Методические рекомендации «читательская деятельность школьника»

61 
 
Мұғалімнің  пікірлері  қысқаша  және  динамикалық  болуы  керек. 
Түсініктеме әңгімеге айналмауы керек. 
Балалардан  егжей-тегжейлі жауап беруді талап ету керек емес, олардың 
жауабы қысқаша, бірақ эмоцияларға толы болсын. 
Антиципации қолдану 
Жанрлар мен әдеби шығармалардың тақырыптарында  түрлі-түсті 
геометриялық үлгілерді қолдану. (геометриялық жанрдағы модельдің түсі 
шығарманың тақырыбын бейнелейді: 
• қоңыр - жануарлар туралы;             үшбұрыш - өлең 
• сары - балалар туралы;                    шеңбер - ертегі 
• жасыл - табиғат туралы;                  тікбұрыш - әңгіме 
• қызыл - Отан туралы;                      квадрат - ХАӘ 
• көк –  фантастика туралы;               Ромб – мысал 
 
 
Мысалы, жасыл үшбұрыш табиғат туралы өлеңді білдіреді. 
Өнімді оқуда әдістемелік тәсілдерді қолдану 
Кешігетін болжау 
Сабақтың басында мұғалім жұмбақ жасырады (таңғажайып факт туралы 
баяндалады), оның шешімі (түсіну арналған кілт сөз) сабақта жаңа материалмен 
жұмыс істегенде ашылады.  
Сұрақ қою 
Оқушының оқу материалын түсінуі неден басталады ? 
- 
Сұрақ қойғанда: «Бұл не ...?», «Неге ...?», «Не маған керек ...», т.б. 
Тапсырма құрыңыз 
Бұл әдіс оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу үшін өте тиімді. Оқушылар 
мұғалімнің  рөлін  сомдап    оқулықтың  «үстінен»  қарап,  оқу  тапсырмаларын 
жасайды. 
Блум текшесі 
Американың  тамаша педагогы Бенджамин Блумды  әдетте оның белгілі 
«Оқу  мақсаттарының  таксамониясы»  авторы  ретінде  айтамыз.  Бірақ  ол 
сонымен  қатар  бірнеше  педагогикалық  техника  әдістерінің  авторы  болып 
табылады. Олардың бірі - «Блум текшесі». 
Текшенің  қырында  сұрақтарға  кіріспе  сөз  жазылған:  «Неліктен», 
«Түсіндір», «Атауын айт», «Жалғастыр», «Ойлап тап», «Бөліс». 
Мұғалім  (немесе  оқушы)  текшені  ортаға  тастайды.  Текше  құлайтын 
жағында оқу материалдарына тұжырымдалған сұрақтар болу керек. 
Сарапшы 
Оқушыға  оқулықтың  мәтінімен  жұмыс  істеу  емес,  басқа  қосымша 
материалдармен  жұмыс  істеу  қиынырақ  болуы  мүмкін.  Міне,  бұл  жағдайда 
оқушылар оқулықпен жұмысты механикалық емес, шығармашылықпен  жасай 
алатындай етіп тапсырмалар ойластыру керек. 
Драмогерменевтика  
Драмогерменевтика  тіпті  тәсіл  ретінде  емес,  педагогиканың  жалпы 
бағыты  ретінде  қарастыруға  болады.
 
Бұл  жерде  сөз  мұғалімнің  театрлық, 
педагогикалық  және  герменевтикалық  таланттарын  синтездеу  туралы  оның 

62 
 
түсіндіруі
 
өмірлік  тәжірибе  және  тақырыпты  жеке  қабылдаумен  тығыз 
байланыста болады. 
Егерде  терминді  тарқататын  болсақ  –  грек  тілінен  аударғанда  drama   – 
"әрекет"  және  hermeneutikos  –  "түсіндіру,  түсінік  беру".
 
Яғни, 
драмогерменевтиканың «әрекет арқылы түсіндіру» екендігі анықталды. 
Қағаз жиегіне белгі қою 
Жаңа  материалды  өз  бетінше  зерттеудің  тағы  бір  мүмкіндігі.  Бұл  сын 
тұрғыдан  ойлаудың  тиімді  тәсілінің  белгілі  технологиясында  маңызды  болып 
табылады. 
Әдебиеттік  оқу  сабағын  ұйымдастырудың  ең  тиімді  жаңа  тәсілі  өнімді 
оқу  технологияны  қолдана  отырып,  оқушыларды  тиімді  дамытуға, 
оқушылардың дұрыс, саналы жылдам оқуына және түсінікті болуын жақсарту 
үшін жұмыс сапасын жетілдіреді және оқушылардың әдебиеттік оқу сабағына 
деген қызығушылығын арттырады. 
Кестеде өнімді оқу технологиясының /нақты/ егжей-тегжейлі құрылымы 
көрсетілген. 
 
Сабақ 
кезеңі 
Мазмұны 
Педагогтың әрекеті 
Оқушының әрекеті 
Ұйымдаст
ыру сәті 
1.Балалардың 
жалпы сабаққа 
дайындығы 
2. Балалардың 
назарын 
шоғырландыру 
3. 
Жалпы әрекет 
жоспары 
 
1. Дайындықты тексеру 
 
 
2.Назарын шоғырландырудың 
тиімді тәсілін таңдау. 
3. 
Жалпы сабақ қағидасының 
болуы 
1.Өзінің 
дайындығын 
тескеру. 
2. 
Мұғалімге 
назар 
аудару реакциясы. 
3. Өзін-өзі анықтау: 
– 
мен  не  істейтінімді 
білемін; 
– 
не  істегім  келетінін 
немесе  келмейтінін;  мен 
түсінемін; 
– 
менің  ойымша,  мен 
жасай аламын. 
I 
кезең. 
Оқуға 
дейін 
мәтінмен 
жұмыс 
істеу 
1. 
Үй тапсырмасын 
тексеру 
 
 
 
 
 
 
 
 
2. Білімнің 
өзектілігін 
арттыру, 
тақырыптың 
пайда болуы, 
сабақ мәселелері 
 
 
1. Тексеру тәсілін таңдау 
(критерилер: тексеру 
қажеттілігі, әдістердің 
белсенділігі, тақырыпқа және 
сабақтың түріне сәйкес келу, 
кері байланыс, құру 
оқушыларға өз жұмысын 
реттеуге, өзін-өзі бағалау мен 
өзін-өзі басқару дағдыларын 
қалыптастыруға мүмкіндік 
береді). 
 
2. Таңдалған тапсырмалардың 
дәлдігі (дәптерді қоса алғанда), 
олардың көлемі мен сипаты, 
жаңа сабақтың тақырыбымен 
байланысы. Сабақ тақырыбы 
мен  мәселесінің қойылу тәсілі. 
1. Таныс ақпаратты 
еркін меңгеруі. Бұрын 
үйренген және игерілген 
құралдарды пайдалана 
отырып, өз бетінше, бір 
тізбекпен, жұппен және 
топпен жұмыс істеу 
мүмкіндігі. 
 
 
 
2. Туындаған 
қиындықты немесе 
таңданысын белгілеп, 
талдауда барысында айта 
білуі, сабақтың 
тақырыбын дербес түрде 
қалыптастыруға қабілеті.