12. БҰРҒЫ ҚОНДЫРҒЫЛАРЫ
Ұңғыларды бұрғылау – бұрғылау қондырғыларының көмегімен жүргізіледі.
Қондырғылардың жинағына бұрғылау және энергетикалық жабдықтары, сонымен қатар
әр түрлі жинақтар немесе құрылмалар кіреді.
Бұрғы қондырғылары тасымалдануына байланысты үш топқа бөлінеді: стационарлы
немесе тұрақты, қозғалмалы немесе жылжымалы және өзі жүретін. Геологиялық –
барлама бұрғылау үшін бұрғылау қондырғыларын таңдау геолого–техникалық
жағдайларға
байланысты,
ұңғының
тереңдігіне
байланысты
анықталады.
Осы
факторлардың негізінде бұрғылау қондырғысменен төмендегі кестеде келтірілген негізгі
параметрлердің түрлері таңдалынып алынуы қажет.
Стандартпен реттелетін қондырғылардың негізгі параметрлері 49-кестеде
келтірілген.
Бұрғы қондырғыларының негізгі параметрлері 49-кесте
Параметрлер
Кластар үшін нормалар
1
(УКБ-
1)
2
(УКБ-
2)
3
(УКБ-
3)
4
(УКБ-
4)
5
(УКБ-
5)
6
(УКБ-
6)
7
(УКБ-
7)
8
(УКБ-
8)
Бұрғылау
тереңдігі, м
Қатты
қорытпалармен
12,5
50,0
200,0
300,0
500,0
800,0
1200,0
2000,0
Алмазбен
25
100
300
500
800
1200
2000
3000
Ұңғының бастапқы диаметрі, мм
93; 59*
132; 93*
151;
112
151
214
295
236
Бұрғылаудағы
ұңғының соңғы
диаметрі,мм
Қатты
қорытпалармен
76
93
Алмазбен
36
46
59
Ілмектегі
жүккөтергіштік, т,
кем емес
Номинал
0,12
0,63
2,00
3,20
5,00
8,00
12,50
20,00
Максимал
0,25
1,20
3,20
5,00
8,00
12,00
20,00
32,00
Жетекші электрқозғалтқыштың
қуаты, кВт
3*
11
15
22
30
45
55
75
Бұрғылау
аспабыны
ң айналу
жиілігі,
айн/мин
Айналма-
лы
бұрғылау-
да
Минимал
250
200
160
120
100
80
60
Максимал
1200
1500
1500
1200
Айналсоқ
бұрғылау-
да
Минимал
-
-
25
18
15
12
Максимал
-
-
230
Айналдырғыштың қисаю бұрышы,
градус
70-90 (0-360)*
70-90
75-90
90
Бұрғылау аспабын
көтеру жылдамдығы,
м/с
Минимал
-
0,80
0,55
0,45
0,40
0,32
0,30
0,25
Максимал
-
1,6
2,0
Бұрғылау свечасының ұұзындығы, м
1,6
4,7
9,5
9,5
14,0
14,0;
18,6
18,6
18,6;
24,0
* - жер асты тау-кен жыныстарын бұрғылау үшін
12.1
Бұрғы мұнаралары
Бұрғы мұнаралары көтеріп-түсіру операцияларына кететін уақытты азайту үшін
қолданылады.Жылжымалы және өзі жүретін бұрғылау қондырғыларын шығарушы
зауыттар, заңды түрде, бұрғылау жабдықтарымен және қосалқы, қосымша құрал-
саймандармен толық жинақталынған түрде зауыттан шығарылады, ал стационарлы
қондырғыларды пайдалану кезінде, негізінен ЗИФ типті қондырғыларды таңдауда,бұрғы
мұнарасын немесе мачталарды таңдау қажеттілігі туады.
Мұнараларды таңдау оның биіктігі мен жүк көтергіштігіне байланысты жүргізіледі.
Жалпы жағдайлардағы бұрғы мұнараларының биіктігін анықтау келесі формулалар
арқылы іске асырылуы тиіс:
H=k
1
l
l
,
Мұндағы
– бұрғылау құбырларының свечаларының ұзындығы, м;
1
– жер бетіндегі барлық жинақтардың ұзындығы (элеватордың, ұршық немесе вертлюг –
сальниктің, ілмектің, гермитизациялайтын құрылғының, немесе шегендеуші құбыр
кесіндісінің, яғни ұңғымалардың сағасынан шығып тұратын ұзындықтары) м; к – артық
көтерілу
мүмкіндігін
ескеретін
коэффициент
(к=1,2
1,5).
50-кестеде
свечалар
ұзындығының ұңғының тереңдігіне байланысты мәндері келтірілген.
Ұңғының тереңдігіне байланысты свечаның ұзындығы 50-кесте
Свеча
ұзындығы, м
4,5
6
9 – 13,5
13,5 – 18
18 – 24
18 – 28
237
Ұңғыманың
тереңдігі, м
50
дейін
100-200
300-500
600-800
900-1200
1300-3000
Бұрғы мұнарасының жүк көтергіштігін таңдау ілмекке түсірілетін ең үлкен салмақ
пен шығырдың жүк көтергіштігін ескере отырып жүргізіледі.
Ілмекке түсірілетін салмақ мына формула бойынша анықталады:
ш
ж
kp
L
q
k
Q
1
,
мұндағы:
k
- тізбектің ұңғыма қабырғаларына үйкелу немесе қажалу күшін ескеретін
коэффициент ( бұрғылау құбырлары үшін к=1,25
1,5, ал шегендеуші құбырлар үшін
к=1,57
2,0) :
- қосқыш элементтер есебінен (ниппельді қосылыстар үшін, муфталы – құлыптық
қосылыстар үшін) тізбектер салмағының артуын ескеретін коэффициент;
L
- ұңғы тереңдігі немесе шегендеуші құбырлар тізбегінің ұзындығы, м;
ж
және
ш
- сәйкесінше жуу сұйығы мен құбырлардың материалдарының
тығыздығы, кг/м
3
;
q –
бұрғы құбырларының 1м тұтас ұзындығының массасы, кг.
Келесі
есептеулерде,
бұрғылау
тізбектерінің
салмағын
немесе
шегендеу
құбырларының салмақтарын, яғни ілмекке түсірілетін салмақтың максималды мәнін
аламыз.
Көтеру-түсіру операциялары темір арқанмен жүргізіледі. Ілмектегі жүктің массасы
шығырдың жүккөтергіштігінен аспайтын жағдайда шығыр жүкті тура схемамен көтере
алады. Ал ілмектегі жүктің салмағы шығырдың жүккөтергіштігінен асып түсетін болса,
онда жабдықталған таль жүйесін қолдануға тура келеді.
Жабдықталған таль жүйесінің қозғалмалы тармақтарының саны мына формуламен
анықталады:
п
kp
P
Q
m
,
мұндағы: m – қозғалмайтын арқан шеті тармағынмен барабанға оралатын тармақты
есептеменгендегі таль жүйесінің жылжымалы тармақтарының саны; Q
кр
– ілмекке түсетін
жалпы салмақ;
п
P
- шығырдың жүккөтергіштігі, m.c,
- таль жүйесінің пайдалы әсер
коэффициенті (ПӘК)
(=0,84
0,94).
Мұнараның кронблок рамасына түсетін салмақ Q
0
, яғни мұнараның жүккөтергіштігі
болып табылады; ол қолданылатын таль жүйесінің сызбанұсқасына байланысты
анықталады:
а) тік арқанмен көтеру кезінде: Q
0
=2
kp
Q
;
б) арқанның бос шетін таль блогына немесе кронблокқа бекіткен жағдайда:
m
Q
m
Q
Q
Q
p
p
p
1
1
2
0
;
в) арқанның бос шетін мұнара негізіне бекіткен жағдайда:
m
Q
m
Q
Q
Q
p
p
p
2
1
2
0
238
Мұнаралардың биіктігі және жүккөтергіштігі және мұнаралардың типі 51- кестеде
келтірілген.
Мұнаралардың техникалық сипаттамалары 51- кесте.
№
Көтергіштер
Мұнара типтері
Н – 12
Н – 18
Н – 22
ВР –
24/30
ВЦ–
18/25
В –
26/25
1.
2.
3.
4.
Биіктік, м
Свеча ұзындығы, м
Жүккөтергіштік .т.с.
Салмақ, тc
2
9
10
3,0
18
13,5
10
5,35
22
16,5
12,5
7,0
24
18,5
30
8,4
18
13,5
25
9,3
26
18
30
10,8
Достарыңызбен бөлісу: |
