Методические рекомендации по изучению учебного предмета «география» (7-9классы) в рамках обновления содержания образования

38 
 
Жаңартылған  мазмұндағы  негізгі  орта  білім  беру  деңгейінің  7-9-
сыныптарына  арналған  «География»  пәнінің  үлгілік  оқу  бағдарламасы 
оқушылардың  жас  және  психологиялық  ерекшеліктері,  сонымен  қатар  білім 
беру бағдарламасының деңгейін (оқыту сатысы) ескере отырып, табиғат, қоғам, 
адам  туралы  заманауи  ғылыми  түсініктерге  сай  әзірленген.  Бағдарламада  ҚР 
МЖМОББС  негізінде  жатқан  жүйелік-әрекеттік  тәсіл  жүзеге  асырылады,  оқу 
іскерлігінің негізін құрайтын басты құзіреттіліктердің меңгерілуін қамтамасыз 
ететін әмбебап дағдылардың қалыптасуы қарастырылады. 
Жалпы  орта  білім  беретін  МЖМОББС  негізгі  білім  беру  бағдарламасын 
меңгеру  нәтижелеріне  қойылатын  талаптар  география  пәні  бойынша 
оқушылардың  тұлғалық,  жүйелік-әрекеттік  және  пәндік  нәтижелерге  жетуіне 
бағытталған. 
Бағдарлама  мазмұны  оқушылардың  географиялық  ілім  жүйесінің 
негіздерін  меңгеру,  оларда  тұлғааралық  және  этносаралық  қарым-қатынастың 
жоғары  мәдениетін  қалыптастыру,  тұлғаның  өзін-өзі  таныту  және  кәсіби 
бейімделу, функционалдық сауаттылықты қалыптастыру, тұлғаның зияткерлік, 
адамгершілік-рухани дамуына бағытталған. 
Ұсынылған бағдарламада оқыту формалары, әдістері мен технологиялары 
әлемдік  инновациялық  оқыту  тәжірибесін  және  оқушыларда  оқуға  деген 
қызығушылық  тудыратын  заманауи  білім  беру  технологияларын  қолдану 
есебінен жаңартылған. 
Білім  беру  нәтижелеріне  қол  жеткізу  табыстылығын  қамтамасыз  ететін 
логикалық,  сыни  және  конструктивті  ойлау  негіздерін,  алынған  білімді  оқу 
және  тәжірибелік  іс-әрекетте  пайдалану  іскерлігін  қалыптастыру  мақсатында 
тиімді оқыту формалары мен әдістері енгізілген.  
Сынып ұжымын жаппай оқыту формасынан интерактивті, инновациялық, 
жобалық-зерттеу  технологиялары,  сандық  инфрақұрылымды  қолдана  отырып, 
әр оқушының жеке білім алу траекториясын жүзеге асыруға көшу қамтамасыз 
етілген. 
Жалпы  алғанда  бағдарлама  мазмұны,  оқыту  формалары  мен  әдістерінің 
жаңартылуы  мұғалім  мен  оқушылар  арасында  серіктес  және  тату  қатынастар 
қалыптастыруға  септігін  тигізеді.  Білім  алушылардың  қолайлы  дамуы  үшін 
достық қарым-қатынастағы ортаны құру өте маңызды болып табылады. 
Білім мазмұнын жаңарту шеңберінде: 
- 
энциклопедиялық  сипаттағы  фактологиялық  материалды  беруге 
бағытталған оқытудан, акцентті ақпарат алу тәсілдерін үйретуге ауыстыру; 
- 
ынтымақтастыққа және дербестікке қабілетті тұлғаны әлеуметтендіру; 
- 
ақпаратты  өздігінен  алу,  талдау  және  тиімді  қолдану  дағдысын 
қалыптастыру; 
- 
оқу  бағдарламаларында  көрсетілген  білім  мазмұны  анықталатын  және 
білім  салалары  бойынша  әрі  қызмет  аспектілерін  көрсететін  күтілетін 
нәтижелерге көңіл аударатын оқу процесін дәстүрлі ұйымдастырудан бас тарту 
көзделеді,  яғни  оқушылар  «біледі»,  «түсінеді»,  «қолданады»,  «талдайды», 
«жинақтайды», «бағалайды».  

39 
 
«География»  пәні  оқу  бағдарламасының  мазмұны  оқытудың  бөлімдері 
арқылы  ұйымдастырылған.  Бөлімдер  сыныптар  бойынша  күтілетін  нәтиже 
түрінде берілген оқу мақсаттарын қамтитын бөлімшелерден тұрады. 
Әр бөлімшеде көрсетілген оқу мақсаттары, мұғалімге оқушыларды дамыту 
бойынша жұмысты жүйелі жоспарлауға, сонымен қатар олардың жетістіктерін 
бағалауға, оқытудың келесі кезеңдері туралы ақпарат беруге мүмкіндік береді.  
Бағдарламада  оқу  мақсаттарын  пайдалану  ыңғайлылығы  үшін  кодтау 
енгізілген. Кодта бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар – бөлім мен 
бөлімшенің,  төртінші  сан  –  оқу  мақсатының  реттік  санын  білдіреді.  Мысалы, 
7.2.1.4. кодында «7» - сынып, «2.1» - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, «4» - 
оқу мақсатының реттік саны. 29-кестеде «Оқу мақсаттарының жүйесінен үзінді 
берілген. 
 
29-
кесте – Оқу мақсаттарының жүйесі 
 
Білім алушылар білуі тиіс: 
Бөлім 
Бөлімше 
7-
сынып 
8-
сынып 
9-
сынып 
1 Геогра- 
фиялық 
зерттеу 
әдістері 
1.1 
Зерттеу- 
лер және 
зерттеу
шілер 
7.1.1.1 
географияның зерт-
теу нысандарын 
анықтайды 
7.1.1.2 
саяхатшылар мен 
зерттеушілердің 
география ғылымы-
ның дамуына қос-
қан үлесін сипат-
тап, баға береді 
7.1.1.3 
географиялық 
дереккөздермен 
жұмыс істейді 
7.1.1.4 
географиялық ны-
сандардың қасиет-
терін тәжірибелік 
жолмен анықтайды 
7.1.1.5 
географиялық дала-
лық зерттеу әдіс-
терін қолданады, 
көрсеткіштерді тір-
кейді, жинақтайды, 
өңдейді, талдайды 
7.1.1.6 
географиялық 
нысандардың, 
құбылыстардың 
және үдерістердің 
8.1.1.1  
география ғылы-
мының сала-ларға 
бөлінуін графика-
лық түрде көрсе-
тіп түсіндіреді 
8.1.1.2  
география ғылы-
мы салаларында-
ғы маңызды 
зерттеулерді 
анықтайды 
8.1.1.3 
географиялық 
зерттеу әдістері-
нің мәнін түсінді-
ріп, қолданады 
8.1.1.4 
географиялық 
деректерді өңдеп, 
талдайды 
8.1.1.5 
географиялық 
нысандардың, 
құбылыстардың 
және үдерістердің 
модельдерін түрлі 
материалдардан 
немесе түрлі тех-
никаларда жасау 
арқылы ерекше-
ліктері мен 
9.1.1.1  
география ғылымының 
дамуына үлес қосқан 
қазақстандықтардың 
зерттеулері туралы 
баяндайды 
9.1.1.2  
география ғылымының 
қазіргі заманғы өзекті 
зерттеу проблемаларын 
анықтайды 
9.1.1.3  
географиялық нысандар 
мен құбылыс-тарды 
номинациялау 
ерекшеліктерін 
анықтайды 
9.1.1.4  
қазақ халқының 
халықтық географиялық 
терминдерінің 
мағынасын түсіндіреді 
9.1.1.5  
зерттеу нәтижелерін 
түрлі академиялық 
формада ұсынады