101
2017 жылдың басылымы модельдің сенімділігін арттыра отырып, бірқатар маңызды және
әдіснамалық жетілдірулер енгізеді
189
.
Дүниежүзілік экономикалық форумның Рейтингтері
Дүниежүзілік экономикалық форум - әлемдегі жағдайды жақсартуға бағытталған
мемлекеттік-жеке меншік ынтымақтастықтың халықаралық ұйымы болып табылады. Ол
1971 жылы штаб-пәтері Швейцарияның Женева қаласында орналасқан коммерциялық
емес ұйым ретінде құрылған. Форум барынша жоғары басқару стандарттарын құрметтей
отырып, жаһандық қоғамдық мүддедегі кәсіпкерлікті көрсетіп декларациялауға ұмтылады.
Форум жыл сайынғы ірі төрт жиын өткізеді:
1. Күнтізбелік жыл басында Давос-Клостерс қаласындағы Дүниежүзілік
экономикалық форумда Швейцария жаһандық, өңірлік және салалық күн тәртібін
ұсынады.
.2. Инновация, ғылым және технология бойынша Форумның чемпиондарының жыл
сайынғы кездесуі Қытай Халық Республикасында өтеді.
3. Біріккен Араб Әмірліктеріндегі Болашақ үшін Жаһандық кеңестің жыл сайынғы
кездесуі жетекші әлемдік қоғамдастығын бүгінгі күнгі дүниежүзі алдында тұрған
негізгі проблемалар туралы пікір алмасуға шақырады.
4. Салалық стратегия жиналысы салалық бағдарламаларды құруға және салаларды
басқарудың өзгеруінен инновациялық өзгерістерге көшу жолдарын зерттеуге
арналған салалық стратегия қызметкерлерін біріктіреді
190
.
Қор - бұл бизнес көшбасшылары, үкіметтер, академиялар мен қоғамды тұтастай алғанда
әлемді жақсартуға бағытталған жаһандық қауымдастыққа біріктіретін халықаралық ұйым
Қор өзінің миссиясына қол жеткізу үшін негізінен мемлекеттік-жеке меншік әріптестік
нысанында ой мен іс-әрекеттегі көшбасшылықтың катализаторы болып табылады. Осы
мақсатта Қор жаһандық, аймақтық және индустриалдық күн тәртібіндегі мәселелерді
шешеді, шешімдер іздейді және мүмкін болса серіктестікке жағдай жасайды.
Қор әрқашан жаһандық қоғамдық мүддеде кәсіпкерлік рухында әрекет етіп,
шығармашылық ойлау күштерін, инновациялық бастамаларды және интеллектуалды
тұтастықты бүкіл әлемде бейбітшілік пен гүлденуді алға жылжыту мақсатында
біріктіреді
191
.
Осы шолу шеңберінде біз Бүкіләлемдік экономикалық форумның Жаһандық бәсекеге
қабілеттілік индексі сияқты өніміне мүдделіміз.
Колумбия университетінің профессоры Ксавье Сала-и-Мартин (Xavier Sala-i-Martin,
Columbia University) Дүниежүзілік экономикалық форум үшін Жаһандық бәсекелестік
индексін құрған (The Global Competitiveness Index). Жаһандық бәсекелестік индексі - бұл
жаһандық зерттеу және экономикалық бәсекеге қабілеттілік тұрғысынан әлем елдерінің
ілеспе рейтингі. Ол қоғамдық қол жетімді статистиканың комбинациясына және
компания басшыларының жаһандық сауалнамасының нәтижелері негізделген әдіснама.
Зерттеу 2004 жылдан бері жүргізіліп келеді және қазіргі уақытта әлемнің әртүрлі
елдеріндегі бәсекеге қабілеттілік көрсеткіштерінің ең толық жиынтығын білдіреді.
Жаһандық бәсекеге қабілеттілік индексін экономикалық саясатқа қатысты проблемаларды
талдау және экономикалық дамудың кедергілерін жою үшін тұрақты экономикалық
прогресске қол жеткізу стратегиясын жасау құралы ретінде қолдануға болады. Жаһандық
189
https://traceinternational.org/uploads/MatrixFiles/2017/TRACEMatrix2017MethodologyReport.pdf
190
https://www.weforum.org/about/world-economic-forum
191
http://www3.weforum.org/docs/WEF_FoundationStatutes.pdf
102
бәсекеге қабілеттілік индексі ұлттық бәсекеге қабілеттілікті анықтайтын 12 көрсеткішке
біріктірілген 113 айнымалыдан тұрады: Институттардың сапасы, Инфрақұрылым,
Макроэкономикалық тұрақтылық, Денсаулық сақтау және бастауыш білім беру, Жоғары
білім және кәсіптік оқыту, Өнім және қызмет нарығының тиімділігі, Еңбек нарығының
тиімділігі, Қаржы нарығының дамуы, Технологиялық даму деңгейі, Ішкі нарықтың көлемі,
Компаниялардың бәсекеге қабілеттілігі, Инновациялық әлеуеті.
Сауалнамаға қатысқан әрбір экономикаға арналған баяндамада рейтингте жалпы позиция
бойынша егжей-тегжейлі нәтижелермен және индексті есептеу үшін пайдаланылған
талдау негізінде айқындалған бәсекелестік артықшылықтары мен кемшіліктері туралы
нақтыланған егжей-тегжейлі сипаттама берілген. Сондай-ақ әртүрлі көрсеткіштер
бойынша рейтингтік кестелермен толық статистикалық бөлім бар.
Баяндамада елдердің
бәсекеге қабілеттілігінің күшті және әлсіз тұстары туралы толық ақпарат берілген, бұл
экономикалық даму саясатын және негізгі реформаларды қалыптастырудың басым
бағыттарын анықтауға мүмкіндік береді. Әдетте, баяндамада бірқатар елдер мен
аймақтарды
егжей-тегжейлі
зерделеуге
арналған
тақырыптық
бөлімдер
бар
192
.
Бүкіләлемдік экономикалық форумды сауалнамаға қатысқан факторлар тізімінен өз елінде
бизнесті жүргізу үшін ең проблемалық факторлар таңдады. Бағалау баллдары бойынша
өлшенген жауаптарға сәйкес келеді.
Бүкіл әлемде болғандай, соңғы екі жылда жемқорлық Қазақстан Республикасындағы
бәсекеге қабілеттілікке кедергі келтіретін негізгі факторлардың бірі болып қалуда. 2016
жылы ол инфляция мен салық салу жүйесін жіберіп, үшінші орында болды, 2017 жылы
бірінші орынға қаржыландыруға қолжетімсіздікті жіберіп, екінші орынға көтерілді
193
.
Жаһандық бәсекеге қабілеттілік индексінде егжей-тегжейлі түрде «Тұрақты емес төлемдер
мен парақорлық» секілді көрсеткіші бар.
«Тұрақты емес төлемдер мен парақорлық» көрсеткіші бес жауаптың орташа ұпайын
көрсетеді: Сіздің еліңізде мынау жиі кездесе ме: фирмалар құжатталмаған қосымша
төлемдерді немесе (a) импорт пен экспортқа байланысты пара алуды жүзеге асырады; (b)
коммуналдық қызметтер; (с) жылдық салық төлемдері; (d) мемлекеттік шарттар мен
лицензиялар беру; (е) қолайлы сот шешімдерін алу? Әр жағдайда, жауап 1 (өте жиі) 7-ге
(ешқашан болмайды) дейін өзгереді. 2016 жылы Қазақстанға 4,2 ұпай берілді, 2017 жылы
ол 3,8-ге төмендеді. Бұл, сайып келгенде, елдің жаһандық бәсекеге қабілеттілігінің
қорытынды көрсеткішіне әсер етті - 4.3 пен 2016 жылмен салыстырғанда 4,4.
192
http://gtmarket.ru/ratings/global-competitiveness-index/info
193
http://www3.weforum.org/docs/GCR2017-
2018/05FullReport/TheGlobalCompetitivenessReport2017%E2%80%932018.pdf
Достарыңызбен бөлісу: |
