Microsoft Word модуль нерв жүйесі толық

МЕББМ ҚАЗАҚСТАН-РЕСЕЙ 
НУО КАЗАХСТАНСКО
-
РОССИЙСКИЙ
МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ 
 
 
 
 
 
 
 
Дəріс 
 
 
 
 
Модуль
 
 
Тақырыбы: «Жүйке жүйесі» 
 
 
 
Құрастырған: 
Правин Нариман Ныгманович
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Алматы-2020 

МЕББМ ҚАЗАҚСТАН-РЕСЕЙ 
НУО КАЗАХСТАНСКО
-
РОССИЙСКИЙ
МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ 
 
Жүйке жүйесі 

Жүйке жүйесі 
ағза бөліктерінің бір тұтастылығын сақтап, онда жүретін 
көптеген процестердің реттелуін жүзеге асырады. Мұнымен қоса мүшелердің 
құрамындағы тіндердің қызметтерін үйлестіріп, ағзаны өзін қоршаған ортамен 
тығыз байланыстырады. 
Жүйке жүйесінің
морфофункционалдық бірлігі 
нейрондар 
болып табылады.
 
Нейрондар сыртқы орта мен ішкі мүшелерден келетін ақпаратты қабылдау 
қабілеттілігімен сипатталады, тітіркену реакцияларына жауап беріп, оны басқа 
нерв жасушаларынан 
эффекторлы
-жұмысшы мүшелерге; бұлшық еттерге, 
бездерге таратады. 
Жүйке жүйесі
түгелдей нейрондар мен олардың өсінділері-
талшыктардан тұрады. Мұнда сезімтал нерв ұштары-рецепторлар, өткізгіш жолдар 
жəне ядролар да, ақпараты өңдеу жəне реттеу тораптары бар. Жұлындағы ядролар 
тобын түзетін нейрондардың шоғыры қозғалтқыш
-эфферентті
жəне сезімтал–
аферентті 
талшықтарының өрімдерінен тұрады. 
Жүйке жүйесі құрылысы мен қызметіне сəйкес нервтердің барлық түрлерінің 
қызметін (ақпаратты тарату, оны өңдеу, бағыттау, реттеу, бейнелу жəне т.б) жүзеге 
асырады. 
Жүйке жүйесі 
орталық
 
жəне 
шеткі 
болып екіге бөлінеді. Орталық жүйке 
жүйесіне бас миы мен жұлын, ал шеткіге нерв түйіндері немесе ганглийлер, нерв 
талшықтары, нерв ұштары жатады. 
Мұндай жіктелу анатомиялық тұрғыдан болса, ал физиологиялық немесе 
функциональді ерекшеліктеріне байланысты жүйке жүйесі 
соматикалық 
жəне 
вегетативтік 
болып бөлінеді. Соматикалық жүйке жүйесі адам денесін, ал 
вегетативтік ішкі мүшелерді, сыртқы жəне ішкі секрециялық бездерді,жүрек пен 
қан тамырларды нервтендіреді. 
Жүйке жүйесінінің ең негізгі субстраты болып–рефлекторлы доға саналады. 
Рефлекторлы доғаның құрамында функциональды маңызы əртүрлі нейрондар 
тізбегі болады. Бұл нейрондардың денесі мидың сұр затында жəне жүйке 
жүйесінің шеткі түйіндерінде орналасады. 
Дамуы:
 
жүйке жүйесінің негізі нерв түтігі мен нерв қырқашығынан (ганглиозды 
пластинка) бастау алады. Нерв түтігінің алдыңғы бөлігі мен ганглиозды 
пластинкадан бас миы мен нерв түйіндері, ал нерв түтігінің каудалді бөлігінен-
жұлын дамиды. Нерв қырқашығы немесе ганглиозды пластинкадан вегетативтік 
жүйке жүйесінің нейрондары, жұлын түйіндерің нейроглиясы мен нерв түйіндері 
дамиды. Нерв түтігінің бүйір бөлігіндегі жасушалардың көбеюінің нəтижесінен 
түтіктің құрамында бес қабат пайда болады. 
Олар: Ішкі шектеушілік мембрана, эпендималді, мантийлі қабаттары, шеткі 
вуалі жəне сыртқы шектеушілік мембрана. Эпендимальді қабаттан жұлынның 
орталық каналын тыстайтын эпендимоглиалді эпителий, мантийлі қабаттан-мидың 
сұр заты, шеткі вуалдан-жұлынның ақ заты қалыптасады.