Монография \ «санат» а л м п и мп

iniiH эпитетпен, тецеумен, метафорамен сыкдй беру — жениз. Чехов 6ip жолы Горькийге мынадай юнэ такты: “ С 1

жүктеу 12,37 Mb.

Pdf просмотр

бет	83/269
Дата	12.11.2023
өлшемі	12,37 Mb.
	#44239

1 ... 79 80 81 82 83 84 85 86 ... 269

kabdolov zeinolla soz oneri 2

KepeicririH айткдн. Алексей Толстой мунымен де крймайды, суреткерден керкемдепш сездергс (эпитет, тецеу, метафора т.б.) кеп yttip

iniiH
эпитетпен, тецеумен, метафорамен сыкдй беру
— жениз. Чехов 6ip жолы Горькийге мынадай юнэ такты:
“ С
1
здщ тииндзде окырман угымына кцын, оны жалыкты-
ратын аньпстауыш сездер сондай кеп. “Кегалда
Kici
отыр”
деп жазсам, тусшгкп, ап-анык, ойды бегейтш окцхау ештеце
жок, Керюшше, “Узын бойлы, кушык кеудел!, дегенмсн
дембелшелеу келген жирен сакдлды
Kici
жаяу жургендер
аяктарымен таптап, жапырып кеткен кек жасыл шеп устшде
жан-жагына жаскдна жэне урейлене кдрап, дыбыссыз
отырды” деп жазсам, ъщгайсыз, олпы-солпы, угымга ауыр,
rani, ми айналдыргандай б
1
рдеце болып шыгар едГ’*.
Бул талаптьщ дурыстыгын дэлелдеп жату артык.
Суреттийкке байланысты айтк,ан п1к1рлер1нде соз
зергерлершщ
6api
кдламгер атаулыга дэл осывдай талап
койган. Мэселен, Серафимович “аныктауыш сез, яки эпитет
затты не кубылысты бурынгыдан
repi
таза, айкьш, бедерл
1
,
оссрл
1
ету ymiH амалсыз колданылганда гана жаксы”
болатынын ескертсе, Алексей Толстой “сезге кунар, куш
дарыту орнына эшейгн шубар туе беретш эпитеттерден
корку”
KepeicririH
айткдн. Алексей Толстой мунымен де
крймайды, суреткерден керкемдепш сездергс (эпитет, тецеу,
метафора т.б.) кеп
yttip
болмауды талап етед
1
;
ecipece
эпитеттен сакгандырады, “эпитет — маекдра турпайы нэрсе”
Дсйд1.
Бул, эрине, субъективт1
niidp.
Бутан бас шулги беру
КИЬШ. BipaK осы шошынуда себеп те жок емес.
Пушкин заманынан бурынырак болган
6ip
беллетрист
6ip
жолы езшщ
6ip
кейпжершщ кескшш суреттеп отырьш,
оньщ ощ “боздей бозарып кетйгп” деп туцгыш рет жазганда,
окырман кдуым муншалык конымды
9pi
соны тецеуге тац-
тамаша кдлыпты. Содан былай кдрай бул сез пркесгн кез
келген адам сан рет колданып, эбден “жауыр” еткен екен,
сездщ ез! де “бездей бозарып кетшп” .
Сондай-ак б1здщ керкемдепш сездергм1здщ кегашлш
баягы бабалар дэу1ршен 6epi кдрай мыц мэрте колданылып
*
АЛЛехов.
Собр. соч. М., ГИХЛ, 1957, т. 12, стр. 340-341.
93

келедо. Олар acipece ауыз эдебиетшде тунып тур. Жэне олар
ауыз эдебиетшщ шыгармаларына жарасып-ак, кдлады.
Мысалы, Кдз Ж1бектщ портретш жыр суйген журт жатка
бшед!:
Ражап емес пе? Мундай керемет сулу, жан теб1рентер
эсерл! сурет букш дуние жузшщ фольклорлык туындыларын
тугел шарласак, та сирек ушырасады.
Ал ещц осынау керкемдеу тэсшн, кдз1рп профессионал
к эл ам ге р л е р ш 1зд щ
6
ipi айнытлай кдйталап, озшщ керкем
шыгармасындагы сулу эйелдщ “акхыгы акдха кардай, бетшщ
кызылы тауык,тыц кднындай, ажары сагымдай, бшеп
балтаньщ сабындай...” деп шубатып отырса, эрине кулю
болар едь Алексей Толстойдьщ “маскдра, турпайы нэрсе”
дейшй де осылар.
Будан туатын байлау:
613
эдебиет теориясынын, мэсе-
лелерш толгаганда, керкем бейне, сурет жайын да, тщцщ,
сездщ толып жаткдн сыр-сипатын да талай байыптаймыз.
Дау жок, орынды колданылган эпитет, тецеу, метафора
дегендерге де талай тушьшамыз. Алайда, бул

жүктеу 12,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 79 80 81 82 83 84 85 86 ... 269