойылған мерзiмге емделушiлердiң көшiрмесiнiң мәселенiң шешiмi, тексеру және тұрақты аурудың карталарына бикелердің қол қоюы.

- Дәрiгерлiк тағайындаулар және процедуралардың дер кезiнде орындауына бақылау, сонымен бiрге тексеру аптаға дәрiгер-консультанттардың емделушiлерi сиректеу емес бiр рет.

- Күн төртiбінде емделушiлердi сақтауға бақылау, ортақ және емдiк тағам.

- Дәрiгерлiк бөлiк бойынша бас дәрiгер немесе оның орынбасарының емделушiлердiң кенеттен өлiмi туралы барлық оқиғалардың бөлiмшесiнде туралы мәлiметтерін, хабар-ошарына дейiн дерегін жеткiзу. қайғылы жағдайлар, жағдай аурухана аралық инфекциялар тағы басқалар ) және қабылданған шаралар туралы хабар қағаз аурухана бойынша кезекшi дәрiгердiң мәліметтері.

- iшкi еңбек ережелерiнiң бөлiмшесiнiң барлық қызметкерлерiмен орындалуға бақылау

ауруханалар тәртiбі.

- Элементтердiң дәрiгерлiк қызыметшiнiң еңбегiнiң тиiмдi ұйымы, енгiзуi ғылыми

еңбектiң ұйымдары, қолдану мекемелердiң қолдану озық төжiрибелерi.

- Ауру-сырқауды профилактика бойынша шарттардың қамтамасыз етуi, еңбектi қорғау және техника қауiпсiздiгiне қызметкерлер.

- Бөлiмшенiң қызыметшiсiмен өндiрiстiк кеңестерiн жүйелi түрде өткiзу.

- Әкiмшiлiк бұйрық-жарлықтары туралы бөлiмшенiң қызметкерлерiнiң дер кезiнде хабар қағазы ресми құжаттар тағы басқалар әдiстемелiк ұсыныстар сонымен бiрге дұрыстыққа және бас медбикенін уақытылы болуын бақылау

-дәрiханаға дәрi-дәрмектерiне, дәрiгерлiк дәрiгерлiк жабдық және растау, таңғыш зат талаптарының, олардың қол қоюын бақылау.

- сақтауды дұрыстықпен бақылау, есепке алу таңғыш затты шығын, қолдану,

дәрi-дәрмектер, соның iшiнде препараттар және препарат қатты әсер ететiн есiрткi жататын заттарды есепке алу.

- Бөлiмшенiң барлық дәрiгерлiк құжаттамасының жүргiзуiн сапаға бақылаудың жүзеге асыруы.

- Еңбекақыға уақытылы болуға және табелдердiң құрастыруын дұрыстықпен бақылау, олардың қол қоюымен растау.

- Жылға дайын тұрған бөлiмшенiң қызметкерлерiнiң демалыс кестесiн бас дәрiгерге беру, бас медбикемен және кәсiби ұйым басшысымен қадағалау.

- Өз бiлiктiлiгiнiң жүйелi түрде жоғарылатуы, сонымен бiрге мамандығын жетiлдiрудi ұйым жұмыстардың өткiзулерi орташа дәрiгерлiк қызыметшi жолымен, талдау клиникалық жағдайлар және рефераттардың қорғаулары.

Басқару басқарудың әдiстерiнiң негiзiнде iске асады.

Басқарушылық әдiс - бұл басқарулардың объектке басқарудың субъекттерiнiң әсерiнiң әдiстерiнiң жиынтығы.

Басқарудың негiзгi әдiстерi бар болады:

• экономикалығы;

• әкiмшiлiгi;

• әлеуметтiк-психологиялығы;

• (ұйымдастыру-экономикалық, экономика-математикалықты, социологиялық, график түрiндесi) заңға сүйенген және қосалқы.

Сонымен бiрге адамға ықпал ете әсер етсiн мүмкiн еске сақтау керек

• рухани мүдделер - әлеуметтiк-психологиялық әдiстер;

• материалдық мүдделер - экономикалық әдiстер;

• қоғамдағы өз орынының ұғынуын құқық - заңға сүйенген әдiстер;

• адам мiнез-құлық және әсерлер - әкiмшiлiк әдiстер.

1. 
   Бейсенова Г.С. Менеджмент в сестринском деле. Учебник. Алматы: ТОО «Книга», 2001г.-144с.
   
2. 
   Лидерство в сестринском деле: Учебное пособие/ А.А.Модестов и др. – Ростов н/Д.: Феникс; Красноярск: Издательские проекты, 2006.-208с.
   
3. 
   Куракбаев К.К., Чен А.Н., Савченко Т.В. Основы экономики здравоохранения на новом этапе
   

4. Сестринское дело. Административно-управленческие дисциплины: Учебное пособие / Под

ред. Г.П. Котельникова. – ростов н/Д: Феникс, 2006. – 666с.

5. Трушкина Л.Ю., Тлепцеришев Р.А., Трушкин А.Г., Демьянова Л.М. Экономика

и управление здравоохранением: Учебное пособие. Ростов н/Д: Феникс,

2003 – 384с.

1. Денсаулық сақтаудың негізгі міндеттерін атаңыз.

2. Бас мейірбикенің негізгі функциясын атаңыз.
5.Тақырыбы: Мейірбикелік қызмет басшыларының кадрлық жұмысы.Мейірбикелік қызмет басшыларының еңбек тәртібін қамтамасыз ету.

Мақсаты: Кадрлық қызметті, денсаулық сақтау жүйесінің медициналық қызметкерлері мен қамтамасыз етудің жағдайын оқыту.
Дәріс тезистері: Денсаулық сақтау кадрларын жоспарлау. Елдегі тұрғындардың және медицина қызметкерлерінің санының.

1. 
   Оптимальды ара қатынастардың анықталуы
   
2. 
   Медициналық жоспарларда қабылдаулардың реттелуі
   
3. 
   Мамандарға сұранысты талдау, баға беру
   
4. 
   Ауруханада болу ұзақтығы және төсек қорының қажеттілігін бағалау
   
5. 
   Басқа елдерде қабылданған тәжірибелік стандарттар және ресурстарының қолдану көлемін салыстыру
   

Медицина қызметкерлерін дайындау және қайта даярлаудың сапасын жоғарылату. Медициналық қызметкер мен дәрігердің жауапкершілігін күшейту мен құқық кеңейтеді, қоғамдағы әлеуметтік статус және беделін көтереді.

Кадрлық ресурстарды қалыптастыру

• 
  ЖОО-дар:
  

• 
  Колледждер:
  

Мемлекеттік-25, мемлекеттік емес-19, 4 медициналық академияда факультеттері бар.

• 
  2005 жылдың 1 қыркүйегінен бастап оқитындардың контингенті. ЖОО-да 10180 немесе (41,6%) мемелекеттік білім беру гранты бойынша: келісім негізінде-14225 немесе (584%) медициналық колледждер-8086 немесе (34,7%) мемлекеттік тапсырыс бойынша, 15152 немесе (65,2%) ақылы негізде оқиды. Орта медициналық қызметкерлер, дәрігерлер арақатынасы: республика бойынша медбике-1, 1,51 (2002ж) БДҰ стандарттары (1:4). Қазіргі уақытта орта медицина қызметкерінің саны-115848. Қамтамасыз етілген:768-10000 тұрғынға, соның ішінде мемелекеттік мекемелерінде 102630, жеке-13218. Орта медициналық қызметкер медбике-менеджерлер.
  
• 
  Бүгін не істейміз? (медбикенің функциялық ролі)
  
• 
  Медбикенің жұмысын қалай жетілдіреміз?
  
• 
  Олардың болашағын қандай жағдайда көргіміз келеді?,
  
• 
  Қандай пайдасы бар?
  

Денсаулық сақтау секторында маңызды орын болып медбике саналады. Олар үйге келіп, мектепте, жұмыс орынды, түрмеде, медициналық орталықта, емханада, ауруханада және ғылыми-зерттеу институтта көмекті көрсетеді.Елдің барлық жерінде медицина қызметкерлерінің ішіндегі медбике, өзінің жұмысында денсаулық сақтаудың біріншідік принциптерін іске асыруға тырысады. Барлық әлемде, біздің елде біріншілік денсаулық сақтауды дамытудың нәтижелі факторы болып, медбике мамандығының потенуиалдын тиімді қолдану болып табылады. Пациенттерге медициналық көмек көрсетуді учаскелік және жанұялық медбике, мамандар, бала бақшада жұмыс істейтіндер, мектепте, интернатта, фельдшерлік-акушерлік пунктте жұмыс істейтіндер.

• 
  Көмектің қолжетімділігін жоғарылатуы. БДҰ комиссиясы макроэкономика және денсаулық бойынша, медбике қызметкерлерінің жұмысын кең түрде тартылуында медициналық көмекті тұрғындарға көрсетуші көрсеткіштері бойынша міндеттерді шешуде.
  
• 
  Созылмалы аурулардын алдын алу: медбике пациенттерді оқыту және кеңес беруде маңызды орын алып, өмір сапасының жоғары деңгейге дейін сақталу уақытын көрсетеді: медбике білімін өмір салты және дұрыс тамақтану туралы таратып, созылмалы аурулардан алдын алуды ескертеді.
  

• 
  Емдеудің көрсеткіштерін жақсарту: аурулары бар пациенттердің асқынуларына байланысты, терапиялық көмектің жеткіліксіз қадағаланбауына жиі әкеледі. Медбикелер пациенттермен тұрақты тіл табысудағы мәселелерді шешуді ерекше орын алады.
  

• 
  Біріншілік денсаулық сақтауды дамыту сұрақтары бойынша қызықтырушы жоқ – министрлік, департамент, білім беру мекемелері, қоғамдық топтармен бірлесуі.
  
• 
  Медбикенің ролін анықтауға бағытталған, біріншілік денсаулық сақтау саласында зерттеулерді жүргізудің әрекеті
  
• 
  Медбикелік іс мамандарын біріншілік денсаулық сақтауда кеңінен қолданылатын заңды актілерді лоббирлеу
  
• 
  Тұрғындардың әлеуметтік топтарында денсаулық қызығушылығын қорғау
  
• 
  Зерттеулерді жүргізуде және біріншілік денсаулық сақтау сектеорының жұмысында мамандардың қызығушылығын стимулдеу
  

Біріншілік денсаулық сақтауды дамытуда саясаттардың әрекеті, денсаулық сақтау жетекшілерінің ұлтық және аймақтық деңгейге, кәсіби медбикелік ассоциациясы, дәрігерлердің біліктілігін жетілдіруге бағытталған медициналық білім беру сапасына күштер қажет.

• 
  Біріншілік денсаулық сақтау принциптерін жүзеге асыру
  
• 
  Медбикенің ролін таратуда демеушілікке қатысу
  
• 
  Жергілікті тұрғындармен өзара әрекет ету
  
• 
  Зерттеулер жүргізу
  
• 
  Жергілікті ақпараттық басылымдарға біріншілік денсаулық сақтауда медбикенің ролін жариялайтын мақалаларды басу
  

Медбикелік қызмет жүйесінің кадрлық дисбаланстың заманауй мәселелерімен орта медицина қызметкерлерінің жұмыс сапасын бағалаудың критериін ендіру және өңдеу қажеттілігі, медбикелік жүйенің құжаттарына, жаңа ақпараттық технологияларды ендіру, ауруларды күту бойынша, орта медицина қызметкерінің жаңа позициясын анықтайтын, жаңа концепциялық жағдайына медбикелік процесті басқаруға ықпал етеді.

Денсаулық сақтауда кадрлық саясаттың стартегиясы елдің еңбек потенциалын құратын денсаулықтың жаңа экономикалық жоғары маңыздылығын қоғамдық мойындау, мемлекеттің әлеуметтік бағытталу дәрежесіне де байланысты
Кадрлық саясат 3 өзара байланыс бағыттарды қамтиды

• 
  Жоспарлау және кадрлардың құрылымын, санын оптимизациялау
  
• 
  Кадрларды дайындауда жетілдіру
  
• 
  Денсаулық сақтаудың адамзаттық ресурстарын басқару
  

Кадрлық саясаттың негізі

Мақсаты. Кадрларды жұмысқа орналастыру және дайындаудың рациональды жоспарлауға негізделген сала потенциалын кадрлармен басқару жүйесін дамытуын, заманауй білім беру технологиясын қолдану және тиімді мотивациялық механизмдер, тұрғындарға медициналық және дәрілі көмектің сапасын жақсарту міндеттерін шешудің кәсіптік деңгейін жоғарылату міндетін шешуге бейімді, денсаулық сақтау мекемелері мен органдарын қызметкерлермен қамтамасыз етуіне ықпал етеді.

Денсаулық сақтаудағы кадрлық саясатты жүзеге асыру бойынша концептуальды міндеттері келесі түрде қамтиды:

1. 
   Кадрлық ресурстарды жоспарлаудың кешенді жүйесін дамытуда қамтамасыз ету саланың қажеттілік құрылымын рациональды орналастыру және тиімділігін тіркеу болып табылады.
   
2. 
   Мамандарды дайындаудың мемлекеттік білім беру стандарттарының жүйесін жетілдіру, денсаулық сақтау қызметкерлерінің үзіліссіз білім беру жүйесін дамыту негізінде кәсіптік деңгейін жақсарту.
   
3. 
   Медициналық көмек көрсету сапасы және санын, күрделігіне сәйкес еңбек ақының жүйесін, денсаулық сақтау қызметкерлерінің өмір сүру деңгейін жақсарту
   
4. 
   Еңбекті қорғау бойынша шаралардың тиімділігін жақсарту, мемлекеттік және әлеуметтік сақтандыруды дамыту, сала қызметкерлерінің құқықтық және әлеуметтік қорғалуын қамтамасыз ету
   
5. 
   Адамзаттың ресурстарды басқарудың ғылыми теориясының талаптарына және принциптерге сәйкес, денсаулық сақтаудың кадрлық қызметіне реформа жүргізу
   

Қойылған міндеттердің жүзеге асырылуы еңбек қорының жағдайы және заңдылықтарының талаптарына, денсаулық сақтаудың тәжірибелік қажеттілігіне сәйкес, кадрлық ресурсты дамыту, сала қызметкерлерінің сандық және сапалық құрамының сақталуы және жаңарудың оптимальды балансын қамтамасыз ету керек.

• 
  Функциялардың дұрыс еместігін жою
  
• 
  Қызметкер және кәсіптік топтардың әртүрлі айырмашылығының функциясын қайта бөлу
  
• 
  «Жалпы тәжірибелік дәрігер» негізінде дәрігерлік кадрлар құрылымының қайта құрылуы
  
• 
  Прогрессивті нормативті базаны қолдану негізінде денсаулық сақтау мекемелерінің қызметтік құрылымын орнына келтіру
  
• 
  Еңбек жағдайын техникалық түрде жабдықталуын жақсарту, жұмыс орнын модернизациялау
  

1. Кадрлық дисбаланстық мәселелерін атаңыз.

2. Денсаулық сақтаудағы кадрлық саясатты жүзеге асыру бойынша негізгі концептуальды міндеттерін атаңыз.
6.Тақырыбы: Амбулатория –емханалық және стационарлық қызметтегі әкімшілік процесс.

Мақсаты: Медбикелік істегі әкімшіліктік процессті оқыту.

Дәріс тезистері:

Қазақстандағы денсаулық сақтау – тұрғындарға медициналық көмек көрсетудің тиесілігі мен сапалығы, уақыттылығы, қолжетімділігін қамтамасыз етілуін, бірыңғай әлеуметтік-бағытталған жүйесі болу керек.

БДҰ (ВОЗ) анықтамасы бойынша Денсаулық – аурулардың жоқтығы ғана емес, жағдайдың физикалық, рухани және әлеуметтік қолайлылығы.

БДҰ-ң Еуропалық саясаты бойынша «Денсаулық-21», адамның әрбір кезеңіне денсаулығы әсер етеді және барлығының денсаулығының толық потенциалының жетістігіне тырысады. Бұл үшін денсаулық, адамдардың құқығы ретінде, тұрақты экономикалық даму және өмірдің сапасының жоғарылығы, қолайлылығына қажетті жағдаймен анықталады.

Бүкіләлемдік ғылыми-тәжірибелік конференцияда медбикелік істің теориясы бойынша. 1993 ж Голицино қаласында 27.07-14.08 күндері өткізіліп, медбикелік істің түсінігі мен жаңа терминдері енгізіліп, оның біреуі денсаулық болып саналады.

Денсаулық - өмір сүруге қоршаған ортаға бейімделудегі тұлғаның динамикалық гармониясы. Адамның денсаулығына ішкі ғана емес сыртқы фактор әсер етіп, денсаулықты нығайтып және нашарлауы (қауіп факторы), салауатты өмір салты да әсер ететіні белгілі. Тұрғындардың денсаулығын қорға барлық медицина қызметкерлерінің кәсіптік борышы болып саналады.

Қоғамдық денсаулық – физикалық және психикалық ақауларға, ауруларға қарамай, адамдардың өмір салтының өнімді денсаулығына арналған жағдайлармен қамтамасыз етуші қоғамның сапалығы, жағдайы. Өмір салтының саулығы – денсаулықты нығайтуға бағытталған өмір салты, адамның іс-әрекеті.

Денсаулықты нығайту және сақтау - өмір сапасын жақсартатын, шынайы жолдарды іздеу және ақпараттандыруды жоғарылату процесі.

Қауіп факторы – аурулардың енуін жоғарылататын факторлар генетикалық (20) қоршаған орта (20), өмір салты (50), медициналық (10).

Медикелiк қызметпен басқару жүйесi

Медбике медицина қызметкерлердiң арасында өзi түбегейлi еншiнi құрайды, сондықтан денсаулық сақтауды әбден жетiлдiру бойынша әр түрлi бағыттардың iске асыруының сапасы медбикелік қызметтердiң басқару жүйесiнiң сымбатты жұмысынан тәуелдi болады.

Емхана - бұл бекiтiлген аумақтағы тұрғынына дәрiгерлiк жәрдемдi көлем госпиталға дейiнгi кезеңде ең үлкен көрсететiн көп профилдi емдiк-алдын алу мекеме. Қалалардағы ересек тұрғын үшiн емханалардың екi түрлерiнде болады:

1. бiрiккенi ауруханалармен;

2. (дербесi ) бiрiкпеген.

Қалалық емханалар қуаттар бойынша 5 топтарға жiктеледi. Емханалардың қуаты ауысымға баруларын сан бойынша бағаланады.

Ғылыми дәлелдеген және АЕМ бикелiгi қызыметшiмен үш деңгейлi басқару жүйесi АЕМге енедi. Денсаулық сақтаудың аймақтық және жергiлiктi басқару органдары лауазымдар номенклатурасына бикелiгi iс бойынша бас мамандардың қызметi енгiзiлген, бикелiгi iс бойынша кеңестер жасалған, медбикелік iстiң дамытуының аймақтық тұжырымдамалары жасалған. Ауруханалардың штаттық кестелерiнде жүргiзiледi, мед бикесi бар жұмыс бойынша бас дәрiгердің орынбасары болады.

Қалалық емхананың құрылымында келесi бөлiмшелер ескерiледi:

1. емханамен басқару;

2. тiркеу;

3. дәрiгер келгенге дейiнгi қабылдауды кабинет; .

4. профилактиканың бөлiмшесi;

5. емдiк-алдын алу бөлiмшелер:

терапевтиялық бөлiмшелер туралы;

қалпына келтiргiш емдеудiң бөлiмшесі туралы;

(кардиология, ревмотологиялық, неврологиялық, урологиялық, офтальмологиялық, оториноларингологиялық) тиiстi мамандардың кабинеттерiмен (хирургиялық, гинекология) дәрiгерлiк жәрдемнiң мамандандырылған түрлерiнiң көрсетуi бойынша бөлiмшелер туралы;

6. 
   (физиотерапевтикалық және ренткен кабинеттерi, кабинет функционалдық диагностика, УДЗ, лаборатория) параклиникалық қызметтер;
   
7. 
   емханаға және үйде стационардың жанында күндiзгi стационар;
   
8. 
   . әкiмшiлiк-шаруашылық бөлiк;
   
9. 
   бекiтiлген кәсiпорындарға дәрiгерлiк және фельдшер денсаулық пункттерi.
   
10. 
    Бөлiмшелер және кабинеттердiң саны, олар емхана бекiтiлген тұрғынның сандарынан тәуелдi болатын штаттық қызметтердiң емхананың қуаты және санының олардың потенциалдық анықталу мүмкiндiктерi. (бөлiмшелер ашу не бiр, кабинет) емхананың құрылымы.
    
11. 
    Қалалық емхананың бас дәрiгерiнiң қызметiне алғашқы медицина-санитарлық көмектiң ұйымның қызметін кемiнде 5 жылдық емдiк және ұйымдастыру жұмысының тәжiрибесі бар квалификациялы дәрiгер белгiленедi.
    

Бас дәрiгер өз қызметтерiнде Қазақстан республикасының нормативтiк құқықтық акттерi, емхана туралы ережемен негiзге алады, лауазымды нұсқау.

Бас дәрiгер емдiк-алдын алу, әкiмшiлiк-шаруашылық және амбулаториялық-поликлиникалы ұйымның заңсыз қаржылық қызметiн ұйымдастырушысы болып табылады.

Бас дәрiгерге келесi функцияларды тапсырылады:

- дәрiгерлердiң кадрларының ұйымының жұмысын қамтамасыз ету, санитар, дәрiгерлер, медбикелер, әкiмшiлiк және шаруашылық қызыметшiсiлерін қадағалау;

- қызметтiң барлық бағыттарына арналған ұйымның жұмысының жоспарлауы;

- ұйымның қызметiнiң негiзгi көрсеткiштерiнiң орындауын бақылау;

- әрбiр қызметкер және ұйымның құрылымдық бөлiмшесiн қызметтiң себебi;

- құрылымдық бөлiмшелердi қызметтiң үйлестiруiн қамтамасыз ету ұйымның iшi, сонымен бiрге байланыс .

- емханада дер кезiнде және сапалы дәрiгерлiк және дәрi көмектiң көрсетуi бойынша ұйымның жұмысының жоспарлауы және үйде. Дәрiгерлiк жәрдемді ұйымдастыру және кабинеттер және тұрғынның пайда болатын қажеттiгiнiң өте толық қанағаттандыруының мақсаты бар емханасының қызметтерiнiң жұмыс тәртiбiнiң әбден жетiлдiруi. Жаздық- қысқы мерзiмге, сонымен бiрге сембiлiк және жексенбiлерде тұрғындар емдiк-алдын алу қызмет көрсетудi ұйымдастыру;

- тұрғынның гигиеналық үйренуi және салауатты өмiр салтының құрастыруы бойынша жұмыстың өткiзуi;

- жұмыс және қызметшiлер уақытша еңбек етуге мүгедектiктiң сараптамасы бойынша сапалы жұмысты, сонымен бiрге медициналық оңалтуды ұйымның табанды тiршiлiк ету.

- профилактиканың жаңа технологияларының емханасының жұмысына енгiзу, диагностика және технологиялардың стационарзамещающихы емдеу, сонымен бiрге тұрғынға дәрiгерлiк жәрдемдi көрсетудiң жаңа ұйымдастыру формалары және қызыметшiнiң жұмысы, игеру;

- қызметкерлердiң барлық дәрежелерiнiң штаттық қызметтерiнiң кадрларымен комплектеу;

- жабдықпен қажеттi қазiргi дәрiгерлiк жабдықты емхананың жабдықтауы қажеттi, құрал оргтехника және олардың тиiмдi қолдануы бойынша шаралардың дәрiгерлiк қызыметшiнiң еңбегi және қабылдану жеңiлдететiн заттармен;

- жөндеу тиiстi мазмұн және емхана, жабдықтың ғимарат және имараттары және құралдардың пайдалануы, олардың дер кезiнде ағымдағы және iргелiсi. Бөлмелердiң жалдауы, ғимарат және жабдықтың жөндеуi, емхананың барлық қызметтерiн жұмыс жасауды заттық-техникалық қамтамасыз етуге шарт жасасу;

- техника қауiпсiздiгi бойынша қызыметшi қолданылған жұмысқа енгiзу инструктажының өткiзуi, сонымен бiрге лауазымды нұсқаулармен танысу, ереже тәртiптiң iшкi еңбегі тағы басқалар құжаттармен сөзсiз;

- шығындар сметасының денсаулық сақтауын жоғары тұрған органға бекiтуi үшiн ұсыныс; оның орындауын жүйелi түрде талдау;

- заттық құндардың қорғауын, реактив арнайы есепке алудың бланктерi, дәрi-дәрмек;

- емхананың барлық бөлмелер мен жабдықтарын өртке қарсы қауiпсiздiгi;

- қызметкерлердiң айқын әсерлерiнiң қамтамасыз етуi авария ахуалдарының пайда болуында, өрт немесе төтенше жағдайлардың жоюы арналған ерекше қауiптi инфекцияның анықталуы, шаралардың қабылдануы;

- емханадағы санитарлық-гигиеналық нормалар және эпидемияға қарсы тәртiптiң орындалуы;

- дұрыс есепке алуды ұйымды, рецепт тағы басқа бланктер және ерекше есепке алудың құжаттарының есiрткi заттардың көшiрмесi үшiн рецепт бланктерi, жүргiзу және уақытша еңбек етуге мүгедектiктiң бланктер, дәрiгерлiк құжаттаманың сақтауы және беру;

- емхананың Дәрiгерлiк кеңесiмен басқару, жұмыс iстейтiн мәселенi кеңесiп шешетiн орган құқықтарында;

- емхананың жұмысты ұйымдастыруын әбден жетiлдiрудiң сұрақтары бойынша дәрiгерлiк конференциялардың әзiрлеудi және өткiзуi;

- дәрiгерлiк қызыметшiнiң қызметiндегi еңбектiң ұйымы, емхананың басқару.

- (периодты және профилактикалық байқаулар, шара еңбектi қорғауға және техника қауiпсiздiгi бойынша, ыстық қоректену тағы басқалар, диспансеризация) дәрiгерлiк қызметкерлердiң денсаулығының қорғауы бойынша шаралардың өткiзудi емханасы қамтамасыз ету профкомдарымен бiрге;

- дәрiгерлiк қызыметшiнiң мамандығын жетiлдiруi және озық төжiрибенi енгiзу және еңбектi ғылыми ұйымдастырудың элементтерi;

- емхананың қызметiнiң жүйелi талдауы және оның бөлiмшелерi, денсаулық жағдай қызмет көрсетiлетiн тұрғын, дәрiгерлiк жәрдемдi сапа;

- шығындар сметасының өз қолымен бекiту, құжат зейнетақылардың ресiмдеуiне, тауарлардың алуы қарызға тағы басқалар, есептеу нәтиже, құжат қатал есеп беру, штаттық кесте, есеп төлеуге, бұйрықтар.;

- статистикалық, дәрiгерлiк және қаржы есептеу нәтижелерiнiң тиiстi инстанцияларында дұрыс құрастыру және дер кезiнде ұсыныс;

- қосымша қызмет iстеудi дер кезiнде мәселенiң шешiмi, орынбасарлық және емхананың қызыметшiсiнiң iшкi жұмысқа орналастыруы;

- емхананың қызметiнiң қорытындыларға және нәтижелерi бойынша ұжымның алдында жыл сайынғы есеп және перспективаға есептер;

- емхананың басқару аппаратының жұмысты ұйымдастыруын әбден жетiлдiру. Құрастыру және емхананың басшылық етушi құрамының резервiнiң тобы бар жұмысының өткiзуi;

- бюджеттен тыс қызметтiң дамытуындағы жәрдемдесу және емдiк - диагностикалық және емхананың материалдық-техникалық базасын дамытуға қосымша құралдарының тартуы;

- емхананың қызметiнiң жақсартуы бойынша мәселенiң шешiмiне қоғамдық ұйымдар, қорларының тұрғыны бар емхананың әкiмшiлiктерi, тарту кездесулердi ұйымын;

- "Шағым және ұсыныстардың кiтабына" жеке ғарызнамалар және жазуларды азаматтардың қабылдауын жүргiзу, жүйелi талдау, қабылданған шаралар туралы мәлiмдеушiлердiң дерек беруi жазбаша немесе дербес әңгiмеде.

Бас дәрiгерге құқығы болады:

- жалдау, салу төлетулер және мадақтаулардың қызметкерлерiне, жұмыстан шығару және кадрларды орналастыру;

- бұйрық-жарлықтарды шығарулар, ұйғарым қарыздармен тағы басқалар, шарт жасасу.;

- қызметтiк қажеттiлiк бойынша, жергiлiктi шарттардың есепке алуымен, өз орынбасарлары, қосымша мiндеттердiң орындау тағы басқа қызметкерлерiне бөлiмшелер меңгерушiсi емханаға және лауазымды нұсқауда бойынша бұл бұйрықпен бекiтiп мiндеттеу, тиiстi тиiстi олардың кәсiби әзiрлiктерi;

- олардың мадақтауы үшiн көзге түскен қызметкерлерге материалдары денсаулық сақтауды басқаруды жоғары тұрған органға емханасының кәсiподақ комитетiнiң ұсыну, үкiмет үкiмет наградалары және тағы:

- атқарылатын жұмыстардың көлемдерiне бекiтiлген штаттық кесте шектерiндегi штаттық қызметтердiң алмастыруы керектi жағдайда өндiрiп алу;

- профкомның 6-шы тәртiпке жеке қызметкерлердiң аудармасы туралы сұрақты шешiлсiн - немесе 5-күндiзгi жұмыс аптасы;

- емхана, оның материалдық-техникалық базасын қызметтiң жақсартуы бойынша мәселенiң шешiмiне қоғам қызықтыру;

- мамандандырылған дәрiгерлiк жәрдемге тұрғынның айналымдылықтарын талдауды негiзде жаңа мамандандырылған кабинеттердiң ұйымы және жеке қызметтердiң кiрiгуi бойынша қажеттi шаралар өткiзу;

- жинағы қол астындағы қызыметшiнiң әсерi, тәртiптiң iшкi еңбек ережелерiнiң оларды сақтауы, орындаушылық және еңбек тәртiбi тексеру;

оған өткiзуiнде алдын алу және емдiк - диагностикалық шаралардың дәрiгерлердiң жұмыстың сапаны тексеруiн ұйымдастыру;

- барлық алғашқы есепке алу құжаттар да, қазiргi есеп беру статистикалық формалары да жеке қызметтердiң қызметiнiң iшiнара зерттеуi ол үшiн қолдана өткiзу;

- емхана, еңбек туралы заңды тәртiптiң iшкi еңбек ережелерiнiң орындауды қызыметшiсiнен талап ету, ұжымдық келiсiмшарт;

- мемлекеттiк құрылымдардағы емхананы ұсыну, қоғамдық, сот сот және төрелiк инстанциялар;

- қоғамдық денсаулыққа және денсаулық сақтау бойынша ретiнде анықтаған ретте өз квалификацияны көтеру, сол сияқты клиникалық пәндердiң төңiрегiдегi, сонымен бiрге мамандыққа қатысты дәреженiң иемденуiне iскерлiк сараптаудан өту;

- емхана жұмыс жүргiзуге байланысты сұрақтар туралы ұсынысты денсаулық сақтауды басқарудың жоғары тұрған органдарына кiргiзу;

- дұрыс басқарушылық шешiмдердi қабылдану үшiн қажеттi мәлiметтiң денсаулық сақтауды басқарудың жоғары тұрған органдарынан қажеттi алу;

Бас дәрiгерге жауапкершiлiк жүктейдi:

- заңға қайшы әсерлер, өз мiндеттерiнiң орындамау немесе лайықсыз орындауы;

- оның құзырына кiретiн терiс мәселенiң шешiмдерiне;

- заттық құндардың қорғауы және емхананың өртке қарсы қауiпсiздiгiнiң ұйымын;

- ашықтық, сапа және тұрғынға амбулаториялық-поликлиникалы көмектiң мәдениетiн;

- барлық мiндеттер орындау дұрыс айтады еңбек туралы заң ескерiлген, ереже және Тб

осы жағдаймен сонымен бiрге;

- есеп беру мәлiметтерiнiң бухгалтерлiк, статистикалық есепке алуды қойылуды және ақиқаттығы;

- бұйрықтардың дер кезiнде iске асыруы, қаулы, ұйғарым

денсаулық сақтау және атқарушы өкiметтiң басқарулары;

- қағида дәрiгерлiк әдебi және деонтологияның негiзiнде тәрбиелiк ұжымда жұмыс iстеудi деңгейін.

Иллюстрациялы материал:дәріс материалынан презентация

Әдебиеттер:

1. Бейсенова Г.С. Менеджмент в сестринском деле. Учебник. Алматы: ТОО «Книга», 2001г.-144с.

1. 
   Лидерство в сестринском деле: Учебное пособие/ А.А.Модестов и др. – Ростов н/Д.: Феникс; Красноярск: Издательские проекты, 2006.-208с.
   
2. 
   Куракбаев К.К., Чен А.Н., Савченко Т.В. Основы экономики здравоохранения на новом этапе социально-экономического развития республики Казахстан, Алматы-2003
   

1. 
   БДҰ бойынша «Денсаулық» түсінігіне анықтама беріңіз.
   
2. 
   Емхана түрлерін атаңыз.
   
3. 
   Бас дәрігердің функциясын атаңыз.
   

«Менеджмент» түсінігі заманауи отандық экономикалық лексикалық термин болғандықтан, «басқару» түсінігін береді.Нарықтық жағдайда өндірістерде жүзеге асырылатын, әртүрлі әлеуметтік-экономикалық үрдістерде, кеңінен қолданылады. Әлемдік тәжірибеде, жалпы (басты) менеджмент ҚР-да кеңінен таралған менеджменттің арнайы түрі,ұйым және өндірістің іс-әрекетінің жеке саласына бағытталған:инновациялық менеджмент, қаржылық менеджмент, персонал менеджменті және т.б..

Менеджмент сөзі француз тілінен "manage" (жүк және жолаушыларды тасымалдау) және итальян сөзі "maneggio" (циркте көрсетілетін жылқыларды үйретуі бойынша жаттығу).

Америкалық Менеджмент Ассоциациясы заманауи жағдайында жалпылай анықтаманы береді:

"Менеджмент адамзаттық және физикалық ресурстармен басқарып, ұйымдасқан түрде бірігуі, мақсатына жетуде жұмысшылардың еңбегінің моральдық жағдайының жоғары деңгейде қанағаттандырылуы мен күш пен уақыттың текке жұмсалмауы ".

Менеджмент қарапайым түрінде, менеджмент- адамзаттық, материалды жене материалды емес қорларды тиімді қолдану арқылы қойылған мақсатқа жету үрдісі.

Ең қажетті элементтердің анықтамасы келесі түсінікті береді:

Мақсаттың алға қойылуы-қажеттілігі мен талабының қанағаттандырылуына кепілдендіретін, ұйымдар мен индивуумдардың әрекетінің нәтижелері .

Материалдық қорла-бұл негізінен ақшалай немесе жекелей түрдегі қаржылық қоры.

Менеджменттің кез келген ұйымдарда, денсаулық сақтау орындарында , жалпы берілген 5 функциясы бар:

Тәжірибеде барлық функциялар бір-бірімен өзара байланыста және ұйымдарда басқару кезеңдерінің үздіксіз кезеңін көрсетеді. Басқару жұмысының сапасы әр кезеңде әсер етуі мүмкін. Мысалы, кадрлардың қандай жұмысқа қажеттілігін жоспарлауымен тығыз байланыста. Өз кезегінде адамдар, жұмысқа іріктелініп алғандықтан, ұйымның жұмысының сапалылығын нәтижелігін қамтамасыз етеді.