Монография / Аида Сағынтаева, Әсел Қамбатырова, Лаура Қарабасова

Постпозитивтілік зерттеу парадигмасы ретінде

жүктеу 2,34 Mb.

Pdf просмотр

бет	11/149
Дата	10.03.2023
өлшемі	2,34 Mb.
	#41684

1 ... 7 8 9 10 11 12 13 14 ... 149

Bilim-beru-zertteulerine-kirispe

Постпозитивтілік зерттеу парадигмасы ретінде
Позитивтілікті жақтаушылар зерттеуші мен зерттелетін нысан
бір-бірінен тәуелсіз деп есептесе, «постпозитивтілікті жақтаушы-
лар зерттеушінің ұсынған теориясы, болжамы, негізгі білімі мен
құндылықтары байқалатын нәрсеге ықпал етуі мүмкін екенін мой-
ындайды» (Robson & McCartan, 2016, 22-б.).
Филлипс пен Бурбулестің (Phillips & Burbules, 2000) жүргізген
білім беру зерттеулеріндегі постпозитивтіліктің философиялық
мәнін теориялық тұрғыдан талдай отырып, Робсон мен МакКар-
тан (Robson & McCartan, 2016, 23-б.) постпозитивтіліктің мынадай
ерекшеліктерін айқындайды:
• зерттеулердегі дәлелдер қашан да жетілмеген және олар қа-
теліктерге ұшырайды;
• ақиқатты тануға толық негіз болмаса да, біз қазір қолы-
мызда бар ең дұрыс деген дәлелдерді басшылыққа алуы-
мыз керек;
• зерттеу – дәлел, айғақтардың негізінде нақтыланатын не-
месе қабылданбайтын талаптарды растау үдерісі;
• әлеуетті жүйелі қателіктерді азайтып, олардың сенімділігі
мен сәйкестілігін анықтау үшін әдістер мен тұжырымдарды
зерттеу қажет;
• зерттеу жағдайды түсіндіруге немесе себеп-салдарлық бай-
ланыстарды сипаттауға ықпалдасатын мәлімдемелерді
әзірлеуге бағытталады;
• әлеуметтік-саяси факторлар (мысалы, билік пен адамдар-
дың барлық тобы, оның ішінде ғалымдар арасында бола-
тын ықпал) білімнің қалыптасуы мен қандай сенімдердің
қабылданатынына әсер етеді;
• білімді құрылымдау – әрі дәлел, айғақтарға негізделген
ұтымды әрекет ретінде, әрі күшке, саясат пен идеологияға
негізделген әлеуметтік әрекет түрінде ұсынылады.
Позитивтілік пен постпозитивтіліктің өзара айырмашылықта-
рына қарамастан, сандық әдістерді қолданатын дәстүрлі «ғылыми
зерттеулерге» негіз болады. Постпозитивтілікті жақтаушылар үшін
зерттеу белгілі бір теория мен ғылыми болжамнан басталуы ке-
рек. Зерттеуге қатысушылардың құндылықтары мен олардың шын-

22
Білім беру зерттеулеріне кіріспе: теория, әдістер және тәжірибелер
дықты субъективті тануы зерттеу үшін маңызды емес, сондықтан
ол есепке де алынбайды. Белгілі бір әлеуметтік құбылыс туралы
білім объективті шындықты өлшеу нәтижесінде жасалады.

жүктеу 2,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 7 8 9 10 11 12 13 14 ... 149