«Мейіргер ісінің негіздері»

 

Жедел медициналық көмек және мейіргер ісі кафедрасы 

044-57/16 (     ) 

36 беттің  96 беті

 

Әдістемелік өңдеу 

 

-        қажетті      химиялық      қүрамы      -      қоректік      заттардың      өзяра  балансирленген 

оптималды мөлшері; 

-        жақсы  сіңірілуі  керек,  бүл  тек  қана  оның  қүрамынан  емес,  сонымен  қатар  дайындау 

әдісіне  да  байланысты;  жоғары  органолептикалық  қасиетгері  болу  керек:  сыртқы  түрі, 

иісі, консистенциясы, дәмі, түсі, температурасы; 

өнімдердін  кең  ассортименті  нәтижесінде  әр  түрлі  болуы  және  оларды  кулинарлы 

өңдеудің  әртүрлі  әдістерінің  болуы;  қанығудын  жағымды  сезімін  кұру  және  асқазанда 

асқынудың  болмауы  және  т.б.;  санитарлы-эпндемиялык    қауіпсіздіктің    нормаларына  

сәйкес келу. 

Тамақтану тек қана маңызды физиологиялық қажеттілік емес, сонымен қатар ол процесс 

болып  табылады.  Мұнда  токталатын  жай,  егер  дұрыс  емес  тамақтану  режимі  болса, 

тамақту дұрыс дайындамаса, адамды корлап тамақтандырса адам ағзасында тамаққа деген 

желкеніштГ қабілеті пайда болады. Бұл проблема ауыр ауруларды, балаларды, психикасы 

бұзылған науқастарды емдеуде көп көрінеді. 

Стационарда  тамақтандыруды  ұйымдастыру  —  бұл  экономикалық  жагынан  қиын  және 

күрделі  сұрақ.  Емханалық  кухняда  тамақ  өнімдерін  таңдау  шектелген,  сондыктан 

тағамдык  "рационды  емдік-профилактикалық  мекеменің  мүмкіндіктеріне  карап 

курастырады. Мұның өзінде де тағамдык рацион бір қатар талаптарға сай болу керек. 

Тамақтану  тәртібіне  тамактану  саны  мен  уақыты,  олардын  арасындағы  интервал, 

энергоқүндылыгы, химиялық кұрамы, өнім түрі, бір тағамның массасы бойынша тамақтык 

рационды болу кіреді. 

Балансирленген тамақтану. Тағамдық заттар және олардың өзара байланысы туралы  ағза 

талап  ететін  мәліметтер  балансирленген  тамақтануда  карастырылған.  Мұнын  мақсаты 

тамақтын  дұрыс  сіңірілуін  қадағалау  және  өмір  барысында  ағзаға  кажетті  қоректік 

заггармен қамтамасыз ету және олардын аракатынасы туралы мәліметтерді жинау болып 

табылады. 

Оптималды  арақатынасы  емдік  диеталар  үшін  әр  түрлі  болуы  мүмкін.  Бұл  көмірсулар, 

майлар және ақуыздар күрамын ,Ін өзгеруіне байланысты. 

Әртүрлі  адамдардып  тамақтану  рационынын  калориялмк  ерекшелІктері.  Тәуліктік 

рационның калориялыгы дене массасының, жастың, істейтін жүмыстың, ауру сипатынмн, 

жазылран тәртіптің нормаларына байланысты. Мысалы, отырып жүмыс істейтІн адамға 1 

кг  дене  массасына  40-50  ккал  қажет,  ауыр  жұмыс  істейтін  адамға  -  70-100  ккал,  баяу 

қозғалатын қарт адамға -30-35 ккал қажет. 

Ақуыздар рационнын қажетті қүрылымды бөлігі. Асқі.ін аурулық инфекция кезінде, адам 

азганда,  туберкулез,  анемия  және  баска  да  аурулар  кезінде  ағзаға  өте  қажет.  Ақуыз  көп 

мөлше^-де  негізінен  етте,  балықта,  жүмыртқада  көп  кездеседі,  ал  өсімдіктерд;еи 

ақуызқұрамдастарға бұршак тұқымдастары жатады. 

Ақуыздын  тәуліктіқ  қажеттілігі  орта  есеппен  80-100  г  (оның  50  г  -  жануар  ақуызы),  ал 

ауыр  жүктеме  кезінде  -  160  г-ға  денін.  Күндізгі  рацион  құрамында  60%  жануар  ақуызы 

және 40% өсімдік ақуызы болу керек. 

Майлар.  Энергетикалық  құндылығы  өте  жоғары,  жасушалы  мембраналардың,  жүйке 

жүйесінің,  бүйрек  үстінің  қүрылымдық  компоненттері.  Май  қорлары  жылу  шығынынан 

қорғайды, энергияның және эндогенді судың негізгі көзі болып табылады (тәулігіне 200,0 

мл  ).  Майлар  тотыққан  кезде  көп  энергия  бөледі,  бүл  организмнің  шығындарын 

компегісациялау үшін жүмсалады. Майлармен қоса ағза май еріткіш витаминдер (А, О, Е, 

К)  алады.  Тамақтық  рационға  мал  майлары  (сиыр,  қой,  шошқа,  балық  және  т.б.)  және 

өсімдік майлары (күнбағыс, жүгері, әртүрлі жаңіақ майлары және т.б.) кіреді. 

 

Жедел медициналық көмек және мейіргер ісі кафедрасы 

044-57/16 (     ) 

37 беттің  96 беті

 

Әдістемелік өңдеу 

 

Тәуліктік қажеттілік: 70-80% - малдың майы, 20-30% - өсімдік майы, бүл орта есеппен 80-

100 г-ды қүрайды (оның 20-25 г - өсімдік майы). 

Көмірсулар (жай және күрделі). Тамақтық рационның негізгі бөлігін қүрайды және оның 

энергетикалық  қүндылығының  50-60%  қамтамасыз  етеді:  бүлар  негізінен  ағзаның 

энергетикалық шығындарының көзін қамтамасыз етушілер болып табылады. Көмірсулар 

және  де  ақуыздар  мен  майлардың  ауысуына  қажет  («майлар  көмірсуларда  ериді»). 

Көмірсулар негізінен өсімдіктер  өнімінде, қантта және крахмалда көп кездеседі. Глюкоза 

-  ми  үшін  негізгі  энергия  көзі.  Бүдан  бөлек  қорытылмайтын  полисахаридтерде 

көмірсуларға  жатады  (клетчатка,  гемицеллюлаза,  пектиндер),  бұл.ар  сіңірілмейді,  бірақ 

ішек  перистальтикасын,  өт  бөлінуді  реттейді.  Қорытылмайтын  полисахаридтер 

көкеністерде, жеміс-жидектерце, қара нанда кездеседі. Крахмалдың негізгі тағамдық көзі - 

үн және үн өнімдері, картоп. Қант жеміс-жидектерде, көкеністерде кездеседі, кондитерлік 

бүйымдарды,  компотты,  кисель,  джем,  балмүздақ,  тәтті  сусындар  жасауда  кең 

қолданылады. 

Стационарда  емдік  тамақтарды  ұйымдастыру.  Стационарда  емдік  тамақтарды  жалпы 

басқаратын бас дәрігер немесе оның орынбасары ал бөлімшелерде-бөлімше меңгерушісі. 

Диетолог-  дәрігер  барлық  бөлімшелерді  емдік  тамақтармен  қамтамасыз  етуін 

ұйымдастырады,  диеталық  медбикемен  басқарылады.  Диетолог-  дәрігердің  нұсқауын 

барлық  тамақ  блогы  жұмысшыларына  қатысты.  Диетолог-  дәрігер  тағайындалудың 

дүрыстығын жөне емдік тамақтарды қолдануьн, олардың нәтижесін талқылап, жеті күндік 

тамақтану  тәртібін  құрастыру,  жаз,қыс  айларында  диета  түріне  олардың  сапасына, 

химиялық құрылымын қамтамасыз етеді. Сондай-ақ ол тамақ блогының жүмысын, дайын 

болған  тамақты  қарап  бақылайды.  Диеталық  медбике  тамақ  блогы  жүмысына  жөне 

санитарлық-гигиеналық ережелерді ұстануын бақылайды. Дәрігер- диетологқа бағынады.  

Оның міндеттері: 

-тамақ сапасын анализдеу, дұрыс сақталуын бақылау 

-Дәрігер диетологтың басқаруымен күнделікті ас мәзірін тамақ картотекасына 

сәйкестігін қүрастыру. 

-Диеталардың химиялық кұрамын және энергетикалық құндылығьн санау. 

-Медициналық құжаттарды толтыру. 

Тамақтанудың санитарлық- гигиеналық тәртібі. 

1.Аурухананың  тамақ  блогы  құрылысы,  мазмұны,  тамақ  дайындауын  қатаң  кадағалау 

қажет. 

2.Тамақ  блогында  көзге  көрінетін  жерде  «Санитарлық  ереже«  ілініп  түрады.  Тамақ     

блогы,  үлестіру          бөлмесі          және          буфеттердің          жүмысшыларын  инструкцияға 

қатысты медициналық қараудан өткізіледі. 

4.Тамақ      блогы      қызметкерлері      тек      қана      санитарлық      минимумнан      сынақ 

тапсырғаннан кейін гана жіберіледі 

5.Тамақ        блогы        бөлімшесінде        асхана        ыдыстарын        жууға        катаң        тыйым 

салынады.Бүны тек қана бөлімше буфеттерінде жуады. 

6.Тамақ  блогы  және  буфет  құрал-жабдықтары  аурухана  және  емхана  табельдері  құрал-

жабдықтарына сәйкес керек. 

7.Орталықтандырылған  тамақ   заттарын   тасымалдау  болмағанда   және   нақты әкелуге 

арнайы транспорт жылына бір рет паспортизациядан өтеді. 

8.Аурухана бөлімшелеріндегі буфеттер қамтамасыз етілуі тиіс: 

-суық жөне ыстық су 

-екі  секциялы  жуғыш  ванналар,  олар  канализацияға  қосылған,  ыдыстарды  шаятын  және 

кептіретін сеткалар. 

 

Жедел медициналық көмек және мейіргер ісі кафедрасы 

044-57/16 (     ) 

38 беттің  96 беті

 

Әдістемелік өңдеу 

 

-Тамақты қыздыратын электроплита 

-Ыдыстарды, тамақтарды сақтайтын шкафтар (нан,тұз,қант) 

-Бір науқасқа шаққанда ыдыс жиынтығы 

-Жуғыш және дезинфекциялайтын заттар 

-Жинастыратын заттар (шелк, ветошь,щеткалар) 

-Таңбаланған «буфетка арналған« 

-Дайын болған тамақты екі сағат ішінде тасу керек. 

-Науқастарға тамақты буфетші немесе бөлімшенің кезекші медбикесі таратады 

-Бөлімшелердің   барлық   науқастары   асханада   тамақтанады.   Науқастардың тамақтары   

(үйден      келген      шкафта,      сөрелерде      (құрғақ    тамақтар)      ал      тез  бұзылатын 

тоңазытқышта сақталады 

-Порционникті және порционник талаптарын құрастыру 

-Дәрігер науқасқа диетаны тағайындап немесе болдырмау жөне ауру тарихына стол нөмірі 

жазылады 

-Палата медбикесі тағайындау парағына диета туралы мәліметтерді таңдайды 

-Медбике порционникті 2 экземплярда жасайды 

-Онда  стол  туралы  мәлімет  және  науқастар  залы  және  оларды  қабылдайтын.Бір 

экземплярды   бөлімшенің   аға   медбикесіне   тапсырады   ол   басқасын   таратушыға   

берілген    порционникте    палата    нөмірі,    аты-жөні,наукастың  тамақтанатын орнын 

көрсетеді, асхана, палата. 

-Порционникті  аға  медбике  таңертең  ұсынады.  Науқастар  саны,  емдік  столдар  туралы   

мәліметтерді      береді.      Порционникті      аға      медбике      және      бөлімше  меңгерушісі 

талаптар жазады. Таңертең қүжаттарды аурухананың диеталық мейіркешіне береді. 

Науқастарға тамақ үлестіру 

1  Тамақты  бөлімшеде  буфетші  және  палата  медбикесі  таратады.  Ыстық  тамақ, 

температурасы 60С, ал суық тамақ 15С төмен болмау керек. 

2 Жалпы тәртіптегі науқастар асханада тамақтанады. 

3 Төсектегі науқастарға тамақты палатаға арнайы столдарда әкелінеді. 

4 Тамақты үлестірмес бұрын медбике таңбалаңған халат киіп, қольн жуады. 

5 Бөлімшелерді жинайтын санитаркалар тамақ үлестіруге жіберілмейді. 

-Қалған   тамақ   қалдықтарын   және   лас   ыдыстарды   науқастың   жанына қалдырмау 

қажет. 

-Науқастарды тамақтандыру. 

-Белсенді, енжар және жасанды түрлері болып бөлінеді. 

Егерде  науқас  өзі  тамақтанатын  болса  жалпы  тәртіп,  бос  қозғалатын,  оған  тамақ  ішетін 

жерді  көрсетіңіз.  Егерде  науқас  өздігінен  палатада  тамақтанса  (палаталық  немесе 

төсектегі  тәртіп)  алып  келген      тамақтың,  сырткы  түріне,  оның  тем-  сын  бақылаймыз.  

Тамақты подносқа салып әкелген    жөн.  Тамақтанғаннан кейін ыдыстарды жинап, керует 

маңындағы  стол  немесе  сөрелерді  сүртеміз.  Егерде  науқас  медбикенің  көмегімен 

тамақтандырылса( қатаң төсек төртіп). 

науқасты  тамақтандырмас  бұрын  палатадағы  барлық  емдік  процедураларды  аяқтау   

керек,   физиологиялық   бөлінулер,   палаталарды   тазалау,    бөлмені желдету науқастың 

қолын жуып немесе дымқыл жылы сүлгімен сүртіп, көкірегіне салфетка қоямыз. 

Жылы тамақты тумбаға немесе керует маңындағы столға қоямыз. 

Науқасты ыңғайлы отырғызамыз{ жартылай отырғызып немесе отырғызып) 

Науқастың жанына отырыңыз себебі сізге ыңғайлы болу үшін . 

Егерде    науқасты    отырғызып  тамақтандыру  қиын    болса    онда    сол    қолмен  тамақты 

қасықпен береміз. 

 

Жедел медициналық көмек және мейіргер ісі кафедрасы 

044-57/16 (     ) 

39 беттің  96 беті

 

Әдістемелік өңдеу 

 

Тамақтанғаннан    кейін  ыдыстарды  аламыз.    Науқастың  аузын  шайып  және  қолдарын   

жуамыз,   төсек   орнына тамақ   қалдықтарын   қағып   науқасты жатқызамыз. 

Тісі жоқ науқастарды тамақтандыру. 

Толық   немесе   жартылай   тісі   жоқ   науқастарды   сұйық   және   езілген тамақтармен 

тамақтандырамыз.  

Тамақтану тәртібі 

Емдеу  мекемелерінде  4рет  тамақтандырады.  Асқазан,  ішек,  жүрек-қан  тамыр  жүйесі 

аурулары 5-6 рет тамақтанады. 

Диета 1 

Белгілеудің  қолданылатын  кезі:  ішкі  ірінді  жара  ауруларының  асқынуы  басылған  кезде, 

тыртықтаньш біткен кезде, сондай-ақ ауру бетінің қайтуы кезінде 2-3 ай бойы, гастриггың 

асқыну кезеңіндегі жоғары секрециясы. 

Белгілеудін мақсяты: 

Химялық  тітіркендіргіштерді  болдырмай  және  механикалық  тітіргендіргіштерді  шектей 

отырып , асқазан мен ұлтабарды сақтау, жараның тыртықтанып бітуіне мүмкіндік беру. 

Жалпы  сипаттамасы:  асқазан  сөлін  қоздырғыш  заттарды  болдырмау.  Тағамды  көбінесе 

ұнтақтап  пісірілген  немесе  буланған  күйде  береді.  Калориясы  қалыпты  және  А  мен  С 

витаминдері көп белок, май мен көмірсутегі біркелкі болып келген қалыпты диета. 

Калориясы мен қүрамы: ЮОг май, ІООг белок , 400г көмірсутегі, ЗОООг калорий. 

Тамақтану режимі: күніне 6 рет тамақтану , ұйықтау алдында сүт немесе кілегей , айран 

ішу. 

Днета 2 

Белгілеудін қолданынатын кезі: қатпа (іш қату) 

Белгілеудін  мақсаты;  перисталтиканы  (қуыс  мүшелерін  созылып  ,  жиырылуы)  күшейту, 

ішті босатуды реттеу. 

Жалпы сипаттамасы; диетада    өсімдік клеткасына бай және ішектің қызметін күшейтетін 

тағамдардың  мөлшерін  көбейту.  Минералды  суларды  жиі  пайдалану.  Калориясы  мен 

құрамы ІООг белок , ЮОг май, 450г көмірсутегі, 3500 калорий. Ас түзы көбірек(25г). 

Тамақтану  режимі;  күніне  4-5  рет  тамақтану,  түнге  қарай  айран  ,  қара  өрік,  қызылша 

беріледі. 

Диета 3 

Белгілеудің      қолданылатын      кезі;      секрециялық      кемшілігі  бар      созылмалы  гастрит. 

Асқынбаған  созылмалы  энтероколит(тоқ  ішек  пен  аш  ішектің  кабынуы.)    Шайнау 

аппараты  қызметінің  бұзылуы.  Операциядан  және  жедел  инфекциядан  сауығу  кезінде  , 

сондай-ак асқазан-ішек жолын сақтау қажеттілігі көрсетілген басқада жағдайларда . 

Белгілеудің мақсаты; асқазан мен ішектің секрециялық және қозғалыс қызметін келтіруге 

жәрдемдесу,  асқазан  ішек  жолын  механикалык  сақтау.  Жалпы  сипатгамасы;  экстракт 

заттар және асқазан сөлін бөлуге  жөрдемдесетін , бірақ   қарынның   шырышты   қабығын   

тітіркендірмейтін   басқа   да   заттарын сақтайтын физиологиялық толық жарамды диета.  

Құнарсыз  дәнекер  ет  пен  өсімдік  клеткасы  тағамдарды  көбіне  ұнтақталған  тұрде  береді. 

Калориясы мен құрамы ; 80-100г белок, 80-100г май, 400г көмірсутегі, ЗОООг калорйи , 

ЮОмг С витаминдері( көбірек). Тамақтану режимі; кұніне 4-5 рет тамақтанады. 

Диета 4. 

Белгілеудің қолданылатын кезі; гастроэнтероколиттер(қарын мен аш ішек, тоқ ішектердің  

қабынуы),    жедел    энтероколиттер    мен    созылмалы    энтероколит  асқынуы.  Ішекке 

операция  жасалғаннан  кейін  жедел  дизентерия.  Емдеудің  мақсаты:  ішекті  механикалық 

және  химиялық  сақтау  :  перистальтика  мен  ішектің  кебу  процесін  кұшейтетін  тағамдар 

бермеу. 

 

Жедел медициналық көмек және мейіргер ісі кафедрасы 

044-57/16 (     ) 

40 беттің  96 беті

 

Әдістемелік өңдеу 

 

Жалпы  силаттамасы:  көмір  сутегі  мен  майдың  есебінен  калориясы  шектелген,  белогы   

физиологиялық  норманың  төменгі  шегіндегі  диета.Сүт  пен   өсімдік клеткалы азықтар 

берілмейді. Бұл диета 5-7 күннен көбірек мерзімге белгіленеді. 

Калориясы  мен  құрамы;  80  г  белок,  70г  май,  50  г  көмірсутегі  ,  2000  калорий  ,  ІООмг  С 

витамині,  тағамда  В  жөне  басқа  топтардың  жетіспейтін  витамині,  препараттармен 

толықтырылады. 

Тамақтану  режимі;    5-6  рет  тамақтанады,  1,5л  сүйық-ыстық  шай,  қара  кофе,  сорпа  , 

шиповниктің қайнатпасы ретінде беріледі. 

Диета 5 

Белгілеудің  қолданылатын  кезі  бауыр  мен  өт  шығаратын  жолдардың  созылмалы 

аурулары(  холецистит,  гепатит,  бауыр  циррозы)  асқынбаған  және  асқазан  мен  ішектің 

аурулары болмаған кезде.Боткин ауруынан сауығып  келе жатқаңда 

Белгілеудің мақсаты; бауырдың бұзылған қызметін қалпына келтіруге көмектеседі. а) оған 

гликогеннің  жиналуына;  б)тамақ  майын  (әсіресе,  қиын  балқитын  ) шектеу  жолымен  май 

алмасуын нормаға келтіруген липотрондық ұйқы безіне әсер ететін заттарды енгізуге ; в) 

ішектің  қызметін  реттей  отырып  ,  бауырдың  улануын  азайтуға  :  г)  өттің  бөлінуін 

жылдамдату;  д)  бауырды  тітіркеңдіріп  ,  ауруды  асқындыратын  тағамдык  заттарға  әсерін 

тигізеді.  Жалпы  сипаттамасы  белок  физиологиялық  нормада  ,  көмірсутегі  мол,  май 

шектелген диета бойынша. 

Холестерині          мол          тағамдар          берілмейді.          Липотроңдық          факторлар          мен 

витаминдердің  мөлшері  көбейтілген.  Ас  түзы  10-12г дейін  Калориясы мен құрамы; 80-

І00г  белок,  60-70г  май,  450-500г  көмірсутегі,  2800-ЗОООг  калорий.  Май  алмасуы 

бұзылған  сырқатқа  сутегі  жеткізеді.  Тамақтану  режимі;  әрбір  2-2,5  сағатта 

тамақтандырады. жөне жылы күйінде көп сусын ішеді( күніне 2л дейін) 

Диета 6. 

Белгілеудің  қолданылатын  кезі; қүяң  мен несеп  қышкылдары  диатезі.  Эритемия  және  ет 

пен  балық  тағамдарын  жеуге  болмайтын  басқа  да  жағдайларда  Белгілеудің  мақсаты; 

пуриндік  алмасуды  нормаға  келтіруге  және  несеп  қышқылының  эндогендік  жасауларын 

азайтуға көмектесу. 

Жалпы  сипаттамасы;  пуриндік  косылыстары  көп  азыктар  пайдаланбайды.  Сілті 

радикалдары бар азықтар енгізіледі, ас түзы бойынша шектеледі. Калориясы мен қүрамы ; 

80-100г белок , 80г май, 400г көмірсутегі, 2700 калорий. Шамадан тыс толық сырқаттарға 

көмірсутегі шектеледі. 

Тамақтану  режимі;  күніне  5  рет  тамақтанады.  Сүйықтықты  (күніне  2-2,5  л)  шай,  жеміс-

жидек, морс, сілтілі су ретінде көп ішеді. 

Диета 7. 

Белгілеудің  қолданылатьш  кезі;  сауыға  бастау  кезеңіндегі  жедел  нефрит.  Несеп 

түнбасындағы  өзгерістері  аз  созылмалы  нефрит.  Гипертониялық  аурулар  және  тұзсыз 

диетаны қажет ететін басқа да жағдайлар. Екіқабат әйелдердін нефропатиясы. 

Белгілеудің мақсаты; бүйрекгің қызметін шамалап сақтау жоғары қан қысымы мен ісікке 

әсер ету. 

Жалпы  сипатгамасы;  тұзсыз  диета  ,  тағамдар  жинағы  мен  аспаздық  өңдеуі  7а  және  76 

диеталар  сияқты  ,  бірақ  қайнатып  пісірген  ет  немесе  балык.,  сондай-ақ  ірімшік  қосу 

арқылы белок 80г дейін артады. 

Калориясы мен құрамы; 80г белок,  ІООг  май, 400-500г көмірсутегі, 2800-3200г калорий. 

Тамақтары ас түзы Зг, С,Р витамині жөне В тобының витамиңдерінін мөлшері мол. Бүйрек 

қызметі  сақталған  амилоидозбен  және  нефрозбен  ауыратын  аурулар  ушін  белогы(140г 

 

Жедел медициналық көмек және мейіргер ісі кафедрасы 

044-57/16 (     ) 

41 беттің  96 беті

 

Әдістемелік өңдеу 

 

дейін  ),  липотропты  факторлары  ,  май  кышқылдары  мен  витамиңдері  көп  7  диетасы 

белгіленеді. Тамақтану режимі; күніне 4-5 рет тамақтанады. 

Диета 8. 

Белгіленудін колданылатын кезі; арнайы тамақтану режимін талап етпейтін тамақ қорыту 

органдарының , бауыр мен жүрек-қан тамыры жүйесінің ауруы жоқ семіздік, 

Белгілеудің мақсаты ; шектен тыс семіздікті болдырмау және оны жою үшін зат алмасуға 

әсер ету. 

Жалпы  сипаттамасы;  тағамның  калориясын  негізінен  көмір  сутегі  ішінара  майдын 

есебінен шектеу; белок физиологиялық нормадан артык- Тәбет шақыратын азот экстракт 

белоктары  мен  дәмді  тұздықтары  салынбайды.  Сұйықтықты  енгізу  біршама  шектеледі 

(1000 мл). 

Калориясы мен құрамы; 100-220 г белок, 60-70 г маЙ, 180-200 г көмір  сутегі,  1800-1850 

калорий,  С  витамині  көбірек,  басқа  витаминдер  физиологиялық  норма  негізінде. 

Тамактану  режимі;  аштық  сезімін  жою  үшін калориясы  аз  тамақты  жеткілікті  мөлшерде 

жиі-жиі қабылдау. 

Диета 9. 

Белгілеудің қодданылатын кезі: ацидозы мен ішкі мүшелерінің ауруы жоқ кантты диабет. 

Белгілеудін  мақсаты:  көмірсутегін  дүрыстап  ұстауға  жағдай  жасау,  май  алмасуы 

бүзылуының алдын алу. 

Жалпы  сипаттамасы:  белоктар  физиологиялық  нормадан  жоғары,  май  мен  көмір  сутегі 

біршама  шектелген  Жеңіл  сіңірілетін  көмірсутегін  тағамға  қосу.  Диетаға  липотропты 

әрекет жасайтын заттарды енгізу. Рационға көкөністі мол қосу. Холестерині бар тағамдар 

мен  тұзды  шектеу.  Аспаздық  өңдеу  өдеттегідей.  Калориясы  мен  қүрамы  100-120г  белок 

70г  май,  ЗООг  көмірсутегі,  2400  калорий.  амақтану  режимі;  күніне  брет  тамақтанады. 

Көмірсутегі  бір  күнге  бөлінеді.  Инсулин  инъекциясы  кезінде  жөне  одан  соң  жарты 

сағаттан  кейін  сырқат  құрамыңда  көмірсутегі  бар  тағам  кабылдауы  тиіс.  Қантты 

диабетпен  ауыратын  сыркаттың  ішкі  мүшелері  де,  ауыратын  болса,  оған  аралас  диета 

беріледі.  Мәселен  бауыры  ауыратындарға  9-5,  май  60г  май  дейін  шектелген,  экстракт 

заттар  қолданылмайды.  9-5  диетасын  атеросклерозбен  және  гипертония  ауруларымен 

ауыратындарга белгілеуге болады. 

Диета 10. 

Белгілеуге қолданылатын кезі; жүрек- қан тамыры жүйесінің аурулары, а) 1 дәрежелі қан 

айналымы  -  қан  айналымы  жеткіліксіз  кездегі  және  алмасу  кезендегі  жүректің 

ревматикалық  ақауы;  б)  1  және  2  дәрежелі  гипертониялық  аурулар.  Нерв  жүйесінің 

аурулары. Созылмалы нефрит жэне несеп тұнбасының өзгерістері бар пиелонефрит, жедел 

және созылмалы пиелит. Белгілеудің мақсаты; қан айналымына неғұрлым қолайлы жағдай 

жасау  нерв  жүйесін  қоздыратын  заттарды  болдырмау,  азоттық  заттардың  шығуын 

жақсарту және несеп шығаратын жолдарды тітіркендіретін тағамдарды қолданбау. 

Жалпы  сипаттамасы;  ас  тұзы  шектелген  (5-6  г),  азот  экстрактивті  заттар  мен  тұздар 

қолданбайды.  Ішектің  қызметін  реттейтін  тағамдар,  құнарлы  өсімдік  клеткасы  бар 

көкөніс,  жеміс-  жидек,  сондай-ақ  кебекті  ақ  және  қара  бидай  наны  енгізіледі. 

Механикалық өңдеуді ептеп пайдалана отырып  өңдейді. 

Калориясы  мен  құрамы  ;  80  г  белок,  67-70  г  май,  350-400  г  көмір  сутегі,  2500-2800 

калорий. 

Тамақтану  режимі;  күніне  шақтап  тамақтанады,  кешкі  тамақты  ұйқыдан  3  сағат  бүрын 

ішеді. Жүрек- қан тамыры жүйесімен ауыратындарға көп су ішуге болмайды. Сүйықтық 

1000-1200 мл дейін шектеледі. 

Диета.11 

 

Жедел медициналық көмек және мейіргер ісі кафедрасы 

044-57/16 (     ) 

42 беттің  96 беті

 

Әдістемелік өңдеу 

 

Белгілеудің  қолданылатын  кезі;  егер  басқа  ішкі  мүшелерінің  аурулары  болмаса,  өкпе 

туберкулезінің асқынған, басылған немесе созылмалы кезеңінде. 

Белгілеудің  мақсаты;  организімнің  туберкулез  инфекциясына  қарсылығын  арттыруға 

көмектесу.  Сырқаттың  жалпы  тамақтануын  жақсарту  және  витаминдер  қорын    жинауға 

көмектесу. 

Жалпы  сипаттамасы;  витамині  мен  белогы  көп  май  мен  көмір  сутегі  шағындап 

көбейтілген  калориялы  диета.  Кальциі  мол  сүт  тағамдары  жеткілікті  мөлшерде.  Ас  тұзы 

мен  сұйықтық  нормасы  шектеулі.  Татымдықтар  рұқсат  етіледі.  Аспаздық  өңдеуі 

әдеттегідей, онда азот экстрактивті заттары сақталған. 

Калориясы  мен  қүрамы;  120-140  г  белок,  100-200  г  май,  500-550  г  сутегу,  3800-4000 

калорий. Витаминдер мол мөлшерде. 

Тамақтану режимі; күніне 4-5 мәрте тамақтанады. 

13.Диета. 

Белгілеудің  қолданылатын  кезі;  инфекциялық  аурулар  жедел,  қызбалы  кезеңдерде, 

баспалар,  құрт  тәрізді  соқыр  ішек  өскінін  алып  тасталғаннан  кейінгі  2-3  күндегі 

асқазанның бір бөлігін кесіп тастаған соң көрсетулер бойынша 8-9 күннен кейін. 

Белгілеудің  мақсаты;  сырқаттың  температурасы  көтерілген  қызба  кезеңінде  жөне 

операциядан кейін күш- қуатын жинауга көмектесу, қарын-ішек жолын сақтау. 

Жалпы сипаттамасы; белоктың төменгі физиологиялық нормада болуы, май, көмір сутегі 

мен  калориясын  шамалап  шектеу.  Қызуы  қатвд  сырқаггарга  витамин  қосқан  сусьш,  көп 

мөлшерде  сұйық  беру.  Асраздық  өндеуі;  тағамды  үгіп,  немесе  тартып  береді,  химиялық 

тітіркендіргіштері шағын болуы тиіс. 

Калориясы мен қүрамы; 70-80 г белок, 70 г май,  300 г көмір сутегі, 22ООк калорий . Көп 

мөлшерде С және басқа витаминдер. 

14.Диета. 

Белгілеудің  қолданылатын  кезі;  несепті  сілтілі  реакция  бар  және  фосфорлы  калий 

тұзының шөгіндісі түзетін фосфатурия. 

Жалпы  сипаттамасы;  диетаға  несеп  реакцияны  қышкыл  етіп  өзгертуге  көмектесетін 

тағамдар енгізу. Кальцийге бай сут, ірімшік, сыр және сілтілендіретін өсері бар тағамдар 

қолданылмайды. Сұйықтық жалпы мөлшері  5-2 л. Аспаздық өңдеуі өдеттегідей. 

Калориясы мен құрамы; 80-100 г белок, 100 г май, 400 г көмір сутегі, 2800 калорий. 

Тамақтану режимі; күніне 4—5 мәрте тамақтанады. 

15.Диета. 

Белгілеудід  қолданылатын  кезі;  тамақ  қорыту  мүшелерінің  күйі  қалыпты  және  арнайы 

емдік диета, сонымен қатар белгілеудің қажеті жоқ барлық сырқаттар ауырған жағдайда. 

Белгілеудін  мақсаты;  емдеу  мекемесі  жағдайында  сырқатты  физиологиялық  нормаларға 

сай тамақпен қамтамасыз ету. 

Жалпы сипаттамасы; тағамның, белогы, майы, көмір сутегі мен калориясы дене еңбегімен 

шүгылданбайтын дені сау адамның тамақтану нормасына сәйкес, ал витаминдері көбірек. 

Тамақ сан алуан тағамдардан тұрады. Ет, қүс, балық кез келген аспаздық өңдеуде; шүжық 

сосиска,  консервілер-  шектелген  мөлшерде;  сүт  тағамдары;  сүт  немесе  айран  күнделікті; 

майларды,  сары  май  және  табиғи  өсімдіктер  майын  күнделікті  салатқа,  винегретке  және 

басқа  да  тағамдарға  кұйып  беру;  Қиын  сіңірілетін  майлы  тағамдар;  майлы  ет,  қой  жөне 

шошқа еті, сиыр, қой жөне шошқаның тоңазытқан майы, тәтті  үн тағамдары берілмейді. 

Татымдықтар  шақтап  пайдаланады.  Аспаздык,  өңдеуі  витаминдерді  сақтап  отырып 

одеттегідей болады. 

Калориясы мен қүрамы; 80-100 г белок, 80-100 г май, 400-500 г көмір сутегі, 50-100 г қант, 

3000 калорий. 

 

Жедел медициналық көмек және мейіргер ісі кафедрасы 

044-57/16 (     ) 

43 беттің  96 беті

 

Әдістемелік өңдеу 

 

Тамақтану режимі; күніне 4-5 мәрте тамақтанады. 

Стационарға  келушілер  алып  келетін  тамақтарды  сақтау.  Алкогольді,        пісте,        арбуз,    

балмүздақ,        үй        және        фабрикада  консервілердің  түрлері,  торт,  пирожные,  варенье 

рүқсат етілмейді. 

жүктеу 0,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: