4.2.1.1
Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалауды
жоспарлау және ұйымдастыру
Бөлім/ортақ
тақырыптар
бойынша
жиынтық
бағалауды
ұйымдастыру, жоспарлау бекітілген бағалау критерийлері ережесіне
сәйкес өткізіледі. Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық
бағалаудың рәсімдер саны жиынтық бағалауға қатысты әдістемелік
ұсыныста берілген:
•
жаратылыстану-ғылыми пәндер – бөлімдер бойынша;
•
әлеуметтік-гуманитарлық пәндер – ортақ тақырыптар бойынша;
•
тілдік пәндер – сөйлеу әрекетінің түрлері: тыңдалым, айтылым,
оқылым, жазылым бойынша анықталады.
Бөлім және оқу мақсаттарының саны (5-кесте) пәндерге байланысты
әр түрлі болуы мүмкін.
5-
кесте. «Математика» пәнінен бөлім бойынша мысал, 5-сынып
1-
тоқсан - 9 апта
Ұзақ мерзімді
жоспар бөлімі
Бағдарлама бойынша бөлімшелер
Мақсаттар
саны
Натурал сандар
және нөл саны
Натурал сандар және нөл саны.
18
Координаталық сәуле. Натурал сандарды
салыстыру.
Натурал сандарға арифметикалық амалдар
қолдану.
Санды және әріпті өрнектер, олардың мәндері.
Теңдеу. Теңдеудің түбірі. Теңдеуді шешу.
Мәтін есептерді шығару. Натурал сандардан
тұратын сандар тізбегі.
Натурал сандардың
бөлінгіштігі
Натурал сандардың бөлгіштері мен еселіктері.
16
Жай және құрама сандар.
2, 3, 5, 9, 10 сандарына бөлінгіштік белгілері.
Бөлінгіштіктің негізгі қасиеттері.
Дәреже.
Натурал сандарды жай көбейткіштерге жіктеу.
Ең үлкен ортақ бөлгіш. Өзара жай сандар. Ең кіші
ортақ еселік.
Жай бөлшектер
Жай бөлшек. Жай бөлшектерді оқу және жазу.
8
Жай бөлшектің негізгі қасиеті.
Дұрыс және бұрыс жай бөлшектер.
Аралас сандар.
Жай бөлшектер мен аралас сандарды
координаталық сәуледе кескіндеу.
Барлығы:
42
25
Мысалы, 5-сыныптағы математика пәнінен оқу бағдарламасының
ұзақ мерзімді жоспарында 1-тоқсан бойынша 3 бөлім берілген: «Натурал
сандар және нөл саны», «Натурал сандардың бөлінгіштігі», «Жай
бөлшектер». Сәйкесінше, математикадан 1-тоқсандағы бөлім бойынша
жиынтық бағалау әр бөлімді меңгеру және аяқталуына қарай үш рет
өткізіледі.
Кейбір пәндерден ұзақ мерзімді жоспарға сәйкес бір тоқсан
барысында меңгеру үшін 1-ден 5-ке дейін бөлімдер берілген. Бөлім
бойынша жиынтық бағалау 1 бөлімнен тұрған жағдайда тоқсанның екінші
жартысында 1 рет, тоқсан соңына дейін 2 аптадан кем емес уақытта
өткізіледі.
Осыған байланысты, бөлім бойынша жиынтық бағалаудың
максималды саны тоқсанда 3-тен артық болмауы қажет, 4 және одан да
көп бөлімдерді меңгеру қажет болған жағдайда, мұғалім оқу мақсаттарын
есепке ала отырып, бөлімдерді біріктіреді.
Тілдік пәндерден бөлім бойынша жиынтық бағалау тоқсанда екі рет
өткізіледі. Әр бөлім бойынша жиынтық бағалауда сөйлеу әрекеттерінің
(
тыңдалым, оқылым, айтылым, жазылым) екі түрі тексеріледі. Сонымен
бірге айтылым дағдысын бірінші бөлім бойынша жиынтық бағалау
уақытында өткізу ұсынылады. Айтылым дағдысын бағалауды жиынтық
бағалау өткізу жоспарланған апта ішінде сабақ үстінде өткізуге болады.
Әр білім алушының жауабы шамамен 1-ден 5 минутқа дейінгі уақыт
аралығын қамтуы мүмкін.
Бөлім бойынша соңғы жиынтық бағалауды тоқсан соңына дейін 1
аптадан кем емес кезеңде өткізу жоспарланады.
Бөлім бойынша жиынтық бағалауды орындау уақытын мұғалім
берілген тапсырмалар мен оны орындауға кететін орташа уақытты,
жұмысты орындауды есепке ала отырып анықтайды. Сонымен бірге
бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалауды 15-20 минут уақыт
аралығын қамтитындай етіп жоспарлау ұсынылады. 15-20 минуттық
шектеу – шартты, сабақтың белгілі бір кезеңін ғана алатындай, шағын
көлемді бағалау жұмыстарын көрсету мақсатында енгізілген.
Оқу бағдарламасында берілген оқу мақсаттары жиынтық жұмыстың
мазмұнын анықтауға мүмкіндік береді. Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша
жиынтық жұмыстың мазмұнына меңгерген бөлім бойынша білім мен
дағдылар деңгейіне жеткенін көрсетуге мүмкіндік беретін оқу
мақсаттарын қамту ұсынылады.
Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларын
құрастыру кезінде мұғалім жиынтық бағалауға қатысты әдістемелік
26
ұсыныста көрсетілген үлгілерді қолдануына болады. Одан басқа,
мұғалімге өз бетінше бағалау құралдарын құрастыру ұсынылады. Ол
үшін мұғалімге көмек ретінде төмендегідей алгоритмдер ұсынылады (6-
сурет):
1)
оқу бағдарламасы, бөлім/ортақ тақырыптар бойынша оқу
мақсаттарын меңгеру;
2)
жиынтық бағалауда тексерілетін оқу мақсаттарына сәйкес
бағалау критерийлерін анықтау, ойлау дағдыларының деңгейлерімен
сәйкестендіру;
3)
ойлау дағдыларының деңгейлеріне сәйкес келетін тексерілетін
критерийлердің, оқу мақсаттарының мазмұнын қамтитын бір немесе
бірнеше тапсырмалар дайындау;
4)
әр тапсырмаға дескрипторлар құрастыру;
5)
білім алушыларға, олардың ата-аналарына жиынтық бағалау
нәтижелерін ұсыну үшін бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық
бағалауға рубрикалар құрастыру (бағалау критерийлерінің деңгейлерге
сәйкестігін сипаттау).
6-
сурет. Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалаудың
тапсырмаларын құрастыру алгоритмі
Осылайша мұғалім бөлім немесе ортақ тақырыптар бойынша
жиынтық бағалауды жоспарлау кезінде оқу мақсаттарының негізгілерін
көрсететін, ойлау дағдыларының деңгейлеріне сәйкес екенін белгілейтін
бағалау критерийлерін анықтайды. Оқу мақсаттары мен бағалау
критерийлері 6-кестеде көрсетілген.
6-
кесте. «Натурал сандар және нөл саны» бөліміндегі оқу
мақсаттары мен бағалау критерийлері, «Математика» 5-сынып
Бөлім
Оқу мақсаттары
Ойлау дағдыларының
деңгейлері
Бағалау
критерийлері
Түрлі деңгейдегі
тапсырмалар
Дескрипторлар, балдар
Рубрикалар
27
