Сынақтың нәтижелерін өңдеп тау жыныстарының осының алдындағыдай  беріктік және серпінділік көрсеткіштерін табуға болады

Үшінші схемамен (10-сурет) іші қуыс цилиндрлер сыналады. Мұның екі 
варианты болуы мүмкін. Бұл схема жан-жақты әсер ететін қысымдардың әр-түрлі 
болуын (

1


2


3

және іші қуыс үлгінің қабырғасының қалыңдығын әр түрлі 
кернелген жағдаймен қамтамасыз ете алады. 
10-сурет. Қуыс цилиндрлерді сынау схемасы 
Барлық үш бас қысушы кернеулер тең болғанда (
3
2
1





), (біркелкі жан-
жақты қысу), жанама кернеулер нольге тең болады. 3 және 4-беріктіктің 
теорияларынан орта қысым (
3
2
1
0







) қаншалықты үлкен болғанымен тау, 
жыныстарында ешқандай қалдық деформация не олардың талқандалуы болмау 
керек екенін білеміз. 
Олар Гук заңына сәйкес тек қана серпінді деформациялануы керек. 
K
v
0



. 
Бұл тұжырымдар тек қана тығыз, біркелкі тау жыныстарын сынаған 
уақыттарда орындалады. 
Кеуекті тау жыныстары тек қана қалдық деформация беріп қоймай, олар 
талқандалынады. Өйткені ондай жыныстар қаңқасының кернелген жағдайы жан-
жақты біркелкі қысылғаннан өзгеше болады. 
Біркелкі жан-жақты қысу сынақтары тау жыныстарының қысылғыштығын 
тексеру үшін жүргізіледі. 
Тау жыныстарының қысылғыштығы көлемдік қысу коэффициенті 

және 
қысу кезіндегі көлемдік деформацияның модулімен сипатталады. Көлемдік қысу 
коэффициенті 
деп, қысымның 10
-3
Н/м
2
-ге үлкеюіне сәйкес көлемнің 
салыстырмалы кішіреюін айтады
;
1
0
dP
dV
V



мұнда
V
0
-қалыпты қысым мен температурадағы алғашқы көлем. 
Егер деформация кезінде Гук заңы орындалса, онда 

P
V
V
dP
dV


0
. 
Мұны жоғарыдағы теңдікке қойып мынаны аламыз: 
P
P
V
V
V
v





0
0
, 
ал P = 

0
болғандықтан
K
1


. 
Былайша айтқанда, көлемдік қысудың коэффициенті көлемдік қысудың 
модуліне кері шама. 

жүктеу 8,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: