Медициналық- демографиялық мәлімет көздері

- демографиялық процестер мен құбылыстарды ағымдағы есепке алу;

- тізімдер, картотекалар, халық тіркелімдері;

- іріктеп зерттеу және арнайы демографиялық зерттеулер

27. 
    Медициналық- демографиялық үдерістердің негізгі тенденциялары.
    

Қартаю

Туу көрсеткіштің жоғарылауы немесе төмендеуі

МиграцияТ.б.

28. 
    Демографиялық жалпы көрсеткіштерді атаңыз, олар қалай есептелінеді?
    

1. Туу көрсеткіші бір жыл ішінде нақтылы жерде 1000 адамға шаққанда туулық жиілігін көрсетеді: Туу көрсеткіші: = Бір жылдын ішінде туғанларлын саны 1000 /Бір жылдағы халықтың орташа саны.

2. Өлім көрсеткіші: = Бір жылдың ішінде олгенлерлін саны • 1000 /Бір жылдағы халықтың орташа саны.

3. Табиғи өсу көрсеткіші: =(Туғандар- өлгендер саны) • 1000/ Бір жылдағы халықтың орташа саны.

Көбінесе бұл көрсеткішті есептегенде жылдық туулық және сол жылдағы өлім көрсеткішінің айырмасын алады. Сондықтан бұл көрсеткішті алғанда туулық және өлім көрсеткішінің деңгейін есепке алу керек (1,2-кесте, 10-сурет).

Демографиялық көрсеткіштерді талдағанда арнайы көрсеткіштерді (әр топқа жасына сәйкес есептелген) табады. Оларды есептеу әдісі жоғарыда көрсетілгендей болады.

4. Әйелдердің бала туукөрсеткіші = Бір жылда туғандар саны 1 000/ 15-49 жастағы әйелдердің орташа саны

5. Жасына сәйкес әйелдердің бала туу көрсеткіші = Бір жылда әйелдердің жасына сай туылған балалар саны 1000 /Сол жастағы әйелдердің орташа саны .

6. Некелі әйелдердің бала туу көрсеткіші= Некелі әйеллердін бір жылда туған балаларынын сан 1000 /Некелі әйелдердің орташа саны.

7. Жасқа сәйкес өлім көрсеткіші (сәбилер өлімінен басқа) белгілі жастағылардың ішінде өлгендер санын барлық сол жастағылардың санына бөліп, 1000-ға көбейтеді. Мысалы: 60-65 жасқа сәйкес өлімшілдік = 60-65 жастағылардың ішінде өлгендер •1 000/ Барлық 60-65 жастағылар саны

Денсаулық сақтау мекемелерінде өлім себептеріне көп көңіл бөлінеді, сондықтан әр аурудың түріне сәйкес өлгендер көрсеткішін бөлек есептейді. Мысалы: Жүрек ауруынан өлу көрсеткіші = Жүрек ауруынан өлгендер саны • 100000 /Халықтың орташа саны

Республика бойынша өлімге себепкер болатындар ішінде алғашқы төрторынды: 1) жүрек және қан айналым жүйесінің аурулары; 2) жарақаттану және улану; 3) қатерлі ісіктер; 4) тыныс жүйесінің аурулары (11сурет) иеленеді.

8. Сәбилер өлімі - жасқа толмай өлген сәбилердің саны. Бұл көрсеткішті 1000 тірі туылған балаларға шағып есептейді. Ол үшін мәліметтерді жергілікті азаматтардың өмір өзгерістерін жазып отыратын бөлімнен (ЗАГС-тан) алады. Көп жылдар бойы жүргізілген зерттеулер нәтижесін алғанда барлық бір жасқа толмай шетінегендер ішінде 2/3 биылғы жылы туылғандар, ал 1/3 алдындағы жылы туылғандар екені байқалады. Сондықтан жылдық сәбилер өлімінің нақты көрсеткіші мынадай формуламен есептелінеді:

Сәбилер өлімі = Жыл бойы 1 жасқа толмай өлгенлер саны 1 000 /Биыл туылғандардың 2/3 былтыр туылғандардың 1/3. Республика бойынша бұл көрсеткіштің деңгейі орта есеппен алғанда 20,2%, бірақ кейбір облыстарда 30,0%-ден асады.

Бір жасқа толмаған балалардың өмірі 2 мерзімгебөлінеді: Бірайлық (төртапталық) – жаңа туғансәбилік (неонаталдық мерзім) және сәбилік мерзім - 2-12 айғадейін (постнеонаталдық мерзім). Осы мерзімдерге сәйкес сәбилер өлімінің көрсеткіші есептелінеді.Сонымен қатар тағы бір көрсеткіш есептелінеді. Оны перинаталдық сәбилер өлімі дейді. Көрсеткішті есептегенде өлі туылғандар және туылғандардың ішінде бір апта аралығында шетінегендер алынады.

9. Перинаталдық көрсеткіші. Өлі туылғандар саны жаңа туылғандардың бір • 1000 апталықта өлгендері/Өлі және тірі туылғандар сандарының қосындысы

29. 
    Демографиялық көрсеткіштердің есептеу және талдау әдістері.
    

30. 
    Демографиялық саясаттың тұжырымдамасы қандай бөлімдерден тұрады?