Монография / Аида Сағынтаева, Әсел Қамбатырова, Лаура Қарабасова

Конструктивтілік зерттеу парадигмасы ретінде

жүктеу 2,34 Mb.

Pdf просмотр

бет	12/149
Дата	10.03.2023
өлшемі	2,34 Mb.
	#41684

1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 ... 149

Bilim-beru-zertteulerine-kirispe

Конструктивтілік зерттеу парадигмасы ретінде
Конструктивтілік немесе түсіндіру сапалық зерттеу әдістерін
қолдануды көздейді. Бұл парадигманы конструктивтілік деп
атайды, себебі ол адамның мағынаны құрылымдау қабілетіне
негізделген (Merriam & Tisdell, 2016; Creswell & Creswell, 2020).
Позитивтілік парадигмасына қарама-қайшы болып келетін ол
шындықтың субъективті екенін алға тартады. Зерттеу нысанда-
рын сырттан шынайы бақылау мүмкін емес, өйткені біртұтас объ-
ективті ақиқат кездеспейді. Қайта құрылған шындықтың әлеумет-
тік өлшемі аталмыш білім беру зерттеу парадигмасының орталық
идеясы болып табылады.
Кресуэлл және Кресуэлл конструктивтілік парадигмасын:
«Адамдар өздері өмір сүріп, жұмыс істейтін әлемді түсінуге ұмты-
лады. Олар белгілі бір нысан мен заттарға бағытталған өз тәжіри-
белерінің субъективті мәнін дамытады. Ол мағыналар алуан түрлі
әрі көп, бұл жайт зерттеушіні мағыналарды түсінуді категория-
ларға немесе идеяға тарылтпай, көзқарастардың күрделілігін ізде-
уге мәжбүр етеді. Зерттеудің мақсаты – зерттеуге қатысушылар-
дың көзқарасына барынша сүйену» – деп толығырақ айқындайды.
(Creswell & Creswell, 2020, 8-б.).
Зерттеудің әлеуметтік-мәдени мәнмәтінде конструктивтілік
парадигмасының айтарлықтай маңызы бар. Норвич атап өткен-
дей, «интерпретативті немесе конструктивтілік парадигмасымен
байланысты келетін әдіснама тарихи-мәдени мәнмәтін жағдай-
ында адамдардың арасындағы өзара әрекеттестікке назар аудара
отырып, құбылыстарды адам тұрғысынан түсінуге бағытталған»
(Norwich, 2019, 243-б.).
Табер зерттеудің позитивтілік және конструктивтілік парадиг-
маларының айырмашылығына былайша егжей-тегжейлі анықта-
ма береді: «Зерттеу соңғы және объективті білім алу мүмкіндігін
болжаса (яғни, ақпаратты бақылаушылардың барлығы онымен
келісе алады), зерттеу позитивті болып табылады; ал интерпре-

23
Назарбаев Университеті Жоғары білім беру мектебі
тативті [конструктивті] зерттеулер міндетті түрде өзінің нақты
тәжірибесі мен зерттеу пәні туралы түсінігін қалыптастыратын
белгілі бір тұлғаның біршама субъективті түсіндіруіне сүйенеді»
(Taber, 2013, 45-б.).
Конструктивистердің сыртқы шындықтың бар екенін жоққа
шығармайтынын айта кету керек. Олар сыртқы (объективті) шын-
дықтың бар екенін мойындайды, бірақ «біз оны енді ғана толық
түсініп жатырмыз, ал шындықты танудың жалғыз жолы тәжірибе
мен әрекет арқылы жүзеге асады» (Plack, 2005) – деп санайды.

жүктеу 2,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 ... 149