Методические указания Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

2-тақырып Жеке тұлғаны дамытудың, тәрбиелеудің қалыптастырудың өзара байланысы және сипаты.

«Тұлғаны дамыту», «тәрбиелеу», «қалыптастыру» ұғымдарына сипаттама.

Табиғи, әлеуметтік, тарихи, белсенді мүшесі, адам туралы философиялық ережелер –тұлғаның педагогикалық тұрғыдан түсінудің әдіснамалық негізі, тұлғаны дамытудың, тәрбиелеудін, қалыптастырудың факторлары.

Тұлғаны қалыптастыруға және дамытуға әсер етуші факторлар(тұқымқуалаушылық, орта, тәрбие). Субъектінің іс әрекеті тұлғаны дамытудың және қалыптастырудың қозғаушы күштері және негізгі заңдылықтары.

Тәрбиенің басты мақсаты жеке тұлға. Жеке тұлға – тәрбие процесінің және өзіндік дамудың субъектісі.

3-тақырып Балалардың жас және дара ерекшеліктері, оларды оқу тәрбие процесінде есепке алу. Оқушының жеке тұлғалық дамуының жас ерекшелік кезендері, оларға сипаттама. Жеке тұлғаның табиғи мүмкіндігі.

Жеке тұлғаның дамуының әлеуметтік жағдайаттары. Қазіргі қоғамның даму кезеңінде жеке тұлғаны қалыптастырудың ерекшеліктері. Оқушының оқуға деген шынайы мүмкіндіктерін педагогикалық процесті ұйымдастыруға есепке алу.

Оқушы тұлғасының дара ерекшеліктеріне сипаттама. Оқушының дара ерекшеліктері және қабілеттілігі. Қазіргі мектептегі даралап оқыту.

4-тақырып Мұғалімнің ғылыми зерттеу мәдениетін қалыптастыру.

Педагогика ғылымның дамуы және мұғалімнің педагогикалық іс –әрекетіндегі ғылыми зерттеу жұмысының рөлі. Ғылыми зерттеу жұмысының жалпы әдіснамалық негіздері: диалектика заңдары, оларға жалпы сипаттама.

Зерттеуге жүйелі тәсіл – құбылстардың жалпы байланысының көрінісі. Таным теориясы.

Педагогикалық зерттеулердің әдіснамалық негіздері: педагогиканың заңдылықтары және маңызды категориялары, педагогикалық процесс, педагогикалық пән мен мұғалім іс әрекетінің педагогикалық зерттеуге жүйелі құрылымдық, тұлғалық іс –әрекет тәсіл, тәрбие мен дамудың бірлігі, компетенттілік әдісінің мәні.

Ғылыми педагогикалық зерттеу әдісінің мәні.

Нақты педагогикалық зерттеуді ұйымдастыру мен өткізудің әдістемесі. Педагогикалық процесті диагностикалау мен оқушыларды танып білудегі зерттеу әдістерінің ролі.

Педагогика пәні және мұғалімнің іс–әрекет объектісі мектеп тәжірибесінде, оқу құралдарында, бағдарламаларда осы ұғымның дамуы, осы мәселелердің көрініс табуы.

Мұғалімнің іс–әрекетінің объектісі туралы ұғымның қалыптасу тарихы. Педагогикалық процестің мәні. Оның құрылымдық компоненттері. Оқушы – педагогикалық процестің субъектісі.

Педагогикалық жағдайат педагогикалық процестің элеметарлық жасаушысы. Уақыт пен кеністіктегі тұтас педагогикалық процестің үш қызметінің – білімділік, дамутышылық және тәрбиелік өзара байланысы және бірлігі.

Жеке тұлғаның тұтастығы – педагогикалық процестің үш бірліктегі қызметің іске асыруды түсіндірудің негізі. Жеке тұлғаның шығармашылығы. Жеке тұлғаның дарындылығы.

Педагогикалық процестің қозғаушы күштері. Педагогикалық процестің тәрбиелік механизмдері. Оқу – тәрбие процесінің құралдары. Іс – әрекет, педагогикалық процесті іске асырудың құралы және соның ішіндегі қызметін іске асырушы. Іс–әрекетінің негізгі түрлері. Оқушының шығармашылық іс–әрекеті.

Педагогикалық процесті басқару. Педагогикалық процесті болжау және қазіргі жағдайын диагностикалау мәселелері.

6-тақырып Педагогикалық процестің заңдылықтары

Педагогикалық процесс – күрделі дамушы жүйе. Оның жеке тұлғаны қалыптастырудағы ролі. Оқу – тәрбие процесін болжау, мұғалімнің әдіснамалық бағытына тәуелді. Оқу – тәрбие процесіне байланысты әр түрлі көзқарастар.

Табиғаттағы және қоғамдағы құбылстардың және процестердің даму заңдылықтардың философиялық мәні. Педагогикалық процестің заңдылықтарының мәнін танып білуге тарихи шолу және олардың мұғалімнің іс–әрекетіндегі рөлі.

Педагогикалық процестің негізгі заңдылықтары, оларға сипаттама.

Педагогикалық процестің тиімділігі мектептегі педагогикалық процестегі жекелеген балалардың және ұжымның даму деңгейіне, оқушылардың жас ерекшеліктеріндегі іс–әрекеттердің ұйымдасуына және мазмұнына сәйкестілігіне тәуелділігі.

Оқу – тәрбие процесінің принциптері, оның заңдылықтарының нақты пайда болуына әсер етеді. Принциптердің мәні және оған сипаттама. Педагогикалық процесті басқарудағы, болжаудағы заңдылықтар мен принциптерді ескерудің маңызы.

Мақсаттылық және әлеуметтік келісімділік – педагогикалық процестің негізгі заңдылықтары. Педагогикалық процестің негізгі компонентә мен тірегі – тәрбиенің мақсаты.

Педагог пен оқушылардың іс–әрекет нәтижесінің идеалдық моделі. Тәрбиенің мақсаты. Педагогикалық ой – пікірлер тарихындағы тәрбиенің мақсаты мен мәселелері.

Қоғамдық мәдениет – жас ұрпак тәрбиесінің мақсатын айқындаудың әдіснамалық негізі.

Қазақстан Республикасының әлеуметтік –экономикалық даму тенденциялары және жас ұрпақты өз бетінше өмір сүруге дайындау. Әлеуметтендіру және жеке тұлғаны дербестендіру мәселесі.

Жеке тұлғаның жан –жақты үйлесімді дамуы туралы ұғым.

Оқушылардың дүниетанымын қалыптастырудың жолдары мен құралдары: ғылыми білімді қалыптастыруда көзқарасы мен көзің жеткізу. Оқытудың әдістері мен формаларының, мазмұнының ролі.

Тәрбиенің мақсаты, міндеті, мазмұны және олардың өзара байланысы.

Тұлғаның жан– жақты мазмұнды сипатта дамуы адамзаттық мәдениетті меңгеруімен байланысты.

Интегралды тұлғалық сана, әлем мәдениеті, еңбекке дайындығы, тұлғаның политехникалық мәдениеті, дамгершілікке тәрбиелілігі, экологиялық, эстетикалық, дене тәрбиесі. Дүниетаным әлемге, дамдарға, өзіне деген көзқарастардың жүйесі \ретінде мәдениетің дамуы\менгерілуінің белсенді шарттары. Тәрбиенің түрлері.

Құралдар, формалар, әдістер педагогикалық процестің қозғаушы тетіктері ретінде. Құралдар, формалар әдістер, тәсілдер туралы жалпы ұғым, олардың тұтас педагогикалық процестегі өзара байланысы. Оларды оқуда және оқудан тыс уақытта қолданудың ерекшеліктері.

Оқыту мен тәрбие әдістерінің өзара байланысы педагогикалық процестің барлық қызметінің бірлігін көрінісі ретінде. Оқудан тыс уақыттағы жеке тұлғаның қалыптасу әдістерінің өзіндік ерекшеліктері.

Жеке тұлғаның санасын қалыптастыру әдістері.

Тәрбиелік жағдайаттар жасау, үйрету, тапсырма беру, жаттығу. Оң мінез –құлық мәдениетін қалыптастыру әдістері.

Педагогикалық шығармашылықтың белгісі ретінде тәрбиенің әдістерін сұрыптау. Бақылау және өзіндік баөылау әдістері.

Балалар ұжымы әлеуметтік ортаның құрамдас бөлігі. Ұжымның мәні, ұжым тәрбиенің объектісі және субъектісі ретінде. Кеңес педагогтардың\ С. Т. Шацкий, Н.К. Крупская, А.С. Макаренко т.б.\ еңбектерінде ұжымдық тәрбиенің идеялары. Жеке тұлғаны қалыптастырудағы дербес және ұжымдық диалектика.

Балалар ұжымын қалыптастырудың кезендері, заңдары және атқаратын қызметтері. Әрбір кезендегі педагогикалық басқарудың өзіндік ерекшеліктері. Қарым– қатынас және іс–әрекеттің ролі. Ұжымдық өмірдің эмоционалдық байлығы.

Әртүрлі балалар ұжымдарының типтері, олардың ерекшеліктері, бір біріне әсері және сабақтастығы.

Педагогикалық процестің қызметіндегі тәрбиелік тетіктер: педагогтар және оқушылардың әртүрлі ұжымдық іс–әрекеттің байланысы.

Сыныптан тыс жұмыстарда әртүрлі жастағы оқушылардың ұжымдық іс–әрекетіне педагогикалық басшылық жасау. Оқушылардың әртүрлі тіршілік әрекетімен байланысты қоғамдық тапсырмаларға сипаттама.

Тәрбие жүйесі туралы ұғым. Сыныптағы тәрбие жүйесі. Тәрбиелік технологиялар. Тәрбие жүйесінің моделін жасау. Тәрбиелік іс – шараларды дайындаудың әдістемесі. Сынып жетекшісінің іс–әрекеттің болжау және диагностикалау. Сынып жетекшісінің қызметі. Сынып жетекшісінің оқушылардың отбасымен ынтымақтастығының түрлері. Тәрбие процесінде этнопедагогика материалдарын пайдалану.

Отбасында балалар тәрбиесі. Отбасы тәрбие туралы Н.К. Крупская, А.С. Макаренко, В.А. Сухомлинскийдің педагогикалық идеялары.

Отбасында педагогикалық процесті ұйымдастырудың теориялық негіздері. Отбасында педагогикалық процесті ұйымдастырудың компоненттері. Отбасы тәрбиенің негізігі мақсаты, міндеттері, мазмұны, құралы, формалары. Қазіргі отбасындағы педагогикалық процестердің жалпы сипаттамасы.

Отбасы және мектептің ынтымақтастықтың түрлері. Отбасы мен педагогикалық ұжымның жұмысындағы сынып жетекшісінің ролі. Отбасындағы этнопедагогикалық тәрбие.

Оқыту – тұтас педагогикалық процестің негізігі бөлігі. Білім беру мен оқытудың тәрбиелік мүмкіндіктері. Қазіргі дидактиканың проблемалары. Оқыту процесінің мәні. Әдіснамалық негіздері. Оқушылардың танымдық іс–әрекеттің ерекшеліктері. Оқушылардың психологиялық негіздері. Оқытудың психологиялық теориялары.

Оқыту процесін жүзеге асырудағы педагогикалық процестін негізгі қызметі: білімділік, тәрбиелік, дамытушылық.

Оқыту процесінің құрылымы, негізгі кезендері, оқытудың заңдылықтары және принциптері.

Жалпы политехникалық, кәсіби білім берудің өзара байланысы. Білім берудің мазмұнында пәнаралық байланыстардың мәселелері. Ұлттық мектептердегі білім беру мазмұнын жаңартудың негізгі бағыттары.

Қазіргі мектептегі оқу жұмысын ұйымдастырудың түрлері: сабақ, эекскурсия, семинарлық сабақ, оқушылардың үйдегі жұмыстары, консултация... Сабақ логикалық аяқтаған педагогикалық процестің уақыт бойынша шектелген бөлігі.

Оқушылардың танымдық іс–әрекеттің ерекшеліктерінің психологиялық негізі сабақ құрылымының икемді және құбылмалы болуы оның мақсатына , міндетіне, мазмұнына байланысты.

Мұғалімнің сабаққа дайындығы.

Сабақтың дәстүрлі емес түрлері.

Сабақты талдау. Шетел мектептеріндегі оқытуды ұйымдастыруға сипаттама.

Оқыту әдістерінің көптүрлілігі. Қазіргі дидактикадағы жіктеудің әртүрлі тәсілдері.

Оқытудағы бақылау, өзіндік бақылау әдістері. Оқушылардың педагогикалық шығармашылығы. Шетел мектептердегі оқыту әдістері.

18-тақырып Оқушылардың ұжымдық танымдық іс–ірекетінің ұйымдастырушылық педагогикалық негіздері.

Педагогикалық процесс жалпы адамзаттық мәдениет байлығын меңгерудегі мұғалімнің тікелей басшылығы мен жетекшілігіндегі оқушылармен ынтымақтастығы.

Оқушылардың танымдық белсенділігін арттырудың мәні. Сабақтың үстінде оқушылардың танымдық белсенділікті арттыру жолдар.

Оқушылардың ұжымдық танымдық іс–әрекеттінің мәні. Ұйымдастырудың түрлері және формалары. Ассистентер мен консултатнттардың жұмысы. Жұппен , соның ішінде ауыспалы құраммен жұмыс жасау. Сабақтағы топтық жұмыс. Топтық сабақтардың әдістемесң мен құрылымы.

Қазіргі дидактиканың жетістіктері, оларды мектептің оқу тәрбие процесін жетілдіруде жүзеге асыру.

Оқыту процесінің әртүрлі тәсілдеріне сипаттама: проблемалық оқыту, оқушылардың танымдық іс–әрекетіндегі зерттеушілік тәсілдер, оқушылардың танымдық қызығушылығымен ақыл ой іс–әрекеттінің тәсілдерін қалыптастыру. Алгоритммен және бағдарламалап оқыту, оқытуды компютерлендіру. Ірі блокты оқыту және профилды оқыту.

Жаңашыл педагогтардың тәжірибесіндегі оқыту технологиялары мен идеялары.

20 -тақырып Тұтас педагогикалық процестегі оқу –тәрбие жұмысының нәтижесін бағалау және есепке алу.

Оқу тәрбие жұмысының нәтижесін бағалау және есепке алу қызметтері: ынталандыру, дамыту, білім беру, бақылау, тәрбиелеу.

Есепке алу қызметінің өзара байланысы мен өзара жағдай жасау.

Үлгерім оқу еңбегі мен оның көрсеткіштерінің сипаттамасы сияқты.

Оқу жұмысының нәтижесін есептеу мен бақылаудың теориялық негіздері. Бақылау мен оқыту нәтижесің есепке алу түрлері.

Саралап оқытудың жағдайындағы оқушылардың білімін, білігін және дағдысын бақылау және бағалау.

Оқушылардың білімін бағалау. Оны ұйымдастыруға қойылатын талаптар.

Сабақтан тыс іс–әрекеттінің нәтижесін бақылау мен есепке алудың ерекшеліктері; табиғат қорғау, еңбек, көркемдік, спорттық сауықтыру, ойын.

21 -тақырып Білім беру технологиялар

Педагогикалық технологиялар туралы ұғым. Педагогикалық технологиялардың негізгі сипаттамасы. Тұтас педагогикалық процесті жүзеге асыру технологиялар. Басқа білім беру технологиялар: педагогикалық қатынасты демократияландыру, оқушылардың іс–әрекеттінің қарқындандыру мен белсендірудің негіздегі технологиялар, оқыту процесті ұйымдастыру мен басқару тиімділігі негізіндегі педагогикалық технологиялар, бала дамуының табиғи жаратылыс үрдісіне арқа сүйетін табиғатқа сәйкес пайдаланатын халықтық педагогиканың әдістері, алтернативтік, кешендік политехнологиялар.

22 -тақырып Мектеп туралы нормативтік құжаттардың сипаттамасы

Қазақстан Республикасының Конституциядағы білім бнру мәселелері. Қазақстан Республикасының «Білім беру» туралы Заңы. Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының тіл туралы »заңы. Қазақстан Республикасында орта білімді дамыту тұжырымдамасы. Қазақстан Республикасының жалпы орта білім берудің мемлекеттік стандарты туралы ереже. Базалық оқу жоспары. Варианттық оқу жоспары. Оқу бағдарламалар.

23 -тақырып Мектептің оқу тәрбие процесін ұйымдастырушылық әдістемелік басқару.

Халыққа білім беру жүйесіндегі оқу орны ретінде, әртүрлі үлгідегі мектептерді басқару және жетекшілік жасау.

Басқару қағидалары. Басқарудың пәні– мұғалімдер мен оқушылар ұжымдарының іс–әрекеті ретінде.

Мектеп басшыларына қойылатын талаптар. Оқу тәрбие жұмысы бойынша мектеп директорының, орынбасарларының атқаратын қызметтері.

Мектептегі бүгінгі менеджмент. Мектептегі педагогикалық процесті басқарудағы алқалық ұйымның қызметтері.

Мұғалім еңбегі – мектептегі педагогикалық ұжымдық –– іс–әрекетінің негізгі бөлігі ретінде. Педкеңес жұмысын жоспарлау мәжіліс тақырыбы. Мұғалімдердің әдістемелік денгейін көтерудегі кафедраның және пәе бірлестігнің ролі.

24 –тақырып Мектептің, сыныптың оқу–тәрбие процесін диагностикалау – басқарудың негізі ретінде. Мектеп ішілік бақылау.

Оқу тәрбие процесінің әртүрлі кезендегі жағдайы мен оның жұмыс істеу туралы ақпарат диагностиканың негізі. Педагогикалық процестің жаңдайы туралы ақпарат түрлері.

Педагогикалық процестің негізгі сипаттамасы және оның көрсеткіштері.

Педагогикалық процесті басқару мен оның жағдайын зерттеу үшін ақпараттарды таңдау өлшемдері.

Педагогикалық ұжымның іс–әрекетінің өлшемдері мен көрсеткіштері.

25–тақырып Мектеп жұмысын жоспарлау

Болашақ және жылдық жоспар. Мектеп жұмысының барлық жоспар түрлерін орындалуына бақылау жасаудың формаларының мазмұндық бірлігі.

Мектеп құжаттары. Мектепті басқарудағы мектеп құжаттарнының ролі.

Негізгі құжаттарының тізімі мен сипатамасы. Бұйрық кітаптарына, сынып журналына және басқа құжаттарнының жүргізілуіне қойылатын талаптар.

26–тақырып Мұғалімдерді аттестациялау және мектептегі әдістемелік жұмыс

Мектептегі әдістемелік жұмыс педагогтың кәсіби шеберлігі мен мамандығын жоғарлатудың негізі. Мұғалімдердің әдістемелік дайындығымен тұтас оқу тәрбие процесін тиімділігін арттырудың өзара байланысы. Мұғалімдердің теориялық дайындығын жетілдіру – оның әдістемелік жұмысын тәжірибелерді ендірудегі негізгі жұмыс түрлері.

Мұғалім қызметінің шеберлігін диагностикалау.

Педагогикалық қызметті өздігінен диагностикалау. Мұғалімдерді аттестациялау.

 Негізгі әдебиеттер

1. 
   Основные тенденции развития образования в мире и пути модернизации системы образования Казахстана/ под ред. К.Т. Арынова. Астана, 2005
   
2. 
   Педагогика. Курс лекций, Алматы: Нұрлы Әлем, 2003
   
3. 
   И.П. Подласый, Педагогика: курс лекций, М., 2000
   
4. 
   Ж.Б. Қоянбаев, Р.М. Қоянбаев Педагогика, А,2000
   
5. 
   Ардаширова Э.Т. Основы культуры и этики учителя.- М., 1983
   
6. 
   Бабанский Ю.К. Педагогика. – М., 1988
   
7. 
   Бейсенбаев А.А. Теория и практика гуманизации школьного образования.- А.: Галым, 1998
   
8. 
   Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологии.- М., 1989
   
9. 
   Нуртазина Р.А. Политика государства в сфере послевузовского профессионального образования в Казахстане/ Новосибирск, 2004
   
10. 
    Введение в педагогическую культуру/ Под ред Бондаревской. Ростов-н/Д., 1995.
    
11. 
    Ильясова А.Н. Становление и развитие педагогической теории в Казахстане (1900-1960гг.) – А., 1997
    
12. 
    Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении.- М., 1987
    
13. 
    Кожахметова К.Ж. Сынып жетекшісі (оқу құралы) Алматы; 2000
    
14. 
    Нургалиева Г.К. Ценностные ориентации личности: методология и практика формирования.- А.: Казахстан, 1994
    
15. 
    Мижериков В.А., Ермоленко М.Н. Введение в педагогическую профессию.- М., 1999
    
16. 
    Узакбаева С.А., Кожахметова К.Ж.. Концепция этнопедагогического образования студентов высшей школы.- А., 1998
    
17. 
    Анин Б.М. Учитель в моей жизни.- М., 1987
    
18. 
    Гоноболин Ф.Н. Книга об учителе.- М., 1965
    
19. 
    Педагогика. Курс лекций. – А.: «Нурлы әлем», 2003. – 368 с.
    
20. 
    Станкин М.И. Профессиональные особенности педагога. Акмеология воспитания и обучения.- М., 1989
    
21. 
    Сластенин В.А., Исаев И.Ф., Мищенко А.И., Шлянов Е.Н. Педагогика. – М., 2000
    
22. 
    Аникеева Н.П. Учителю о психологическом климате в коллективе.- М., 1983
    

Қосымша әдебиет

1. 
   Закон об образовании Республики Казахстан. – Астана, 2007.
   
2. 
   Леонтьев А.А. педагогическое общение. М.,1979.
   
3. 
   Никольская С.Т. Техника речи. М., 1978.
   
4. 
   Писаренко В.И., Писаренко И.Я. Педагогическая этика. Минск, 1977
   
5. 
   Познай себя/Сост. Н.Ф. Маслова, Е.С. Туренская, Р.С. Дубровина. Ставрополь, 1993.
   
6. 
   Анин Б.М. Учитель в моей жизни.- М., 1987
   

жүктеу 302,88 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: