Отчет Надежда қаз indd

9

тәртібі,  сонымен  қатар  тұрмыстық  бұзақыларды 

қызметтік  іс  жүргізу  тәртібі  көзделген.  Бірақ,  бұл 

ведомстволық  құжатта  «Тұрмыстық  зорлық-зом-

былық профилактикасы туралы» ҚР Заңының 17-ба-

бының  6-тармағындағы  құқық  бұзушының  мінез-

құл қына  ерекше  талаптар  белгілеу  және  оның  осы 

талап тарды  бұзғаны  үшін  жауапкершілігі  туралы 

2-бө лігін  іске  асыру  жөнінде  ешқандай  нұсқау  жоқ 

[20]. 

Бұған  қоса,  осы  Нұсқаулықтың  кемшілігі  ҚР 

салған  адамдарды  бақылауды  жүзеге  асыру  тәртібі 

көрсетілмегендігінде болып отыр. 

Жергілікті  полиция  қызметінің  жұмысы  заңға 

бағынатын  азаматтарды  профилактикалық  құқық 

бұзушылық,  оның  ішінде  тұрмыстық  зорлық-

зомбылық  процесіне  тартусыз  мүмкін  емес.  «Аза-

маттардық  қоғамдық  тәртіпті  қамтамасыз  етуге 

қатысуы  туралы»  Қазақстан  Республикасының  2004 

жылғы 9 шілдедегі №590 Заңында азаматтардың тұр-

мыстық  зорлық-зомбылық  профилактикасы  және 

оның  алдын  алу  процесіне  жеке  қатысуын  тікелей 

қарастырмайды [20].

Алайда,  қоғамдық  тәртіп  түсінігі  отбасы-

тұрмыстық  қатынастар  аясында  азаматтардың 

амандығын  қамтамасыз  ету  процесін  өзіне  қосып 

алады.  Бұл  заңды  іске  асыру  механизмі  Қазақстан 

Республикасы  Ішкі  істер  министрінің  міндетін 

атқарушының  2015  жылғы  19  маусымдағы  №463 

бұйрығында  жазылған,  оның  атауы  мен  мазмұны 

«Бақылау  және  қадағалау  функцияларына  байла-

нысты  емес,  қоғамдық  тәртіпті  қамтамасыз  ету 

жөніндегі  іс-шараларға  азаматтарды  тартудың 

ережесін, олардың нысандары және түрлерін бекіту 

туралы»  ҚР  ІІД  2004  жылғы  27  қарашадағы  №641 

бұйрығымен өзгертілген.

Қоғамдық,  оның  ішінде  тұрмыстық  тәртіпті 

қамтамасыз  ету  ЖПҚ  қызметкерлеріне  полицияның 

қоғамдық  көмекшілерінің  төмендегі  көмектерді 

көрсету жолымен жүзеге асырылады:

1)  дайындалып жатқаны, жасалып жатқаны немесе 

жасалған құқық бұзушылықтардың өзде ріне мә-

лім болған фактілері туралы, оларға ықпал еткен 

себептер мен жағдайлар туралы хабар ламалар;

2)  учаскелік  полиция  инспекторларының  және 

кәмелетке  толмағандар  ісі  жөніндегі  бөлім-

шелердің  профилактикалық  есебіне  алынуы 

тиіс  адамдарды  анықтауға,  олармен  ішкі  істер 

органдарының аталған қызметкерлерінің тікелей 

қатысуымен жеке жұмыс жүргізу; 

3)  кәмелетке  толмағандар  арасындағы  құқық  бұ-

зушылықтардың  алдын  алу  мен  балалардың 

қараусыз және қадағалаусыз қалуын ескерту;

4)  құқықтық білімдерді насихаттау және т.с.с. [22].

Біздің  пікірімізше,  тұрмыстық  зорлық-зом-

былық  профилактикасы  және  оның  алдын  алу  про-

цесінде  ЖПҚ  қызметкерлеріне  көмек  көрсететін 

поли цияның қоғамдық көмекшілерінің өкілеттігі мен 

құзыреттілігін нақтырақ айқындау қажет.

«Бас  бостандығынан  айыру  орындарынан 

босатылған  адамдарды  есепке  алуды  жүзеге  асыру 

бойынша  ҚР  ішкі  істер  органдары  бөлімшелерінің 

өзара  іс-қимыл  жасау  қағидаларын  бекіту  туралы» 

ҚР Ішкі істер министрінің 2016 жылғы 30 қаңтардағы 

№89  бұйрығы  да  тұрмыстық  зорлық-зомбылықтың 

алдын алуға негіз бола алады, себебі бұрын бас бос-

тан дығынан  айырыуға  кесілген,  сотталған  адамдар 

отбасы-тұрмыстық  қатынастар  аясында  құқық 

бұзушылық жасауға бейім күйінде қалып отыр [23].

Тұрмыстық  зорлық-зомбылық  профилакти ка-

сының  процесіне  сондай-ақ  ҚР  ІІМ

ведомстволық 

полиция қызметінің, ал нақты полицияның учаскелік 

инспекторларының,  олардың  көмекшілерінің  және 

полицияның  кәмелетке  толмағандар  ісі  жөніндегі 

учаскелік  инспекторларының  негізгі  бөлімшелерінің 

қызметтерін ұйымдастыру тәртібін реттейді [24, 25]. 

Жоғарыда  аталған  қағидаларда  профилак-

ти калық  есепте  тұратын  адамдардың  санаттары, 

сонымен  бірге  жергілікті  полиция  қызметінің 

алдында  тұрған  дәстүрлі,  соның  ішінде  тұрмыстық-

зорлық  зомбылық  міндеттерін  орындау  бөлігінде 

полицияның  учаскелік  инспекторлары  қызметінің 

құқықтық ережелері анықталған. 

Тұрмыстық  зорлық-зомбылық  тек  әкімшілік 

емес, 

сонымен 

қылмыстық 

әділеттің 

қарауына да жатады. Тіркеу тәртібі және тұрмыстық 

құқық  бұзушылыққа  жауап  қайтару  тек  қана 

кодификацияланған  заңнамада  ғана  емес,  ІІО 

қызметкерлерінің  ӘҚБтК-ні  өтініштерді  қабылдауда, 

тіркеуде  және  қылмыстық  құқық  бұзушылықтарды 

хабарлауда  да  қолдану  тәртібі  туралы  ҚР  ІІД 

ведомстволық бұйрықтарында айқындалған [26, 27].