Мектеп гигиенасына негізделген дене шынықтыру және спорт гигиенасы

жүктеу 1,18 Mb.

бет	2/6
Дата	20.05.2018
өлшемі	1,18 Mb.
	#14469

1 2 3 4 5 6

CАБАҚ МАЗМҰНЫ МЕН КЕСТЕСІ

1 апта

Кредит сағаты 1

Тақырып: Кіріспе.

Дәрістің мазмұны:

Кіріспе. Гигиена пәні және оның мақсаты мен міндеті.
Салауатты өмір салты
Дене шынықтыру және спорт гигиенасы
Жұқпалы аурулардың алдын алу және сыртқы ортаның биологиялық себептері

Әдебиет: Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. для ин-тов и техн. физ. культ. –М.: Физкультура и спорт, 1990, 3-41 беттер.

ОЖСӨЖ мазмұны:

1.Атмосфералық қысымды анықтау

2.Ауаның ылғалдылығын анықтау

СӨЖ мазмұны: : Ауаны санитарлық- гигиеналық зерттеу
Кредит сағаты 2

Тақырып: Ауаны санитарлық- гигиеналық зерттеу

Семинар:

1.Атмосфералық қысымды анықтау

2. Ауаның ылғалдылығын анықтау

ОЖСӨЖ мазмұны: Жұқпалы аурулардың алдын алу және сыртқы ортаның биологиялық себептері

СӨЖ мазмұны: : Ауаны санитарлық- гигиеналық зерттеу

2 апта

Кредит сағаты 3

Тақырып: Ауа гигиенасы және климат

Дәрістің мазмұны:

ауаның температурасы
ауаның ылғалдылығы
атмосфералық қысым
ауаның химиялық құрамы
ауа ортасының радиоактивтілігі

Әдебиет: Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. для ин-тов и техн. физ. культ. –М.: Физкультура и спорт, 1990, 41- 58 беттер.

ОЖСӨЖ мазмұны:

ауа қозғалысын анықтау

CӨЖ мазмұны:

ауада көмірқышқылының (көміртегі қостотығы) құрамын анықтау

Кредит сағаты 4

Тақырып: Ауаны санитарлық- гигиеналық зерттеу

Семинар:

1.ауада көмірқышқылының (көміртегі қостотығы) құрамын анықтау

2.ауада микробтар санын анықтау

ОЖСӨЖ мазмұны: ауада микробтар санын анықтау

CӨЖ мазмұны:

ауада көмірқышқылының (көміртегі қостотығы) құрамын анықтау

3 апта

Кредит сағаты 5

Тақырып: Су және топырақ гигиенасы

Дәрістің мазмұны:

сумен қамтамасыз ету көздеріне гигиеналық сипаттама
сулы тазалау және зарарсыздандыру
топыраққа гигиеналық сипаттама беру

Әдебиет: Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. для ин-тов и техн. физ. культ. –М.: Физкультура и спорт, 1990, 61- 74 беттер

ОЖСӨЖ мазмұны:

Су көздерін санитарлық жағынан тексеру

CӨЖ мазмұны: Судың органолептикалық қасиетін зерттеу

Кредит сағаты 6

Тақырып: Су және топырақ гигиенасы

Семинар:

1.Су көздерін санитарлық жағынан тексеру

2.Судың органолептикалық қасиетін зерттеу

ОЖСӨЖ мазмұны:

Су көздерін санитарлық жағынан тексеру

CӨЖ мазмұны: Судың органолептикалық қасиетін зерттеу

4 апта

Кредит сағаты 7

Тақырып: Спорттық ғимараттардың гигиеналық негіздері

Дәрістің мазмұны.

Құрылыс материалдарына қойылатын гигиеналық талаптар
Спорттық ғимараттардың жарығына қойылатын гигиеналық талаптар
Спорттық ғимараттардың жылуы мен желдетілуіне қойылатын гигиеналық талаптар

Әдебиет: Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. для ин-тов и техн. физ. культ. –М.: Физкультура и спорт, 1990, 74- 93 беттер.

ОЖСӨЖ мазмұны:

Жарықты гигиеналық жағынан бағалау

СӨЖ мазмұны:

Жылуды гигиеналық жағынан бағалау

Кредит сағаты 8

Тақырып: Спорттық ғимараттардың гигиеналық негіздері

Семинар:

1.Жылуды гигиеналық жағынан бағалау

2.Спорт залды санитарлық- гигиеналық жағынан зерттеу

ОЖСӨЖ мазмұны:

Спорт залды санитарлық- гигиеналық жағынан зерттеу

СӨЖ мазмұны:

Жылуды гигиеналық жағынан бағалау

5 апта

Кредит сағаты 9

Тақырып: Спортшының жеке басының гигиенасы

Дәрістің мазмұны:

Спортшыларға берілетін тәуліктік тағам кестесі
Денені күту

Әдебиет: Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. для ин-тов и техн. физ. культ. –М.: Физкультура и спорт, 1990, 121- 132 беттер.

ОЖСӨЖ мазмұны:

Спорт ғимараттардағы шудың алдын алу

СӨЖ мазмұны:

Тері ауруларының алдын алу

Кредит сағаты 10

Тақырып: Спортшының жеке бас гигиенасы

Семинар:

1.Жауапты жарыстарға дайындық кезіндегі спортшының тәуліктік кестесі

2.Тері ауруларының алдын ал

ОЖСӨЖ мазмұны: Жауапты жарыстарға дайындық кезіндегі спортшының тәуліктік кестесі

СӨЖ мазмұны:

Тері ауруларының алдын алу

6 апта

Кредит сағаты 11

Тақырып: Денсаулықты бұзатын – зиянды әдеттер

Дәрістің мазмұны:

Темекі тарту
Алькогольді ішімдіктер
Есірткілер

Әдебиет: Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. для ин-тов и техн. физ. культ. –М.: Физкультура и спорт, 1990, 132 - 141 беттер.

ОЖСӨЖ мазмұны:

Спорттық киімдерге қойылатын гигиеналық талаптар

СӨЖ мазмұны:

Спорттық киімдер мен аяқ киімдерді күту және пайдалану ережелері

Кредит сағаты 12

Тақырып: Спорттық киімдер мен аяқ киімдер гигиенасы

Семинар:

1.Спорттық аяқ киімдерге қойылатын гигиеналық талаптар

2.Спорттық киімдер мен аяқ киімдерді күту және пайдалану ережелері

ОЖСӨЖ мазмұны:

Спорттық аяқ киімдерге қойылатын гигиеналық талаптар

СӨЖ мазмұны:

Спорттық киімдер мен аяқ киімдерді күту және пайдалану ережелері

7 апта

Кредит сағаты 13

Тақырып: Шыңдалу

Дәрістің мазмұны:

Шыңдалудың гигиеналық негіздері
Ауамен шыңдалу
Сумен шыңдалу

Әдебиет: Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. для ин-тов и техн. физ. культ. –М.: Физкультура и спорт, 1990, 156 - 167 беттер.

ОЖСӨЖ мазмұны:

Ақ уыздар

СӨЖ мазмұны:

Көмірсулар

Кредит сағаты 14

Тақырып: Тамақтану тәртібінің гигиеналық негіздері

Семинар:

1.Көмірсулар

2.Дәрумендер

ОЖСӨЖ мазмұны:

Майлар

СӨЖ мазмұны:

Дәрумендер

8 апта

Кредит сағаты 15.

Тақырып: Тамақтану тәртібінің гигиеналық негіздері

Дәрістің мазмұны:

Тамақтың калориялылығы
Тағамдардың сапалық құндылығы
Тамақты сіңіру мен тамақтану кестесі

Әдебиет: Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. для ин-тов и техн. физ. культ. –М.: Физкультура и спорт, 1990, 175 - 201 беттер.

ОЖСӨЖ мазмұны:

Жануар тектес тағамдар

СӨЖ мазмұны:

Минералды элементтер

Кредит сағаты 16

Тақырып: Тамақтану тәртібінің гигиеналық негіздері

Семинар:

1.Өсімдік тектес тағамдар

2.Минералды элементтер

ОЖСӨЖ мазмұны:

Өсімдік тектес тағамдар

СӨЖ мазмұны:

Минералды элементтер

9 апта

Кредит сағаты 17

Тақырып: Спортшылардың тамақтануына қойылатын талаптар

Дәрістің мазмұны:

Тағам құрамының калориялылығы мен сапасы
Спортшыларға арналған негізгі тағамдар
Спортшыға арналған тамақ рационы

Әдебиет: Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. для ин-тов и техн. физ. культ. –М.: Физкультура и спорт, 1990, 205 - 219 беттер

ОЖСӨЖ мазмұны:

Тамақтану кестесі

СӨЖ мазмұны:

Жарыс кезінде және жарыстан соң тамақтану гигиенасы

Кредит сағаты 18

Тақырып: Тамақтану тәртібінің гигиеналық негіздері

Семинар:

Жарыс кезінде және жарыстан соң тамақтану гигиенасы

ОЖСӨЖ мазмұны:

Тамақтану кестесі

СӨЖ мазмұны:

Жарыс кезінде және жарыстан соң тамақтану гигиенасы

10 апта

Кредит сағаты 19

Тақырып: Балалар мен жасөспірімдер дене тәрбиесінің гигиенасы

Дәрістің мазмұны:

Балалар мен жасөспірімдердің жас ерекшеліктері
Мектепте оқу-тәрбие үрдісіне негізгі гигиеналық талаптар
Сынып бөлмелері мен бұйымдарына қойылатын гигиеналық талаптар

Әдебиет: Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. для ин-тов и техн. физ. культ. –М.: Физкультура и спорт, 1990, 226-234 беттер.

ОЖСӨЖ мазмұны:

Мектепте дене шынықтыру сабағы өтетін орындарында гигиеналық талаптар

СӨЖ мазмұны:

Оқушылардың дене тәрбиесінің гигиеналық негіздері

Кредит сағаты 20

Тақырып: Балалар мен жасөспірімдер дене тәрбиесінің гигиеналық негіздері

Семинар:

1.Оқушылардың дене тәрбиесінің гигиеналық негіздері

2. Мектеп оқушыларының тамақтану ерекшеліктері

ОЖСӨЖ мазмұны:

Мектеп оқушыларының тамақтану ерекшеліктері

СӨЖ мазмұны:

Оқушылардың дене тәрбиесінің гигиеналық негіздері

11 апта

Кредит сағаты 21

Тақырып: Тұрғын жерлер мен өндіріс орындарында бұқаралық дене шынықтыру және спорттың гигиеналық негіздері

Дәрістің мазмұны:

Өндірістік гимнастика
Еңбектен кейінгі қайта қалпына келу
Еңбектің жағымсыз себептері әсерінің алдын алу

Әдебиет: Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. для ин-тов и техн. физ. культ. –М.: Физкультура и спорт, 1990, 253 - 261 беттер.

ОЖСӨЖ мазмұны:

Кәсіптік – қолданбалы дене дайындығы

СӨЖ мазмұны:

Тұрғын жерлерде дене шынықтыру- сауықтыру сабақтарын өткізу

Кредит сағаты 22

Тақырып: Тұрғын жерлер мен өндіріс орындарында бұқаралық дене шынықтыру және спорттың гигиеналық негіздері

Семинар:

Тұрғын жерлерде дене шынықтыру- сауықтыру сабақтарын өткізу

ОЖСӨЖ мазмұны:

Кәсіптік – қолданбалы дене дайындығы

СӨЖ мазмұны:

Тұрғын жерлерде дене шынықтыру- сауықтыру сабақтарын өткізу

12 апта

Кредит сағаты 23

Тақырып: Спортшыларды даярлауда гигиеналық жүйемен қамтамасыз ету

Дәрістің мазмұны:

Спортшыларды даярлауда гигиеналық жүйемен қамтамасыз етудің құрылысы
Жаттығу үрдісі мен жарыстардың гигиеналық негіздері
Спорттық жұмыс қабілеттілік пен қайта қалпына келуді тездететін қосымша гигиеналық амалдар

Әдебиет: Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. для ин-тов и техн. физ. культ. –М.: Физкультура и спорт, 1990, 265 - 289 беттер.

ОЖСӨЖ мазмұны:

Спортшыларды даярлауда гигиеналық жүйемен қамтамасыз етудің құрылысы

СӨЖ мазмұны:

Спорттық жұмыс қабілеттілік пен қайта қалпына келуді тездететін қосымша гигиеналық амалдар

Кредит сағаты 24

Тақырып: Спорттық жұмыс қабілеттілік пен қайта қалпына келуді тездететін қосымша гигиеналық амалдар

Семинар:

1.Жаттығу үрдісі мен жарыстардың гигиеналық негіздері

2.Спорттық жұмыс қабілеттілік пен қайта қалпына келуді тездететін қосымша гигиеналық амалдар ОЖСӨЖ мазмұны:

Спортшыларды даярлауда гигиеналық жүйемен қамтамасыз етудің құрылысы

СӨЖ мазмұны:

Спорттық жұмыс қабілеттілік пен қайта қалпына келуді тездететін қосымша гигиеналық амалдар

13 апта

Кредит сағаты 25

Тақырып: Спортшыларды даярлауда гигиеналық жүйемен қамтамасыз ету

Дәрістің мазмұны:

Микроорта, тұрмыс жағдайы және еңбек етудің қолайлы әлеуметтік – гигиеналық себептері
Спортшылардың жоғары температура жағдайында дайындалуын гигиеналық жағынан қамтамасыз ету
Спортшылардың төменгі температура жағдайында дайындалуын гигиеналық жағынан қамтамасыз ету

Әдебиет: Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. для ин-тов и техн. физ. культ. –М.: Физкультура и спорт, 1990, 273 - 299 беттер.

ОЖСӨЖ мазмұны:

Спортшылардың төменгі температура жағдайында дайындалуын гигиеналық жағынан қамтамасыз ету

СӨЖ мазмұны:

Спортшылардың төменгі температура жағдайында дайындалуын гигиеналық жағынан қамтамасыз ету

Кредит сағаты 26

Тақырып: Спортшыларды даярлауда гигиеналық жүйемен қамтамасыз ету

Семинар:

Спортшылардың жоғары температура жағдайында дайындалуын гигиеналық жағынан қамтамасыз ету ОЖСӨЖ мазмұны:

Спортшылардың төменгі температура жағдайында дайындалуын гигиеналық жағынан қамтамасыз ету

СӨЖ мазмұны:

Спортшылардың төменгі температура жағдайында дайындалуын гигиеналық жағынан қамтамасыз ету

14 апта

Кредит сағаты 27

Тақырып: Спортшыларды даярлауда гигиеналық жүйемен қамтамасыз ету

Дәрістің мазмұны:

Спортшыларды таулы жер жағдайында дайындалуын гигиеналық тұрғыдан қамтамасыз ету
Спортшыларды уақытша бейімделу жағдайында дайындалуын гигиеналық тұрғыдан қамтамасыз ету
Жас спортшыларды дайындауда гигиеналық тұрғыдан қамтамасыз етудің ерекшеліктері

Әдебиет: Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. для ин-тов и техн. физ. культ. –М.: Физкультура и спорт, 1990, 299 - 318 беттер.

ОЖСӨЖ мазмұны:

Жас спортшыларды дайындауда гигиеналық тұрғыдан қамтамасыз етудің ерекшеліктері

СӨЖ мазмұны:

Жас спортшыларды дайындауда гигиеналық тұрғыдан қамтамасыз етудің ерекшеліктері

Кредит сағаты 28

Тақырып: Спортшыларды даярлауда гигиеналық жүйемен қамтамасыз ету

Семинар:

Спортшыларды уақытша бейімделу жағдайында дайындалуын гигиеналық тұрғыдан қамтамасыз ету

ОЖСӨЖ мазмұны:

Жас спортшыларды дайындауда гигиеналық тұрғыдан қамтамасыз етудің ерекшеліктері

СӨЖ мазмұны:

Жас спортшыларды дайындауда гигиеналық тұрғыдан қамтамасыз етудің ерекшеліктері

15 апта

Кредит сағаты 29

Тақырып: Жеке спорт түрлеріне дайындықты гигиеналық тұрғыдан қамтамасыз ету

Дәрістің мазмұны:

Жеңіл атлетика
Жүзу
Спорт ойындары
Гимнастика

Әдебиет: Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. для ин-тов и техн. физ. культ. –М.: Физкультура и спорт, 1990, 318 - 338 беттер.

ОЖСӨЖ мазмұны:

Жеңіл атлетика

СӨЖ мазмұны:

Гимнастика

Кредит сағаты 30

Семинар:

1.Спорт ойындары

2.Гимнастика

ОЖСӨЖ мазмұны:

Жеңіл атлетика

СӨЖ мазмұны:

Гимнастика

3. ПӘН БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАРДЫ ОРЫНДАУ ЖӘНЕ ТАПСЫРУ ГРАФИГІ

№	Жұмыс түрі	Мақсаты мен мазмұны	Ұсынылатын әдебиет	Орындау ұзақтығы	Ұпайлары	Бақылау түрі
1	ОЖСӨЖ орындау	Теориялық дайындықты тексеру	Лаптев А.П., Малышева И.Н. Практикум по гигиене: Пособие для институтов физической культуры. М., Физкультура и спорт, 1981 – 151 c., ил.	Апта сайын	2	Ауызша жауаппен конспект
2	Cеминар (практикалық) сабағы	Практикалық жұмыстарды қабылдау	Лаптев А.П., Малышева И.Н. Практикум по гигиене: Пособие для институтов физической культуры. М., Физкультура и спорт, 1981 – 151 c., ил.	Апта сайын	3	Практикалық сабақ дәптерін тексеру және ауызша жауап
3	Глоссарий	Терминологияны меңгеру	Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. для ин-тов и техн. физ. культ. –М.: Физкультура и спорт, 1990.	6,14 апталар	1	Ауызша жауап
4	Шағын емтихан	Кешенді тексеру		7,15 апталар	4	Тест тапсырмалары

4. ПӘН БОЙЫНША ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛДАРМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУ КАРТАСЫ

№	Әдебиеттер тізімі	Бары
№	Әдебиеттер тізімі	кітапханада	кафедрада	Студенттердің %% қамтамасыз етілуі	Электронды түрі	Ескертулер
1	Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. для ин-тов и техн. физ. культ. –М.: Физкультура и спорт, 1990.		3
2	Лаптев А.П., Малышева И.Н. Практикум по гигиене: Пособие для институтов физической культуры. М., Физкультура и спорт, 1981 – 151 c., ил.		14
3	Я.С.Вайнбаум, В.И.Коваль, Т.А. Родионова. Гигиена физического воспитания и спорта. Учебное пособие М., 2002. – 240 с. .	2
4	Гурова А.И., Горлова О.Е. Практикум по общей гигиене. –М., 1991.	6
5	Нурмагамбетов Е.К. и др. Гигиенические основы спортивной деятельности. – А., 1986. .		4

5. ДӘРІС КЕШЕНІ
1.Тақырыптың аты:Кіріспе. Жалпы гигиена.

Мақсаты: Студенттердің денсаулығын қорғап, нығайтуға жағдай туғызу. Сонымен қатар дене дамуы мен салауатты өмір салтына деген қажеттілікті қалыптастыру. Дене шынықтыру және спорт гигиенасы оқу пәні ретінде маңызы өте жоғары, студенттердің жалпы және кәсіби мәдениетін қалыптастырады.

Тірек сөздер: гигиена, сақтау, нығайту, медициналық, санитарлық, адам ағзасы, сыртқы қоршаған орта, тәсілдері, санитарлық жазу, химиялық, физикалық, тәжірибелік, бактериологиялық, физиологиялық, клиникалық

Негізгі сұрақтар:

Кіріспе. Гигиена пәні және оның мақсаты мен міндеті.
Дене шынықтыру және спорт гигиенасы
Салауатты өмір салты
Жұқпалы аурулардың алдын алу және сыртқы ортаның биологиялық себептері

Қысқаша мазмұны: 1. Бұл пән дене шынықтыру мен спорттың адам ағзасына әсерін дұрыс бағалап, аурудың алдын алып, денсаулықты нығайтып, адам ағзасының сыртқы қоршаған орта факторларының әсеріне тұрақтылығын дамытуды оқытып үйретеді.

Дене шынықтыру мұғалімі гигиеналық білімді толық меңгергенде, дене тәрбиесінің сауықтыру бағыты жүзеге асырылады. Сондықтан, дене шынықтыру бөлімдерінің студенттері, дене жаттығуларын дұрыс ұйымдастыру үшін, дене күшін қалыптастыруда, жаттығу барысын ұйымдастыру мен материальдық – техникалық қамтамасыз ету үшін негізгі гигиеналық білім алуы керек.

Гигиена – қоғамның денсаулығын сақтап, нығайтатын ғылым

2. Дене шынықтыру және спорт гигиенасы – дене шынықтыру және спорт барысындағы, адам ағзасына әсер ететін әр түрлі себептер туралы ғылым. Дене шынықтыру барысында адам ағзасына әсер етуші себептер: сыртқы орта жағдайы, дене жаттығуларының ұйымдастырылуы мен мазмұны, сабақ барысындағы жүктеменің мөлшері мен көлемі, тамақтану тәртібі, спорт құрылыстарының қамтамасыз етілуі.

Дене шынықтыру және спорт барысында әр түрлі себептердің әсерінен болатын аурулардың алдын алу; дене жүктемесінің сауықтыру бағытына оңтайлы жағдай туғызып, дамыту.

Дене шынықтыру және спорт гигиенасының пәні: адам ағзасының дене шынықтыру және спорт барысындағы әр түрлі себептер мен қарым – қатынасын зерттейді.

Дене шынықтыру және спорт гигиенасының міндеті: дене шынықтыру мен спорттың әр түрлі жағымсыз әсерлерінің алдын алу, денсаулықты, дене дамуын жақсарту, дене шынықтыру және спортпен жаттығушылардың жалпы және спорттық қызметке қабілеттілігін дамыту.

3.Салауатты өмір салты – адамдардың денсаулығын сақтау және нығайтуға бағытталған тіршілік амалы. Оған кіретін негізгі элементтер: жемісті еңбек, тиімді демалыс пен еңбек кестесі, зиянды әдеттерден арылу, тиімді қимыл-қозғалыс кестесі, жеке бас гигиенасы, шыңдалу, дұрыс тамақтану ж.т.б.

Жемісті еңбек – салауатты өмір салтының ең маңызды қағидасы. Адам ағзасына әсер ететін себептер: биологиялық және әлеуметтік, оның ішіндегі бастысы – еңбек.

Тиімді еңбек пен демалыс кестесі – салауатты өмір салтының ең қажетті элементтерінің бірі. Дұрыс және қатаң түрде ережелерді сақтаса, ағзада белгілі бір ырғақ өндіріліп жұмыс пен демалысқа қолайлы жағдайлар жасалады да денсаулықты нығайтуға, жұмыс қабілеттілігінің жоғарлауына және еңбек өнімділігінің жоғарлауынга жағдайлар жасалады.

Темекі, алкоголь, есірткілер – адам ағзасына әкелетін зиян тигізетін, ауруға шалдықтыратын себептер. Бұлар адамның өмірін қысқартып, жұмыс қабілеттілікті төмендетіп, көп аурулардың себептері болып табылады. Сонымен бірге өсіп келе жатқан ұрпаққа, олардың денсаулығына теріс әсер етеді.

Қолайлы қимыл-қозғалыс кестесі

Шыңдалу

Дұрыс және тиімді тамақтану

Сыртқы ортаның биологиялық факторлары және жұқпалы аурулардың алдын алу.

4. Жұқпалы аурулар

Эпидемия

Пандемия

Эндемия

Эпидемиология

Жұқпалы аурулардың көзі

Жұқпалы аурулардың жұғу (берілу) механизмдері

Тексеру сұрақтары: 1. Гигиена нені зерттейді? Ол қандай ғылым? Санитария деген қандай ұғым? Ол нені білдіреді? Гигиенаның зерттеу тәсілдеріне нелер жатады? Физикалық тәсілдер қандай тәсілдер? Биологиялық тәсілдерге нелер жатады? Химиялық тәсілдермен нені зерттейді? Тәжірибелік тәсіл ол қандай тәсіл? Бактериологиялық тәсілдерді қалай өткізеді? Физиолого –гигиеналық тәсілдердің мәні неде? Клиникалық тәсілдерді қалай өткізу қажет? Жемісті еңбек дегенді қалай түсінесіз?

Әдебиеттер тізімі: 1. : Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. для ин-тов и техн. физ. культ. –М.: Физкультура и спорт, 1990. 2. Лаптев А.П., Малышева И.Н. Практикум по гигиене: Пособие для инститов физической культуры. М., Физкульура и спорт, 1981.
2.Тақырыптың аты: Ауа гигиенасы және климат

Мақсаты: Ауа адамға тыныс алу үшін қажет. Сондықтан ауаның тазалығы да, ластаныуы да адамға байланысты. Тыныс алып отырған ауаны қадірлеу, ластамауды үйрету.

Тірек сөздер: адам тыныс алу үшін, ауаның қолайсыз өзгерістері, климаттық және ауа райының факторлары, температурасы, ылғалдылығы, абсалютті және салыстырмалы ылғалдылығы, ауаның қозғалысы, ауаның қозғалу жылдамдығы, желдің жылдамдығы, термореттеу.

Негізгі сұрақтар:

ауаның температурасы
ауаның ылғалдылығы

Қысқаша мазмұны: 1.Адам тыныс алу үшін таза ауа өте қажет. Ол бүкіл ағзаның жылу алмастыру үрдісінде өте үлкен рөл атқарады. Ауаның қолайсыз өзгерістері ағзада көптеген ауытқулар туғызуы мүмкін: қызып кету немесе салқын тию, гипоксия, жұқпалы аурулардың пайда болуы т.б. Ауа ортасының адам ағзасына әсері климаттың және ауа райының себептері арқылы әсер етуі немесе жанама, түрде тұрғын жердің гигиеналық қасиетін, киімнің, топырақтың ж.б. әсері ретінде болуы мүмкін.

Ауа әрдайым бүлініп отырады, сондықтанда оны қорғап, санитарлық бақылау жасап тұру керек.

Ауаны гигиеналық жағынан бағалағанда: 1) физикалық қасиеттері (атмосфералық қысым, температура, ылғалдылық, қозғалу бағытымен жылдамдығы, салқындатқыш қасиеті, электрлік, радиоактивтілік жағдайлары ж.т.б. 2) химиялық құрамы (тұрақты компоненттері және бөтен газдар); 3) механикалық қоспалар (шаңның, түтіннің, күйенің құрамдары ж.б.); 4) бактерийлермен ластану (микробтар, бактерийлер ж.б. болуы).

Көрсетілген ауа ортасының қасиеті ағзаға әсер етуі кешенді, бірақ гигиенада әрбіреуін бөлек қарастырған жөн. Ауаның қасиеттерінің көсеткіштері метеорологиялық факторлар деп аталады. Ауаның гигиеналық көрсеткіштері гигиеналық қалыптармен салыстырылып соның негізінде беріледі. Және де ауаның әсерін денсаулық пен жұмыс қабілеттілікте де ескеріледі.

Ауаның температурасы адам ағзасының сыртқы ортамен жылу ауыстыруға әсері бар. Адам термореттеу арқасында сыртқы ортаның температура өзгеру құбылысын көтере алады. Қанша дегенмен термореттеу үрдісі жоғары болғанмен ауаның температуралық ауытқуын ағзаның жылу тепе-теңдігін қамтамасыз ете алмайды. Төменгі температурада, көп жылу бөлінудің арқасында ағза салқындап ауруға шалдығуы мүмкін (ағзаның қорғаныс күштері әлсіреп, қан айналуы бұзылады). Бұлшық етпен буындардың, шеткері нерв жүйесінің ауруға шалдығуы мүмкін, және де жергілікті үсіп кету байқалады. Өте төмен температура жағдайында жұмыс істегенде (дене жаттығуларын жасағанда) байламдар мен бұлшық еттер зақымдануы болады, себебі суықта олардың серпімділігі төмендейді.

жүктеу 1,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6