34
5.2. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл ішкі саясатымыздың құрамдас бөлігі
ретінде
5.2.1. Қазақстанның 2025 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары
2018 жылдың ақпан айында жарияланған Қазақстан Республикасының 2025 жылға
дейінгі Стратегиялық даму жоспары
58
«сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылға деген
талапты» және оны жүзеге асыру мүмкіндігін азайтатын алдын алу шараларын едәуір
нығайтады.
Стратегияда сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бойынша жүйелік, алдын-алу
шараларын кеңінен қолдану және қылмыстық-құқықтық құралдарды негізінен сыбайлас
жемқорлықтың ең үлкен қатерлері байқалатын аудандарға көшу болып табылады.
Стратегия
азаматтар
мен
кәсіпкерлердің
ең
көп
талап
ететін
қызметтерді
тұтынушылармен байланысын жеңілдету, цифрлау және азайту, олардың ашықтығын
жоғарылату заңсыз әрекеттерді жасау қажеттілігі мен мүмкіндігін азайтады деп
болжайды. Сыбайлас жемқорлықтың алдын алу бойынша шаралар мемлекеттік және
квазимемлекеттік секторлар ұйымдарының қызмет салаларында, сыбайлас жемқорлықтың
жоғары тәуекелдеріне ие кезеңдерде қолданылады.
Бұл стратегияға қалай қол жеткізіледі?
Біріншіден, халық пен мемлекеттік аппарат арасындағы өзара іс-қимылдың барлық
нүктелеріне аудит жүргізіледі, мемлекеттік қызметтер және жеңілдетілген немесе
автоматтандыру мүмкіндігі бар функциялар айқындалады, электронды түрде немесе «бір
терезе» қағидаты бойынша қол жетімді қызметтердің үлесі ұлғайтылады.
Болашақта «бір өтініш» қағидаты енгізіледі (мемлекеттік қызметтер қосымша құжаттар
ұсынусыз, өтініш пен жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі негізінде беріледі).
Келесі қадам, «белсенді мемлекеттік қызмет» тұжырымдамасын іске асыру. Бұнда азамат
ештеме сұрамастан автоматты түрде қажетті-мүмкін мемлекеттік қызмет туралы
хабарлама алады. Кей жағдайда бұл қызмет автоматты түрде көрсетіледі.
Екіншіден, мемлекеттік органдар мен ұйымдар автоматтандырудың негізгі мүмкіндігін
анықтайтын белгілеріне жататын барлық процестерді электрондық форматқа аударады.
Үшіншіден, ЭЫДҰ стандарттарына сәйкес мемлекеттік сатып алуларға қатысушы үшін
сатып алу процесінің әділетсіз ұйымы күдіктенсе немесе анықталған жағдайда әрекет ету
туралы нұсқаулар жасалады. Бірыңғай көзқарастарды қалыптастыру, жауапкершілікті
және бақылауды күшейту үшін квазимемлекеттік сектор субъектілерін сатып алуды
реттеу бойынша жұмыс жүргізілетін болады.
Төртіншіден, мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінің ведомствоаралық
интеграциясы, оның ішінде «электрондық үкімет» порталы арқылы жүзеге асырылатын
болады. Бұл интеграция қолданыстағы және жаңадан құрылған ақпараттық жүйелер мен
дерекқорларды қамтиды. Бұл «бір өтінім» принципіне негізделген кешенді қызметтерге
жекелеген мемлекеттік қызметтерден ауысуға және азаматтардың мемлекеттік аппаратпен
тікелей өзара іс-қимыл саласын азайтуға мүмкіндік береді.
Бесіншіден, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін талдау және болжамдау қолданыстағы
бірыңғай дерекқорларды қолдана отырып болжау талдамасының заманауи әдістерімен
толықтырылатын болады. Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін талдау нәтижесінде
58
Стратегический план развития Республики Казахстан до 2025 года, утвержден Указом Президента
Республики Казахстан от 20 февраля 2018 года. Текст документа доступен по
ссылке:http://www.akorda.kz/ru/legal_acts/decrees/ob-utverzhdenii-strategicheskogo-plana-razvitiya-respubliki-
kazahstan-do-2025-goda-i-priznanii-utrativshimi-silu-nekotoryh-ukazov-prezidenta
35
анықталған ұсыныстарды іске асыру сыбайлас жемқорлыққа себеп болатын себептер мен
жағдайларды жою үшін нормативтік түрде белгіленеді.
Алтыншыдан, қылмыстық саясатты жетілдіру, сот төрелігінің тәуелсіздігі және бюджет
қаражатын жұмсау кезінде есеп берушілік бойынша кешенді шаралар қабылданатын
болады; сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестегі институттарды нығайту шаралары.
5.2.2. Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі сыбайлас жемқорлыққа
қарсы күрес жөніндегі сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегиясы
Қазақстан Республикасының 2015-2025 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа
қарсы стратегияы
59
сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласындағы қызметтің
негізгі бағыттарын айқындайтын кешенді және жүйелі құжат болып табылады.
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегия мынадай мәселелерге бағытталған:
Мемлекеттік қызмет саласындағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы әрекет
Қоғамдық бақылау институтын енгізу
Квазимемлекеттік және жеке секторлардағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес
Сот және құқық қорғау органдарындағы сыбайлас жемқорлықтың алдын алу
Жемқорлыққа қарсы мәдениет деңгейін қалыптастыру
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша халықаралық
ынтымақтастықты дамыту.
Бұл бағыттар БҰҰ-ның сыбайлас жемқорлыққа қарсыіс-қимыл ережелеріне, сондай-ақ
сондай-ақ Сыбайлас жемқорлыққа қарсы Ыстамбұлдың іс-қимыл жоспарының
баяндамалары ұсынысына сай келеді.
2017 жылы Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегиясын іске
асырудың бірінші кезеңі аяқталды, екінші кезең - 2018 жылдан 2020 жылға дейін.
2017 жылдан бастап Қазақстанда сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегиясының
ережелерін орындауға баға берілуде. Ол жыл сайынғы сыбайлас жемқорлықпен күрес
туралы жыл сайын ұлттық есеп беру түрінде жүзеге асырылуда.
5.3. Сыбайлас жемқорлықпен күрестегі құқықтық негіздер және олардың
халықаралық стандарт пен қағидаларына сәйкестігі
5.3.1. Қазақстан Республикасының «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы»
Заңы
«Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» Қазақстан Республикасының Заңы
60
сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді
және Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатын жүргізуге
бағытталған. Бұл заңның басты мақсаты - азаматтық қызметтің тұтастығына және
сыбайлас жемқорлық қауіптерінің алдын алуға бағытталған мәселелерге қатысты.
Егжей-тнгжейлі айтсақ, бұл мынадай мәселелер:
59
Антикоррупционная стратегия Республики Казахстан на 2015-2025 годы, утверждена Указом Президента
Республики Казахстан №986 от 26 декабря 2014 года. Текст документа доступен по ссылке:
http://adilet.zan.kz/rus/docs/U1400000986#z13
60
Закон Республики Казахстан от 18 января 2015 года № 410 «О противодействии коррупции». Текст закона
доступен по ссылке: http://adilet.zan.kz/rus/docs/Z1500000410
Достарыңызбен бөлісу: |
