Монография \ «санат» а л м п и мп



жүктеу 12,37 Mb.
Pdf просмотр
бет54/269
Дата12.11.2023
өлшемі12,37 Mb.
#44239
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   269
kabdolov zeinolla soz oneri 2

KepimcTepi
болатын. Сейгсе де, Буалоныц “шындыкган аскдн суду жок” 
деп, суреткерден тек шындыкты гана суреттеп керсетувд 
талап 
eTyi, 
бул ретте “сез аяш н уйкдстыргандардьщ 
6api
акын емес” деп, елец енерще ез тусыныц керкемдж 
талгам ы н белгхлеу1 — жалпы эстетиканыц даму 
тарихындагы улкен жетютгк.
Агарту дау1рщщ эстетикасын буржуазиялык революция 
кдрсацындагы француз эшщклоцедистерщщ басы — аса 
ipi 
философ-материалист Дени Дидроныц (1713-1784) 
ецбектершец керш-бшем1з. Оныц теориялык толгамдары 
демократиялык сипатта болды. Дидро Буалога керюшше, 
сарай аристократиясыныц сулулык талгамы мен талабын 
аяусыз сынга алды, кдяыц букара рухын жакгады. Ол шын 
суреткерге туп-тура “сен 
ap6ip 
кимыл-карекеттеп улылык 
пен сулулыкгы мэцпге дерштеущ керек, талайсыз-баксыз 
Кор болтан i3riaiicriH абыройын сакгауыц кажет, ракдт пен 
курметке беленген кеселд1 кесюлеущ керек, мешр1мс1з 
жуандардыц заресш ушыруыц щарт” деп, ап-ашык курес 
талабын койды; суреткер ецбепндеп шыншылдыкты 
уагыздады; эстетикага реализм угымын енпздц реализмнщ 
Киялга, ойдан шыгару мен керкем жищкгауга аракатысын 
белплед
1
. Ал оныц Сарац мен Тартюф 1>уюл жер бетшдеп 
шыкберместер мен еюжуздшердщ жиынтык тулгалары 
екенш дэлелдеу1 
Tiirri 6ip 
бшпрлнс 
midp efli.
Классицизм эстетикасын катал сынга алып, абсолюгггк 
идеологияга ашык курес ашкандардьщ 6ipi — немктщ улы 
агартушысы Готхольд Лессинг (1729-1781). Оныцдуниета-
63


нымы дш мен теологияга кдрсы тартыс устшде калыптасты. 
Ол да Дидро секщгц “акынньщ енер объекта — сарай емес” 
деп узида-кесици байлау жасап эдебиет пен енерд1 
ахруйектер эулетшщ ат тебежндей аз ортасынан кец алацга
— калыц букдра арасына алып шыгып, реализм рельсше 
Tycipyre 
куш салды. Лессингпц енер туралы ой-толгамдары 
(“Лаокоон” , “ Гамбург драматургиясы” ) — Дидро туынды- 
лары секщдц, буржуазиялык агарту эстетикасыныц шыцы 
жене езшен кейшп агартушылар ушш енегел! мекгеп: 
немктщ белгип ойшыл-жазушысы Иоганн Гердердщ (1744- 
1803), айталык, “жекелегенжупыныжертеледеплерде салта- 
натты сарайдагылардан элдекдйда эсем талгам бар” деген 
тамаша тужырымы тек кдна Лессинггщ эсершен тугандыгын 
эстетика тарихын зерттеушшер алдекдшан дэлелдед^ 
Н.Г.Чернышевскийше айткднда “немк халхнныц жаца 
эдебиетше ата болтан” Лессинг ецбектерш Карл Маркс пен 
Фридрих Энгельс ете жогары багалады.
Иммануил Канттьщ <1724-1804) эстетикасы — субъек- 
тивп-идеалиспк эстетика. Канг эстетикасыныц зиялы журт- 
кд кецшен таныс басты-басты философияльщ тужырымдары 
оньщ курдел1 зерттеулершде (“ Байыптау кдбшетше сын” , 
“Таза санага сын”) жуйелетщ.
Канттыц буюл дуниеш “езщдЬс заткд” жэне “ез1шздж 
заткд” белгеш, ал “езшддк зат” дегещй 
Tipi 
пенде бшгп 
болмайды деп туйтешмэлш. Сейтш, ол эдебиет пен енердо 
де “взшдис заткд” сайып, булардыц купий сырын эншешн 
долбар (априори) аркылы гана аздап жобаламаса, кез келген 

жүктеу 12,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   269




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау