Еңбек қорғау саласындағы басшылар мен мамандардың міндеттері мен құқықтары

Кәсіпорындар мен мекемелердің басшыларына төмендегідей міндеттер жүктеледі:

- кәсіподақ ұйымымен бірлесе отырып еқбек қорғау мен еңбек жағдайын жақсартудың шараларын жоспарлауды;

- еңбек қорғау шаралары жайлы көсіподақ комитетімен келісімшартқа отыруды;

- еңбек қорғау шараларын ақшамен жөне материалдық жабдықтармен қамтамасыз етуді;

- белгіленген мөлшерде арнайы киімдермен, қорғану құралдарымен, аяқкиіммен, сабынмен қамтамасыз етуді;

- санитарлық-тұрмыстық бөлменің жұмысын ұйымдастыруды;

- мекемедегі қауіпсіздік ережелерінің және өндірістік санитария талаптарының орындалуына бақылау жасауды;

- мекемедегі жұмысшы-қызметкерлерді еңбектің қауіпсіз жолдарына оқытудың оларға тиісті (инструк­таж) нұсқау берілуін жөне олардың білімін тексеруді ұйымдастыру;

- жұмыс орнын қажетті плакаттармен, қауіпсіздік техникасы жайлы әдебиеттермен қамтамасыз етуді;

- еңбек қорғау шараларын жүргізуге бөлінген қаржының игерілуі жайлы есеп беруді.

Бас мамандар көсіпорынның әрбір саласы бойынша еңбек қорғаудың жайына жауапты және оларға төмендегідей міндеттер жүктеледі:

- жұмысына жаңадан түсетіндермен еңбек қорғаудың кіріспе нұсқауын жүргізеді;

- өндірістік үдерістерді автоматтандыру жөне қауіпті аймақтарды қоршауды ұйымдастырады;

- бу қазандарының, су қыздырғыштардың, түрлі аспаптардың, жүк көтергіш құралдардың сынақтан өткізілуін және есепке алынуын ұйымдастырады;

- жарамсыз механизмдер мен жабдықтардың іске қосылмауын және еңбекшілердің денсаулығына зиянды жерлерде жүмыс істемеуін қадағалайды;

еңбек қорғаудың заңдылықтарының ережелері мен нормаларының бұлжымай орындалуын қадағалайды;

- өз салалары бойынша өндірістік қайғылы оқиғалардың себептерін зерттейді.

Бөлім басқарушылары, ферма меңгерушілері, шеберхана меңгерушілері, гараж меңгерушілері, механиктер мен бригадирлер төмендегідей жұмыстарды атқаруға міндетті:

- жұмыс орнындағы нұсқауды жүргізу, журнал жүргізу және оның орындалуын қадағалау, еңбек тәртібінің орындалуын бақылау;

- тракторларды, комбайндарды және басқа машиналарды басқаруға тиісті құжаты жоқ адамды жібермеу;

- машиналардың және жеке қорғану құралдарының түгел жөне жарамды болуын бақылау;

- техникаларды бір жерден екінші жерге ауыстырғанда жүру ережелерінің сақталуын қамтамасыз ету;

- механизаторлар мен жұмысшылардың демалатын орындарын белгілеп, ол жерді жабдықтау;

- өндіріс орнының демалыс бөлмелерінің санитарлық жайын қадағалау;

- қауіпсіздік техникасы талаптарының орындалуын бақылау, қайғылы оқиғаларды дер кезінде жоғарғы органға хабарлау.

Ұжымшарларда еңбек қорғау жұмыстарына жауапкершілік басқарма мүшелерінің біріне, әдетте басқарма төрағасының орынбасарына жүктеледі.

Өндірістік практикада жүрген оқушышар үшін жауапкершілік - оны басқарушы мүғалімге жене сол кәсіпорынның басшысына жүктеледі.

300-ден 500-ге дейің жұмысшылары бар көсіпорындарда - еңбек қорғау қауіпсіздік техникасы және өрттен қорғауды ұйымдастыру жөніндегі инженер, ал егер жүмысшының саны 500-ден асса аға инженер штатын ұстауға рұқсат етіледі. Олар ауыл шаруашылығы департаментінің бұйрығымен алынады және шығарылады. Бірақ кәсіпорын басшысының басшылығымен жұмыс істейді. Еңбек қауіпсіздігі ережелері бұзылған жерде олар жұмысты тоқтатуға құқылы. Сондай-ақ, кәсіподақ комитетімен бірлесе отырып ол жүмысшыларды оқытуды ұйымдастырады, еңбек қорғаудың іс бөлмесін ашады, қайғылы оқиғаларды зерттеуге қатысады.Жұмыс орынын тиімді ұйымдастыру. Жұмыс орынын ұйымдастыру еңбек үдерісін ұтымды жүргізудің және еңбек құралдарын тиімді пайдаланудың шараларын іске асыруды қажет етеді.

Жұмыс орны дегеніміз - жеке жұмысшының немесе жұмысшылар тобының еңбек ететін аймағы. Онда технологиялық үдерістің операцияларын орындауға қажетті материалдық-техникалық өндіріс құралдары орналастырылады.

Жұмыс орнын тиімді ұйымдастыру жұмыстары өндірістік санитария мен еңбек қауіпсіздігінің стандарттар жүйесінің талаптарына сай жүргізілуі тиіс. Бұл ретте жұмыс орнын жоспарлап жүйелеу, оны қажетті жаңа жабдықтармен жабдықтау, өндіріс кұралдарын кеңіс орналастыру, жабдықтардың тиімді өрленуі мен нормаға сәйкес жарықтандырылуы қажет.

Жұмыс орнын жоспарлап жүйелеу төмендегідей шараларды қамтиды:

а) жұмыс кезінде адамның кедергісіз еркін қозғалуына мүмкіндік жасау;

ә) өндірістік жерді үнемді пайдалану және заттың тасымалдау жолын барынша ықшамдау;

б) жабдықтарды технологиялық үдерістің тізбектілігіне сәйкес орналастыру, оператордың қауіпсіз еңбек етуіне жағдай жасау.

Жұмыс орнында жабдықтарды дұрыс орналастыру арқылы жұмысшының өзіне қолайлы жұмыстық қалыпта еңбек етуіне жағдай жасалады. Жұмысшылар жұмысты көбінесе отырып немесе тұрып жасайды. Әдеттегі жұмыстық қалып деп дененің алға қарай еңкеюі 10-15° аспайтын, артқа немесе қапталға қисаюды талап етпейтін жұмыс қалпын айтады.

№36 дәріс