Механикалық қозғалыс және оның сипаттамасы. Санақ жүйесі

(5мин)

Кинематика – денелердің қозғалысын оның пайда болу себептерін қарастырмай зерттейтін механиканың бөлімі. Дененің немесе дене бөлшектерінің уақыттың өтуіне қарай бір-бірімен салыстырғандағы бұрынғы орнының өзгеруі механикалық қозғалыс деп аталады. Ал, онымен салыстырғанда бұрынғы орнын өзгертетін дене қозғалыстағы дене деп аталады. Кез келген механикалық қозғалыс салыстырмалы болып табылады. Қозғалыс салыстырмалығы дегеніміз- таңдалған координаталар жүйесіне байланысты дене бір уақытта қозғалыста да, тыныштық күйінде де болуы мүмкін.

(30мин)

   Санақ жүйесі деп санақ денесімен байланысқан 

координата жүйесі мен сағатты айтамыз.

Материалдық нүкте – қарастырылып отырған есептің шартында өлшемі мен пішінін елемеуге болатын денені айтамыз. Мысалы, Жер Күнді айналып жүргенде, біз Күнге қарағанда Жерді материалдық нүкте деп айта аламыз. Ал біз Жер бетінде тұрып, Жерді материалдық нүкте деп айта алмаймыз. Дененің немесе материалдық нүктенің санақ денесімен салыстырғандағы қозғалысы кезінде сызық түрінде қалдырған ізі қозғалыс траекториясы деп аталады. Траекторияның түріне қарап қозғалысты түзу сызықты және қисықсызықты деп бөледі. Қандай да бір уақыт аралығында дене жүріп өткен траекторияның ұзындығы осы уақыт ішіндегі жүрілген жол деп аталады. Дененің орын ауыстыруы деп дененің бастапқы орны мен соңғы орнын қосатын бағытталған кесіндіні айтады.   

« Кім жылдам?» Есептер шығару

1. Футбол ойынын бақылай отырып, шабуылшы-ның ойын кезінде шамамен 12 км жүгіретіні анықта-лады. Осы қашықтық орын ауыстыру ма, әлде орын ауыстыруы ма? Жауаптарыңызды түсіндіріңіздер.

2. Жолаушылап қайтқан автомобиль жүргізушісі есептеуіштің көрсетуі 300 километрге артқанын көрді. Бұл нені білдіреді: автомобильдің жүрген жолы ма, әлде орын ауыстыруы ма? Жауаптарыңызды түсіндіріңіздер.

3. Өз үйлеріңізден мектепке дейінгі траекторияла-рыңызды сызып көрсетіңіздер.

4. Сағаттың минуттық тілінің бір айналым жасаған кездегі жолы мен орын ауыстыруын есептеңіздер. Сағаттың минуттық тілінің ұзындығы 10 см. 

(2мин)

Үйде орындалатын зертханалық жұмыс Өз уақытарыңызды өлшеңдер. Ол үшін бір қадамдарыңның ұзындығын өлшеңдер, аулада немесе мектепте , мысалы, 50 қадамға тең ара қашықтықты өлшеңдер. Осы қашықтықты жүруге кеткен уақытты секундомердің көмегімен өлшеп алыңдар. Дәл осы жолды жүгіріп өткен кездегі уақыттарыңды секундомер арқылы өлшеп алыңыздар. Жүгіру кезінде кеткен уақыт жай жүріп өткен кездегі уақыттан қанша есе аз?   

(3мин)

1.Мен сабақта жұмыс жасадым……..себебі………

2.Сабақтағы өзімнің жұмысыма ………

3.Сабақтың өтуі маған…….

4.Сабақ үстінде мен…..

5. Сабақ материалы маған………